Müdafiə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Yüklə 2,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Peşəkar Kadrlar
268 Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu fəaliyyəti ilə bağlı problemlərin həllinə cəlb edilməsi, yolu ilə inkişaf etdirilə bilər. Müdafi ə idarəsi və vətəndaş cəmiyyəti arasında belə birbaşa əlaqələr hər şeydən əlavə siyasi elitanı müdafi ə məsələlərində ictimaiyyət qarşısında məsuliyyətli tutmağa kömək edir. Nazirlik-daxili şəffafl ıq da az əhəmiyyətli deyil. Bu halda üfüqi şəffafl ıq daha çox vəzifəli şəxsin cəlb edilməsi hesabına qəbul edilmiş qərarların effektivliyinə imkan yaradır. O həmçinin məlumatın hərbi kollektivlərin içində yayılması yolu ilə korrupsiyaya qarşı çəkindirici effekt əmələ gətirir. Çox güman ki, hərbi kollektivlərdə həmin məlumatlara fi kir verəcəklər və korrupsiyaya qarşı tədbirlər görəcəklər. İdarəetmə prinsipləri lazımi şəkildə tətbiq edildikdə, düzgün məlumat həddən artıq detallaşdırılmadan, rəhbərliyin vəziyyəti tam təsəvvür edə bilmələri üçün vacib detallar saxlanılmaqla ierar- xiya pillələri üzrə ötürüləcək. Belə praktik şəffafl ığın üstünlüyü ondadır ki, hesabatlılığı daha real bir işə çevirir.
Qərarların qəbulu prosesində dürüstlüyün təmin edilməsi nə qədər vacibdirsə, həmin prosesi həyata keçirən peşəkar kadrlar - mülki qulluq- çular və peşəkar hərbçilər arasında dürüstlüyün təmin edilməsi də o qədər vacibdir. Demokratik vətəndaş nəzarəti kontekstində məhz mülki rəhbərlər (hərbçilərdən daha çox) Müdafi ə Nazirliyi daxilində milli müdafi ənin vəziyyətinə görə məsuliyyət daşıyır və müdafi ə siyasətinin formalaşmasında, inzibati nəzarətdə, hüquqi təminatda, satınalmalarda və büdcə funksiyaların- da aparıcı rol oynayırlar. Bu, hərbçilərə bütün diqqət və bacarıqlarını ordunun hazırlığı, operativ planlaşdırma və əməliyyatların aparılması kimi özlərinin birbaşa vəzifələri ilə məşğul olmağa imkan verir. Lakin qazandıqları ictimai etimada baxmayaraq, yüksək vəzifəli mülki şəxslər xüsusilə keçid ölkələrində korrupsiyalaşmış siyasi və ictimai elita ilə birləşərək tez-tez əhəmiyyətli kor- rupsiya risklərinə yol verə bilərlər. Müdafi ə Nazirliyində mülki ekspert kadrlarının çoxaldılması təsirli vətəndaş nəzarətinin əsas elementidir. Onlar hərbçilər, hökumət və ictimaiyyət arasında peşəkar vasitəçilər missiyasını yerinə yetirə bilərlər.Belə kadrlar ara- sında ideal dövlət qulluqçusu ruhunun tərbiyə edilməsi,xüsusilə korrupsiyanın cəmiyyətin bədəninə dərin yeridiyi post-totalitar ölkələrdə uzun sürən vaxt tələb etməsinə baxmayaraq, dürüstlüyün təmin edilməsində güclü vasitə kimi özünü göstərir. Görkəmli Alman alimi Maks Veberin hələ 90 il bundan əvvəl apardığı və bu gün də aktual olan müşahidələrinə əsasən: "Müasir bürokratiya dürüstlük maraqlarına uyğun olaraq vəzifə şərəfi hissini yüksək səviyyəyə
269 Hökumətin Rolu qaldırdı; bu hiss olmadan dəhşətli korrupsiya və ədəbsiz meşşanlığın ölüm- cül təhlükəsi yaranır. Dürüstlüyə riayət etmədən isə dövlət aparatının, hətta sadə texniki funksiyalarını yerinə yetirməsi belə təhlükəyə məruz qalacaq". 157
sı hətta ali səviyyədə pozuntulara qarşı müəyyən dərəcədə peyvənd vurulma- sını təmin edəcək. Müdafi ə sahəsində idarəetmə məsələləri üzrə peşəkar hazırlıq dövlət xidmətində vəzifə şərəfi hissinin formalaşmasında əhəmiyyətli vasitə ola bilər. O beynəlxalq əməkdaşlıq kontekstində xüsusilə effektivdir, belə ki, onun öz normaları və təcrübələri ilə beynəlxalq ictimaiyyətin bir hissəsi ol- maq hissini formalaşdırmağa imkan verir. NATO-nun "Müdafi ə təsisatları qu- ruculuğu" proqramına oxşar proqramlar və NATO-Ukrayna "Peşəkar İnkişaf Proqramı" uğurlu səylərin yaxşı nümunələrini təqdim edir. İşçilərin mövcud müdafi ə idarəsi xaricindən toplanması da dövlət xidməti mədəniyyətinin for- malaşmasına kömək edir. Təcrübə, yeni normaların və standartların bərqərar olması üçün ali rəhbərliyin səylərinin və şəxsi nümunədə bu standartlara riayət etmədə şəxsi nümunə göstərilməsinin vacibliyini göstərir. Rolları fərqli, lakin xidməti şərəf hissi eyni olan hərbi və vətəndaş xidmətləri arasında konstruktiv gərginlik müdafi ə sahəsində dürüstlüyün təmin edilməsində müəyyən dərəcədə faydalı ola bilər. Bir çox ölkələrdə hərbçilər digər təsisatlara nisbətən daha az korrupsiyalaşmış hesab olunur- lar. "Beynəlxalq Şəffafl ıq" təşkilatının "2007-ci il üçün Qlobal Korrupsiya Barometri (QKB)" 158
göstəricilərinə görə hərbçilər dini təşkilatlar və ic- timai təşkilatlar (İT) istisna olmaqla cəmiyyətin bütün digər təsisatlarına nisbətən daha çox etimad sahibidirlər. Əgər silahlı qüvvələr "ehtiyacdan do- ğan korrupsiya"nı ləğv etmək üçün kifayət qədər sosial təminat alsalar və "acgözlükdən doğan korrupsiya"ya şirnikləndirən fəaliyyətlərdən uzaqlaşdı- rılsalar, o zaman onlarda müstəqil dürüstlük mədəniyyətini saxlamaq imka- nı yaranır. Əgər hərbçilərin dövlətdə qərarların qəbul olunması proseslərinə təsir etmək imkanları olarsa, o zaman onlar həm hərbi sektorda, həm də daha geniş hökumət çevrəsində dürüstlüyün təmin edilməsində mühüm rol oynaya bilərlər. Aydın məsələdir ki, heç bir müdafi ə sistemi cəmiyyətin düçar olduğu heç bir xəstəlikdən, o cümlədən korrupsiyadan sığorta olunmayıb. Qanun pozun- 157 Max Weber, H.H. Gerth and C. Wright Mills, From Max Weber: Essays in Sociology (New York: Oxford University Press, 1958), 88. 158
Transparency International, “Addressing Corruption and Building Integrity in Defense Establishments,” TI Working Paper #2 (2007), 2. Yüklə 2,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|