MüNDƏRĠcat beynəlxalq münasġBƏTLƏr və ĠQTĠsadġyyat
Yüklə 2,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Beynəlxalq İpək Yolu
- Anahtar Kelimeler
- Açar sözlər
Beynəlxalq İpək Yolu 30 kavĢak noktaları ve köprülerin civarında bulunan bir köy Derbend Hizmetine tayin edilirdi. Ġran-Osmanlı siyasi iliĢkilerinin istikrarsızlığı da bu transit taĢımacılığı ciddi biçimde etkilemekteydi. Bu açıdan Osmanlı sultanı 1.Selim Çaldıran savaĢı öncesinden Sefevi Ģahlarını önemli bir gelir kaynağından mahrum etmek amacıyla baĢlattığı ticari ambargo (ipek yasağı) kararını verdi. Ġran ipek yolu ortancı yüzyıllarda oldukça iĢlek bir kervan yoluydu. Ġrandan ipek götürüp dönüĢ yolunda Ġrana, Anadolunun ve Avrupanın mallarını taĢımak bir çok tüccarın kervan ticaretinin bütün zorluklarını göze almasını sağlayacak kadar karlı bir iĢti. Anahtar Kelimeler:Büyük Ticari Ġpek Yolu, Tebriz, Anadolu, Derbend TeĢkilatı NAXÇIVAN: ĠPƏK YOLUNDA ĠQTĠSADĠYYAT VƏ MƏDƏNĠYYƏT MÜBADĠLƏ MƏRKƏZĠ MAHMUD CƏFƏRĠ DƏHƏQĠ Tehran Universiteti deheqimahmud@yahoo.com Naxçıvanın qədimliyi və əhəmiyyəti onun miladdan öncə onuncu və səkizinci yüz illiklərdə qədim ipək yolu üzərində yerləĢməsindən irəli gəlir. Bu ərazi bir zamanlar urartuların və bir müddət Manaların və Madların hökmranlığı altında olmuĢdur. Bu bölgənin iqtisadi və siyasi roluna agah olan HəxaməĢinlər və ƏĢkanilər Naxçıvanın rəhbərliyini ələ keçirərək orada hökmranlıq etdilər və baĢçıların təyin edilməsində rola sahib oldular. Üçüncü yüz illikdə Sasanilər burda ordu (sərhəd dəstəsi) yaratmaqla Naxçıvandan iqtisadi və ordu mərkəzi kimi istifadə etdilər. Altıncı yüz illiyin əvvəllərində bu bölgədə Sasanilər tərəfindən pul zərbxanaları yaradıldı və Naxçıvanın qədim Ġpək yolunda yerləĢən iqtisadi mərkəz olması bir daha sübuta yetdi. Digər bir tərəfdən isə çoxlu mədəniyyət və dini mərkəzlərin, qədim zamanlarda atəĢgah məbədlərinin, islamiyyət dövründə məscidlərin olması bu bölgədə müxtəlif fərqli mədəniyyətlərin mövcudluğundan xəbər verir. Bu məqalənin yazılmasında məqsəd Naxçıvanın ən qədim zamandan Səfəvilər dövrünədək olan müddətdə önəmli mədəni və iqtisadi mübadilə mərkəzlərindən olmasını araĢdırmaqdır. Bu sahədə müxtəlif tarixi mənbələrdən, əlyazmalardan, tarixçi və mühəqqiqlərin araĢdırmalarından istifadə edilərək Naxçıvanın mədəniyyət və iqtisadiyyatdakı mühüm rolu tədqiq olunacaqdır. Açar sözlər : Naxçıvan, iqtisad, mədəniyyət, qədim dövr, islamiyyət dövru Tezislər 31 NAXÇIVANIN ĠQTĠSADĠ ĠNKĠġAF STRATEGĠYASINDA SAHĠBKARLIQ MEXANĠZMĠ NAĠM CAHĠDZADƏ ―Naxçıvan‖ Universiteti naim_cahid@hotmail.com Müasir Azərbaycanın qurucusu, inkiĢafın Azərbaycan modelinin müəllifi Ümummilli lider Heydər Əliyev strategiyasının həyata keçirilməsi nəticəsində ölkədə siyasi və makroiqtisadi sabitliyə nail olunmuĢ, iqtisadiyyatın bütün sahələrində köklü islahatlar aparılmıĢ, dinamik sosial-iqtisadi inkiĢafın möhkəm təməli yaradılmıĢdır. Son 10 ildə bütün sahələrdə böyük uğurlar qazanılmıĢ, Azərbaycanın maliyyə imkanlarının artması, ölkəmizin transmilli layihələrin təĢəbbüskarı və əsas iĢtirakçısı kimi çıxıĢ etməsi, müasir tələblərə cavab verən infrastukturun yaradılması, ən yeni texnologiyalara əsaslanan müəssisələrin fəaliyyətə baĢlaması, sahibkarlığın dəstəklənməsi, biznes mühitinin yaxĢılaĢdırılması Azərbaycanın dünyada nüfuzunun daha da artmasına, iqtisadiyyatının rəqabət qabiliyyətinin yüksəlməsinə, əhalinin həyat səviyyəsinin davamlı olaraq yaxĢılaĢdırılmasına səbəb olmuĢdur. Sahibkarlığı inkiĢaf etdirmək, əlveriĢli biznes və investisiya mühiti yaratmaqla daxili və xarici investisiyaları cəlb etmək, qeyri-neft sektorunun inkiĢafına nail olmaq bu mərhələdə həyata keçirilən iqtisadi siyasətin səciyyəvi xüsusiyyətlərindən biri oldu. Azərbaycanın müstəqillik tarixində iqtisadi inkiĢafını xarakterizə edən ən mühüm amillərdən biri ölkəmizdə məhz güclü sahibkarlar sinfinin formalaĢmasıdır. Bu gün Azərbaycanda ümumdaxili məhsul istehsalında özəl sektorun xüsusi çəkisi olduqca böyükdür və iqtisadi artımın təminatında yerli sahibkarların rolu və mövqeyi davamlı Ģəkildə güclənir. Dövlət tərəfindən sahibkarlığın inkiĢafına yaradılan Ģərait və müxtəlif formalarda verilən dəstək, eyni zamanda sözügedən institutun daha sürətli tərəqqisi məqsədilə həyata keçirilən köklü islahatlar bundan sonra da sahibkarlıq təsərrüfatlarının ölkə iqtisadiyyatının yüksəliĢində mühüm rol oynayan subyektlərdən biri olaraq çıxıĢ etməsinə möhkəm bazis yaradıb. Təbii ki, bu dövrlərdə bütün regionlar kimi Naxçıvan Muxtar Respublikası da böyük dövlət qayğısından əhatəli Ģəkildə faydalanırdı. Ulu Öndər özünün siyasi fəaliyyətinə aid olan bütün dövrlərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının hərtərəfli yüksəliĢinə bitməz, tükənməz diqqət göstərmiĢ, sağlam iqtisadiyyatın formalaĢdırılmasını təmin etmiĢdir. Hazırda da ölkə prezidenti cənab Ġlham Əliyev həmin müdrik siyasi xəttə sadiq qalaraq və onu daha da zənginləĢdirərək hərtərəfli inkiĢafın davamlılığını təmin etmək istiqamətində mütərəqqi tədbirlər həyata keçirməkdədir. 2003-cü ildən bu günlərə qədər 3 mərhələdə qəbul edilən regionların sosial-iqtisadi inkiĢafına dair Dövlət Proqramılarında tarazlı inkiĢafın təmin olunması sahəsində zəngin Yüklə 2,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|