MüƏLLİm peşƏkarliği və pedaqoji SƏRİŞTƏLİLİYİn müASİr problemləRİ
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
| ünsiyy
ətcil insan olmalıdır. Ünsiyyət insanların qarşılıqlı təsiridir. Münasibətləri aydınlaşdırmaq, səy- l əri əlaqələndirmək və ümumi nəticə əldə etmək məqsədilə insan ların bir-biri ilə qarşılıqlı, birgə münasibətləridir. Müəllim üçün çox vacib olan bu keyfiyy ət onun pedaqoji fəaliyyətində yüks ək təsir gücünə malikdir. Ünsiyyətin demokratik tərzi şa- girdl ərdə müəllimə həssas münasibət, onun tədris etdiyi fənnə maraq v ə müəllim peşəsinəmüsbət münasibət formalaşdırır. Mü əllimlə şagird arasında səmimi, işgüzar və səmərəli əmək- daşlıq yaradır. Pedaqoji ədəbiyyatlarda və məktəb praktikasındamüəllim- l ərin şagirdlərlə bir sıra ünsiyyət tərzlərinin olduğuözünü göstə- rir. Bunlar avtokratik, avtoritar, demokratik v ə liberal ünsiyy əttərzləri (növü) olub, hər biri öz mahiyyətinə uyğun olaraq şagirdlərin xarakter və tərbiyəsinə təsir edir. Avtokratik ünsiyy ət tərzinəmüəllim həmişə özünün hakim mövqeyi il ə seçilir. Şagirdlərlə quru əmrlər, göstəriş, tələblər verm ək yolu ilə ünsiyyət saxlayır. Uşaqlar hər an müəllimin on- lara n əyisə irad tutacağını, onlarla sərt davranacağını gözləyirlər. Qeyd ed ək ki, xüsusilə ibtidai siniflərdə belə rəhbərlik üslubu olduqca z ərərlidir. Çünki belə müəllimlərin dərslərində şagirdlə- rin əqli inkişafı, intellektual səviyyəsi və bir çox mənəvi keyfiy- y ətləri yalnız müəllimin rəhbər göstərişlərinə tabe etdirilir. Şa- girdl ər belə müəllimdən çəkinir, onunla məsləhətə, əməkdaşlığa h əvəs göstərmirlər. Avtoritar ünsiyy ət tərzi mü əllimin şəxsiyyətinə əsaslanan ünsiyy ət tərzidir. Bu zaman yalnız müəllimin göstərişləri həyata keçirilir v ə müəllim bütün işlərin onun özünün istədiyi kimi yerin ə yetirilməsinə çalışır. Burada müəllim adətən böyük, yol- 76 göst ərən, əsas simvoldur, şagird isə itaət edən, icraçı obyektdir. Mü əllim nə desə, necə hərəkət etsə elə də olmalıdır. Demokratik ünsiyy ət tərzi mü əllim-şagird ünsiyyətinin for- malaşmasının ən əlverişli yolu, şagird şəxsiyyətinin formalaş- masının təsirli vasitəsidir. Belə ünsiyyət prosesində müəllimlə şagird arasında qarşılıqlı işgüzar əməkdaşlıq yaranır. Bu ünsiy- y ət tərzinə malik olan müəllimlər şagirdlərə bir şəxsiyyət kimi baxır, onların sözlərinə, təkliflərinə diqqətlə yanaşır, onları din- l əyir, nəzərə alır. Demokratik müəllimin dərslərində müvəffə- qiyy ət daha çox olduğu kimi, şagirdlərə də daha yaxın olur. O, şagirdləri tərəfindən çox sevilir və onun hörməti, nüfuzu yüksək olur. Şagirdlər belə müəllimlərin dərslərinə diqqətlə qulaq asır, onunla əməkdaşlıq edir, məsləhətlərini həvəslə dinləyirlər. Onla- rın emosional səviyyələri də yüksək olur və dərsdə əsəbilik yaradan, onları həyəcanlandıran məsələlərlə qarşılaşmırlar. Liberal ünsiyy ət tərzi mü əllim-şagird münasibətlərində qeyri- sağlam ünsiyyət tərzi kimi təkcə şagirdlərin tərbiyəsinə deyil, bütün t əlim-tərbiyə prosesinə mənfi təsir göstərir. Belə ünsiyy ət tərzinə malik olan müəllimlər şagirdlərin bütün hərə- k ətlərinə adi məsələlər kimi baxır, onlara həddən çox güzəştlər edir v ə tələbkarlıq göstərmirlər. Liberal ünsiyyətli müəllimlər b əzən şagirdlərlə ünsiyyətə xələl gətirən tərzdə söhbətlər, zara- fatlar edir, t ərbiyə prosesinə laqeyd münasibət bəsləyirlər. Onlar əvvəllər şagirdləri tərəfindən yaxşı qəbul edilsələr də, sonralar onların belə yanaşma metodu özünün mənfi nəticələrini göstərir v ə nüfuzları get-gedə aşağı düşür (7, 127-128). Beşincisi, müəllimdə Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|