Muh?ndis ekologiyas? 11esas
Yüklə 3,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 15.6. Mineral-xammal ehtiyatlarının monitorinqi
- 15.7. Bioloji ehtiyatların monitorinqi Bitki örtüyü, o cüml d n me l rin monitorinqi
569
“Torpaqların monitorinqinin aparılması qaydaları haqqında sasnam ” il mü yy n edilir. “Torpaqların monitorinqinin aparılması qaydaları haqqında sasnam ” torpaqların çirkl nm sinin monitorinqinin aparılması qaydalarını tam hat etm diyind n, bu qaydalar a a ıdakı kimi mü yy n olunur:
torpaqların çirkl nm sinin monitorinqi — onların t bii v antropogen t sirl r n tic sind çirkl nm sinin qar ısının alınması m qs di il torpaqlara atılan/axıdılan tullantılara k miyy t v keyfiyy t c h td n n zar tin elmi saslarla h yata keçirilm sind n ibar tdir. Torpaqların çirkl nm sinin monitorinqi a a ıdakı qaydada h yata keçirilir: k nd t s rrüfatı razil rinin torpaqlarının mineral gübr l r, pestisid v herbisidl rl çirkl nm si üzr ; iri s naye h rl ri v mü ssis l rinin razi v traf torpaqların texnogen tullantılarla (a ır metallar, neft, civ v s.) çirkl nm si üzr ; respublikanın müxt lif co rafi zonalarının torpaqla- rının fon t rkibi üzr mü ahid l r t kil edilir v aparılır. 570
K nd t s rrüfatı torpaqlarının çirkl nm sinin monitorinq m nt q l rind mü ahid l ri il rzind iki d f aparılır: yazda: mineral gübr l r, pestisid v herbisidl rin istifad sind n qabaq; payızda: k nd t s rrüfatı m hsullarının yı ımından sonra. Monitorinq m nt q l ri k nd t s rrüfatının kin sah l rind — pambıqçılıq, üzümçülük, taxılçılıq, meyv çilik, t r v zçilik, yem bitkil ri altındakı torpaq sah l rind yerl dirilir. ri s naye h rl ri v mü ssis l rinin razi v traf torpaqlarının texnogen tullantılarla çirkl nm si üzr mü ahid l r h r
(mü ssis ) trafında dörd istiqam td ( imal, c nub, q rb, rq), müxt lif m saf l rd ilin yaz v payız f sill rind aparılır. Respublikanın müxt lif co rafi zonalarının torpaqlarının fon t rkibi üzr mü ahid l r ilin h r f slind bir d f v güclü atmosfer ya ıntılarından (leysan) sonra aparılır.
Az rbaycan Respublikasının mineral-xammal bazası- nın monitorinqin yer t kinin geoloji öyr nilm si, faydalı
571
qazıntı ehtiyatlarının v ziyy tinin qiym tl ndirilm si v h r k tinin uçotu daxildir. Dövl t geoloji öyr nilm sinin sas m qs di ölk razisind , o cüml d n X z r d nizinin (gölünün) Az rbaycan Respublikasına m nsub bölm sind geoloji t dqiqatların aparılması, faydalı qazıntı yataqlarının axtarı ı, qiym tl ndirilm si v k fiyyatı, yer t kind ba ver n prosesl rin öyr nilm si, mineral-xammal bazası haqqında informasiyanın toplanması, sisteml dirilm si v saxlanılmasından ibar tdir. Mineral-xammal ehtiyatlarının dövl t balansı s naye h miyy tli yataqlar üzr h r növ faydalı qazıntı ehtiyatlarının k miyy ti, keyfiyy ti, öyr nilm d r c si, faydalı qazıntıların çıxarılması, itkisi v k f edilmi
faydalı qazıntı ehtiyatları il s nayenin t min edilm si haqqında m lumatları özünd ks etdirir v mineral- xammal bazasının v ziyy tinin uçotu m qs di il aparılır. Faydalı qazıntıların dövl t kadastrı faydalı qazıntı yataqlarının kompleks istifad si, onların i l nilm si v laq dar infrastrukturların s m r li inki afı v yerl dirilm si m qs di il aparılır. 572
15.7. Bioloji ehtiyatların monitorinqi Bitki örtüyü, o cüml d n me l rin monitorinqi — me fondundan istifad , onun mühafiz si, qorunması v me l rin b rpası, onların funksiyalarının artırılması sah sind dövl t idar etm si m qs dil me fondunun v ziyy tinin v dinamikasının qiym tl ndirilm si v proqnozla dırılması sistemind n ibar tdir. Me l rin monitorinqi me fondundan istifad nin, onun mühafiz sinin, qorunmasının v me l rin b rpasının, ekoloji funksiyalarının artırılması, me l rin deqradasiyasının sas s b bl rinin mü yy nl dirilm si, me l rin davamlı v dayanıqlı inki afı üçün proqnozların v t dbirl rin i l nm si, onların uzunmüdd tli v münt z m monitorinq sisteminin yaradılması m qs di il aparılır. Me l rin monitorinqin a a ıdakılar daxildir: me l rin ekoloji funksiyalarını tam öyr nm k m qs dil mü ahid yerl rinin, t bi t v t bii amill r n tic sind geosistemd ged n d yi iklikl rin istiqam tinin v dinamikasının mü yy nl dirilm si; me l rin h miyy tini, bioloji xüsusiyy tl rini, t bii v iqtisadi raitini n z r almaqla s m r li istifad sin , 573
me t s rrüfatının s m r li aparılmasına n zar tin h yata keçirilm si; mü ahid l rin aparılmasında, m lumatların toplanmasında, t hlilind ümumil dirilm sind yeni texnologiyalardan, yerli v aerokosmik üsullardan, o cüml d n m saf d n zondlama v müxt lif x rit materiallarından istifad edilm si; me fondundan istifad , onun mühafiz si, qorunması v me l rin b rpası, onların ekoloji funksiyalarının artırılması sah sind dövl t idar etm si m qs dil me fondunun v ziyy tinin v dinamikasının qiym tl ndirilm si v proqnozla dırılmasının h yata keçirilm si; me l rin yan ından qorunması üçün profilaktik t dbirl rin görülm si, yan ın m l g lm m si üçün hali arasında müxt lif vasit l rd n istifad etm kl t bli at i l rinin aparılması, me yan ınlarının vaxtında a kar edil r k onların qar ısının alınması üçün t dbirl r görülm si; me l rd z r rvericil rin v x st lik m nb l rinin a kara çıxarılması, onların yayılmasının qar ısını almaq üçün müvafiq fitosanitar t dbirl rin h yata keçirilm sin n zar t edilm si;
Yüklə 3,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|