Mü əllif Ata kişiyev Bəxtiyar Sərhəd oğlu (hüquqşünas, elmi dərəcəsi və elmi adı yoxdur) Redaktor

 
190 
cüml
ədən: obstrakt itayətsizlik və  təşkilatlanmış  şəkildə: 
mitinq, demonstrasiya, t
ətil, piket və, hətta Məhkəməyə 
şikayət və s. 
İTTİFAQ  (birlik)  -  1. iki və  ya  bir  nеçə  şəxsin,  qrupların, 
partiyaların,  cəmiyyətlərin,  xalqların  mükəmməl birliyi; 
h
əmin  subyеktləri özündə  cəmləşdirən təşkilat,  birlik;  2. 
ümumi (siyasi, iqtisadi (maliyy
ə), hərbi və s. məqsədlərə nail 
olmaqdan  ötrü  bir  sıra  dövlətin ümumi fəaliyyətlərini 
koordinasiya еtməsindən ötrü, rəsmi surətdə tərəflər arasında 
imzalanmış  (yəni tərəflərin öhdəliklərinə  müəyyən səlahiy-
y
ətlər və  funksiyalar  düşən)  –  könüllü  birlik;  3.  bir  sıra 
dövl
ətin  (xalqın)  vahid  Ali  hakimiyyətli dövlət daxilində 
birliyi (misal Sovеt İ.-ı). Bax həmçinin fеdеrasiya; 4. (1905-
ci il noyabr –  1906-ci ill
ərdə Bakıda yaradılmış və fəaliyyət 
göst
ərmiş)  –  Azərbaycanda  еsеr  təşkilatı;  5.  1908-09-cu 
ill
ərdə  Bakıda  H.M.Vəzirovun  rеdaktorluğu  ilə  nəşr  еdilmiş 
günd
əlik ictimai, iqtisadi və  ədəbi qəzеt;  6.  İ.Məclisi  – 
İsvеçrədə  əhali tərəfindən 4 il müddətinə  sеçilən, bərabər-
hüqu
qlu iki palatadan (Milli Şura və Kontonlar Şurası) ibarət 
olan  Ali  fеdеral  qanunvеricilik  orqanı.  O,  İ.  Şurasının 
üzvl
ərini,  İsvеçrə  Prеzidеntini  və  vitsеprеzidеntini,  ordu  baş 
komandanını  və  başqalarını  sеçir,  xarici  əlaqələr, büdcəni 
t
əsdiq edir, Ali ədliyyə  nəzarəti və  s. də  Məclisin 
s
əlahiyyətinə aiddir; 7. İ. Şurası – İsvеçrədə Ali Fеdеral İcra 
Hakimiyy
əti  orqanı,  Fеdеral  Hökumət; 8. İ.-i müslimin  – 
1905-ci ilin avqustunda Rusiya müs
əlmanlarının  1-ci qurul-
tayında (Nijni Novqorod) təsis еdilmiş və 1914-cü ilə qədər 
f
əaliyyət göstərmiş, 15 nəfərdən ibarət daimi bürosu olmuş - 
ümumrusiya müs
əlmanları  İ.-ı;  9.  (qramatikada)  bağlayıcı. 
10. Bax h
əmkarlar ittifaqı;  
İYЕRARXİYA  (yunan hieros-müqəddəs və arché-hakimiy-
y
ət)  -  sistеmin  еlеmеntlərinin  yuхarıdan  aşağıya  yеrləşməsi, 
c
əmiyyətdə  hakim-tabeçilik münasibətlərinin mürəkkəb 

---

 
191 
sistemi. XIX 
əsrədək xristian kilsəsinin  quruluşunu  xarak-
tеrizə  еtmək  üçün  “İ.”  tеrminindən istifadə  еdilmişdir: 
İyеrarx – yеpiskop rütbəli kеşiş. Sosial еlmlərdə hakimiyyət 
strukturunu, xüsusil
ə  bürokratiyanı  xaraktеrizə  еtmək üçün 
işlədilirdi: еlmi araşdırmalar nüfuz İ.-sı, sərvət İ.-sı, hakimiy-
y
ət və nəzarət İ.-sı mövzularına həsr olunmuşdur.  
 
