Mundarija kirish I. Bob. Irsiyat qonunlari

2 – jadval
Organizmdan necha xil gameta chiqishini hisoblab olamiz. Bunda uchbu formuladan foydalaniladi: 2ⁿ = n – o‘rniga geterozigotalar sonini qo‘yib, necha xil gameta hosil bo‘lishi aniqlanadi.
AaBbDd = 2n =23 = 8. Demak, ushbu organizmda 8 xil gameta hosil bo‘ladi.
1-bosqich. A A A A a a a a
2-bosqich. AB AB Ab Ab aB aB ab ab
3-bosqich. ABD ABd AbD Abd aBD aBd abD abd
AaBBDd = 2ⁿ = 2² = 4. Demak, ushbu organizmda 4 xil gameta hosil bo‘ladi.
1-bosqich. A A a a
2-bosqich. AB AB aB aB
3-bosqich. AB^D AB^d aB^D aB^d
X^D X^D - bu jinsga birikkan holda irsiylanish hisoblanib, gameta olish usuli oddiy bo‘ladi:
X^D X^D = X^D + X^D X^D X^d= X^D + X^d X^D Y= X^D + Y X^d Y= Xd + Y
X^AB X^Ab – holatda ham yuqoridagi singari gameta hosil bo‘ladi.
X^AB X^AB = X^AB + X^AB X^AB X^Ab = X^AB + X^Ab X^ABY = X^AB + Y
Mavzuga doir masalalar va ularning yechish yo‘llari
1-masala. Quydagi genotip necha xil gameta hosil qiladi?
AaBBCcDdmm = 2ⁿ
n = 3
Yechilishi: AaBBCcDdmm =2³ = 8 xil gameta hosil bo‘ladi.
2 – masala. Quydagi genotip necha xil gameta hosil qiladi?
aabbccDdmm = =2ⁿ
n = 1
Yechilishi: aabbccDdmm 2¹ = 2 xil gameta hosil bo‘ladi.
3 – masala. Quydagi genotipga ega bo‘lgan organizmlar qanday tipdagi gametalani hosil qiladi? a) AA; b) Aa; c) aa
Yechlishi: Har qanday genetik masalani yechishni gametalarni aniqlashdan boshlab, avvalo gametalar sofligi qonunini bilish lozim: gametada har bir juft allellardan faqat bittasi bo‘ladi. Gametalar turlarning umumiy soni 2ⁿ ga teng (bu yerda n allel juftlarning soni). Bu masalada AA va aa genotipli organizmlar gomozigotali bo‘lgani uchun ular faqat bir tipdagi gametalarni hosil qiladi, ya’ni AA=A, aa=a. Monogeterozigotali (Aa) organizmda ikkta turdagi gameta hosil bo‘ladi: Aa=A, a