Muh?ndis ekologiyas? 11esas
Yüklə 3,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Heyvanat al mi, o cüml d n balıq ehtiyatlarının monitorinqin
- 15.8. Atmosfer ya ıntılarının monitorinqi
- 15.9. Radioaktivliyin monitorinqi Radioaktivliyin monitorinqi
- Radioaktiv çirkl nm nin monitorinqi
574
me fondunun v ziyy tin dair cari, ekspedisiya, aviavizual v s. me patoloji mü ahid l rin aparılması; sanitar normalara m l edilm si, sanitar qırmaların vaxtında v düzgün aparılmasına n zar t olunması. Me fondunun uçotu, müt madi olaraq aparılan me qurulu u i l ri zamanı h yata keçirilir. Monitorinq mü ahid l rinin n tic l ri t hlil olunaraq, me l rin v ziyy ti bitki örtüyünün deqradasiyasına s b b olan sas amill r öyr nilir, me fondunun k miyy t v keyfiyy t göst ricil ri qiym tl ndirilir, proqnozla dırılır v m hsuldarlı ının yüks ldilm sin düzgün istiqam t veril c k x rit , sxeml r, texnologiya v tövsiy l r i l nib hazırlanır. Me ehtiyatlarının monitorinqi Ekologiya v T bii S rv tl r Nazirliyi t r find n h yata keçirilir. Heyvanat al mi, o cüml d n balıq ehtiyatlarının monitorinqin — respublika razisind daimi, müv qq ti v köç ri ya ayan v h i heyvanlar, qu lar v balıqların yayılmasının, sayının, fiziki v ziyy tinin, onların ya ayı mühitinin strukturunun, keyfiyy tinin münt z m mü ahid si, qiym tl ndirilm si v proqnozla dırılması, el c d onların mühafiz si v s m r li istifad olunması sah sind tövsiy l rin i l nib hazırlanması daxildir.
575
Heyvanat al mi obyektl rinin monitorinqin a a ıdakılar daxildir: heyvanat al minin ya ayı mühitinin, miqrasiya yollarının, qı lama yerl rinin, n silartırma v çoxalma yerl rind mü ahid l rin aparılması (mövsüm üzr ); nadir v n sli k silm k t hlük si qar ısında olan v h i heyvan növl rinin yayıldı ı ayrı-ayrı razil rin, çoxalma yerl rinin ekoloji v ziyy tinin öyr nilm si (mövsüm üzr ); heyvanat al minin say hesabatının aparılması (m m lil rin yaz v payız, qu ların is payız v qı say hesabatlarının aparılması); t s rrüfat obyektl rinin tikintisind n, istismarından, habel heyvanat al minin ya ayı mühitin z r rli t sir göst r bil n f aliyy t növl rinin heyvanat al min t sirinin öyr nilm si (il rzind ); su obyektl rind balıqların yayılma areallarının v ziyy ti; su obyektl rind balıqçılıq rayonları v onların yerl rinin d yi m si; balıq, v h i heyvan v qu ların ovlanmasının intensivliyi;
576
n sli k silm kd olan balıq, v h i heyvan v qu ların sayının kvotalar üzr t nziml nm si. 15.8. Atmosfer ya ıntılarının monitorinqi Atmosfer ya ıntıları (ya ı , qar) vasit si il respublika razisin g tiril n çirkl ndirici madd l rin t rkibinin öyr nilm si, onların traf mühit m nfi t sirinin qiym tl ndirilm si v ya ıntıların keyfiyy t göst ricil rin n zar tin h yata keçirilm si atmosfer ya ıntılarının monitorinqin daxildir. Bu m qs dl a a ıdakı t dbirl r h yata keçirilir: ölk razisind ya ı sularının fon t rkibi üz rind sistematik mü ahid l r t kil olunur v aparılır; respublikanın davamlı qar örtüyü olan yüks k da lıq
razil rind qarın kimy vi t rkibi üz rind mü ahid l r aparılır; ya ı sularının fon t rkibi üzr mü ahid l r iri s naye
h rl rind n 100 km aralı yerl n meteoroloji m nt q l rd t kil olunur. Aparılan mü ahid l r zamanı kimy vi analiz üçün ya ı suyu nümun l ri ay rzind yı ılır. ri s naye h rl ri v mü ssis l rinin tullantılarının ya ıntıların t rkibin t sirinin öyr nilm si m qs dil mü ahid l r onların yaxınlı ındakı meteoroloji 577
m nt q l rd yerl dirilir. Bu m nt q l rd kimy vi analiz üçün ya ı suyu nümun l ri leysan ya ıntıları zamanı 1-3 saat rzind , dig r vaxtlarda is h ft v dekada (10 gün) rzind yı ılır. Ya ıntı nümun l rinin yı ılması zamanı meteoroloji parametrl r üzr d mü ahid l r aparılır. Qar örtüyünün fon t rkibi üzr mü ahid l r davamlı qar örtüyü olan yüks k da lıq razil rd hidrometeoroloji b k nin qarölçm mar rutlarında t kil olunur. Mü ahid m nt q l ri iri s naye h rl rind n 100 km v ondan çox aralı razil rd yerl dirilir. Kimy vi analiz üçün qar nümun l ri ild bir d f dayanıqlı qar örtüyü zamanı (fevral v mart aylarında) götürülür. Aparılan mü ahid l rin n tic l rinin sasında ölk razisin atmosfer ya ıntıları il dü n kimy vi madd l rin miqdarı hesablanır, onların traf mühit t siri qiym tl ndirilir v bu t sirin qar ısını almaq üçün müvafiq tövsiy l r hazırlanır. 15.9. Radioaktivliyin monitorinqi Radioaktivliyin monitorinqi — kosmik üalanma- ların v t bii radionuklidl rin torpaqda, suda, havada, biosferin dig r elementl rind , qida madd l rind , habel
578
insan orqanizmind yaratdı ı t bii üalanma dozasının monitorinqidir. Radioaktiv çirkl nm nin monitorinqi — traf mühitd , f aliyy tl ri traf mühitin radioaktiv çirkl nm - sin , m hsullarında v tullantılarında radionuklidl rin toplanmasına s b b ola bil n mü ssis l rd , t bii mühit komponentl ri v insanın ya ayı mühitind radioaktiv çirkl nm nin mü yy nl dirilib qar ısını almaq m qs di il sistematik v xüsusi m qs dli rejiml rd radioaktiv çirkl nm m nb l rinin qeydiyyatı yolu il aparılır. Mü ssis l rd radioaktiv çirkl nm nin monitorinqi istehsalat monitorinqi ç rçiv sind mü ssis nin özü t r find n aparılır, n tic l ri aylar üzr göst rilm kl ild bir d f Ekologiya v T bii S rv tl r Nazirliyin verilir. Radiasiya m nb l rinin qeydiyyatı respublika razisind f aliyy t göst r n mü ssis v t kilatlarda mövcud olan radiasiya m nb l rinin, radiasiya m nb li cihaz v avadanlıqların inventarla dırma aktının ild bir d f yanvar ayının 25-d k Ekologiya v T bii S rv tl r Nazirliyin t qdim olunması yolu il aparılır. traf mühitin (su, torpaq, hava) radioaktiv çirkl nm sinin sistematik mü ahid l ri a a ıdakı kimi aparılır:
Yüklə 3,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|