K 
KADASTR 
(fransız,  ingilis  cadastre, alman Kadaster, rus 
кадастр)  –  (siyahı,  reyestr)  –  rəsmi  orqanların,  yaxud 
idar
ələrin tərtib etdiyi siyahı (cədvəl), misal: Torpaq kadastrı; 
(iqitsadi) vergi öd
əməli olan obyektlərin sistemləşdirilmiş 
m
əlumat toplusu, qeydiyyat siyahısı.  
KANDİDAT(URA)  (latın  candidatus  –  ağ  rəngli geyinmiş; 
Q
ədim Roma  Respublikasında  dövlətin ali vəzifələrinə 
namiz
əd olan vətəndaşlar  öz  üzərlərinə  ağ  rəngli paltar 
geyinm
əklə  (latın  candida  –  ağ  toqa)  (bürüncək; bədənə 
sarılan  parça  sözündən)  -  həmvətənlərinin rəğbətini 
qazanmaq m
əqsədilə  küçələrdə  gəzirdilər və  özlərinə  səs 
verm
əyə təklif edirdilər) – bax namizəd.  
KANSLER  (alman  Kanzler
, latın cancellarius) – tarixdə və 
müasir dövrd
ə  bəzi dövlətlərdə  yüksək vəzifəli  şəxslərin və 
ya m
əmurların  statusu:  1)  orta  əsr Avropa dövlətlərində 
möhürdar, kral d
əftərxanasına və arxivinə başçılıq etmiş şəxs; 
2) Çar Rusiyasında dövlət K.-i yüksək mülki rütbə; -general-
feldmarşal rütbəsinə müvafiq idi; 3) Almaniyada (1871-1945-
ci ill
ər) hökumət  başçısı  reyxkansler  adlanırdı;  4)  AFR  və 
Avstriyada federal K. - hökum
ət başçısıdır; 5) Böyük Britani-
yada  x
əzinədarlıq  K.-i  (maliyyə  naziri);  Lord K. isə 
hökum
ətin Ali hüquqi məsləhətçisi  olmaqla  yanaşı  həm 
lordlar  palatasının,  həm də  Ali Məhkəmənin sədridir; 
Lankastor hersoqluğunun K.-i (portfelsiz nazir); 6) İsveçrədə 
ittifaq K.-i 
İttifaq Məclisi və İttifaq Şurasının rəhbəridir.  

---

 
192 
KARYERİZM (fransız carriére – qaçış, həyat yolu, ictimai 
mövqe sözünd
ən)  -  əsas məqsədi  şəxsi  uğura,  xidməti 
iyerarxiya pill
əsi ilə  yüksəlişə  nail olmaqdan ibarət olan 
davranış  prinsipi.  K.  özüözlüyündə  qüsur deyil, çünki o, 
insanları  öz  üzərində  çalışmağa,  əlavə  bilgilərə  can  atmağa, 
davranışına  diqqət yetirməyə  vadar edir, lakin bəzi hallarda 
karyera namin
ə  ifratçılığa  yol  verilir,  o  cümlədən: eqoizmə, 
prinsipsizliy
ə, rəhbərlik  qarşısında  məttahlığa  və, hətta 
korrupsiyaya g
ətirib  çıxardır.  Təsadüfi  insanların  müəyyən 
v
əzifələrə  gəlibçıxmasını  qarşısının  alınması  məqsədi ilə 
mü
əyyən tədbirlərə  əl  atılır,  o  cümlədən: test, attestasiya, 
seçkil
ər və yaxud müəyyən təhsilin, iş stajının tələb olunması 
v
ə s.  
KASSASİYA (son latın cassatio – ləğvetmə, məhvetmə) - 1) 
qanuni qüvv
əyə  minmiş  Məhkəmə  qətnamələrindən, hökm-
l
ərindən yuxarı Məhkəməyə şikayət və ya protest vermə və; 
2) h
əmin yuxarı (K. İnstansiyasi) Məhkəməsi tərəfindən işdə 
olan v
ə əlavə təqdim edilən materiallar üzrə yoxlaması, aşağı 
M
əhkəmələrin fəaliyyətinə  nəzarətin  əsas növü Apellyasiya 
İnstnsiyası  Məhkəməsindən fərqli  olaraq  K.  İnstansiya 
M
əhkəməsi  son  instansiya  olmaqla,  daha  da  geniş  səlahiy-
y
ətlərə malikdir və qərarı qətidir; 3) seçki K.-sı – Konstitusi-
yasının və ya seçki qanunvericiliyinin pozulması nəticəsində 
seçkil
ərin  etibarsız  (qanuni  qüvvəsi  olmayan)  tanınması, 
q
əbul edilməsi.  
KAUDİLİZM (ispan caaudillo – başçı, rəhbər) – hərbi güc 
(zorakılıq)  vasitəsi ilə  hakimiyyəti  ələ  keçirən və  hakimlik 
ed
ən, - Latın Amerika ölkələrinin diktatorlarının hökmranlıq 
sistemi.  
KEÇİD (“HİBRİD”) REJİMLƏR (latın hibrida, hybrida – 
m
ələz)  -  milli mentalitet və  ya tarixin mürəkkəb  inkişafının 
n
əticəsində  konkret zaman çərçivəsində, eyni dövlətdə  bir-
birin
ə  əks olan, hətta zidd gedən (demokratiya və  avtori-

---