Mövzu Fənnin mahiyyəti və vəzifələri

4.2 İstehsal sferasında əməkdaşlığın formaları
Bəzən sahibkarlar öz aralarında müqavilə bağlayarkən alacaqları iqtisadi səmərəni və gəlirini hesablamırlar.Belə münasibətlər yalnız uzunmüddətli razşlaşma əsasında qurula bilər. Ona görə də sahibkar tərəfdaş seçən zaman xüsusilə ehtiyatlı olmalıdır.
İstehsal sahəsində tərəfdaşlıq əlaqələrinin çoxsaylı formalarından daha geniş istifadə edilir. Misal olaraq müştərək sahibkarlıq geniş yayılmışdır.
Müştərək sahibkarlıq milli iqtisadiyyatın formalaşması və inkişafı beynəlxalq iqtisadi əməkdaşlığı obyektiv zərurətə çevirir. Beynəlxalq təsərrüfat əlaqələrinin formalaşmasında, dünya iqtisadiyyatına sıx inteqrasiya olunmasında müstəsna rol oynayan müştərək sahibkarlıq fəaliyyəti özbaşına və idarəolunmaz proses kimi baş vermir. O, əslində dövlətin iqtisadi siyasətinin önəmli istiqaməti kimi çıxış edir. Müştərək müəssisənin mahiyyəti barədə lazimi təsəvvürə malik olmaq üçün müştərək müəssisə anlayışını dərk etmək lazımdır. Müştərək müəssisə- dedikdə milli iqtisadiyyatın inkişafına investisiya qoyuluşunda iştirak edən yerli və xarici hüquqi şəxslər və ya fiziki şəxslər arasında bağlanmış müqavilə əsasında məhsulun istehsalı və satışı, xidmətlər göstərməsi üçün yaradılan müstəqil təsərrüfat subyektidir.
Müştərək müəssisənin səciyyələndirən xüsusiyyətləri aşağıdakılardan ibarətdir:
- müştərək müəssisə istehsal, ticarət, maliyyə, elmi-tədqiqat fəaliyyəti ilə məşğul ola bilər.
- müştərək müəssisə iki və daha cox tərəfdaşların aktivlərinin qismən bölüşdürülməsi, yaxud tərəfdaşlardan hər birinin kapital qoyulması yolu ilə yaradılır.
- tərəfdaşlar arasında idarəetmə ilə bağlı məsuliyyət bölgüsüdür.
- kapital qoyuluşu uzun müddətli olur.
- mənfəət və sahibkarlıq riski tərəfdaşlar arasında qoyulmuş vəsait hesabına bölüşdürülür.


4.3 Tərəfdaşlıq əlaqələrində françayzinq

Françayzinq dünyada ən geniş yayılmış tərəfdaşlıq əlaqələrinin və işgüzar əməkdaşlığın formasıdır. Françayzinq iri, nüfuzlu və kifayət qədər tanınmış şirkət, kiçik müstəqil müəssisəyə müəyyən məhsulları buraxmaq və onları satmaq, ticarət markası altında müəyyən bazarda xidmətlər göstərmək hüququnun verilməsi haqqında onunla müqavilə bağlayır. Belə qarşılıqlı münasibətdə iki tərəf çıxış edir. Françayzer və françayzi

Françayzer- baş şirkət, hansıki ticarət markasından istifadə hüququ daxil etməklə müəyyən hüquqa malikdir. Françayzi- kiçik müəssisə, hansıki müqaviləyə görə françayzer tərəfindən verilən hüquqdur. Françayzi françayzerin ticarət markasından istifadə edərək öz biznesini həyata keçirir. Bu əməkdaşlıq forması yeni yaradılan müəssisə üçün xüsusilə daha əlverişlidir.Müqavilənin şərtlərinə görə françayzer françayzinin normal təşkili ilə əlaqədar bütün kompleks xidmətləri göstərməyə borcludur. Buraya daxildir: avadanlığın göndərilməsi, texnologiya ilə təminatı, işçilərin ixtisas səviyyəsinin artırılması, digər uçot işlərinin və digər xidmətlərin göstərilməsi. Françayzi ticarət markasının nüfuzu ilə bağlı nə varsa, hamısına qoyulan tələblərə riayət etməyi öz öhdəsinə götürür.