MüNDƏRĠcat beynəlxalq münasġBƏTLƏr və ĠQTĠsadġyyat

Beynəlxalq  İpək Yolu  
 
 
34 
infrastrukturunun  yaradılması  və  ixtisaslı  kadrların  hazırlanması  sahəsində  bir 
çox mühüm tədbirlər həyata keçirilmiĢdir. 
2002-ci  ildə  "Azərbaycan  Respublikasında  turizmin  inkiĢafına  dair 
2002-2005-ci  illər  üçün  Dövlət  Proqramı"nın  Azərbaycan  Respublikasının 
Prezidenti  tərəfindən  təsdiq  edilməsi  nəticəsində  beynəlxalq  arenada 
Azərbaycan 
turizminin 
təĢviqi 
istiqamətində 
müəyyən 
nailiyyətlər 
qazanılmıĢdır. 
Çoxtərəfli  əməkdaĢlıq  münasibətlərinin  qurulması  və  inkiĢaf 
etdirilməsinin  turizm  siyasətinin  prioritet  istiqamətlərindən  biri  olduğunu 
nəzərə  alaraq  Azərbaycan  dövləti  dünyanın  aparıcı  təĢkilatları  ilə  səmərəli 
əməkdaĢlıq  əlaqələri  qurmuĢ,  fəal  surətdə  turizm  sahəsində  həyata  keçirilən 
beynəlxalq  proqramlara  qoĢulmuĢdur.  Bunun  nəticəsi  olaraq  Azərbaycan  29 
ölkə ilə turizm sahəsində əməkdaĢlıq haqqında hökumətlərarası saziĢ bağlamıĢ, 
ölkəmizin  turizm  potensialının  beynəlxalq  arenada  tanınmasında  mühüm 
irəliləyiĢə  nail  olunmuĢ,  iĢtirak  etdiyimiz  beynəlxalq  turizm  sərgilərinin  sayı 
artmıĢ və coğrafiyası geniĢlənmiĢdir. 
Son  5  il  ərzində  Azərbaycan  müxtəlif  ölkələrdə  keçirilən  beynəlxalq 
turizm  sərgilərində  iĢtirak  etmiĢ,   respublikamızın  turizm  potensialı  66 
beynəlxalq sərgidə nümayiĢ olunmuĢdur. 
Hər  il  Bakı  Ģəhərində  "AĠTF"  beynəlxalq  turizm  sərgisi  keçirilir.  Bu 
sərgidə  iĢtirak  edən  xarici  ölkələrin  coğrafiyası  geniĢlənir  və  turizm 
Ģirkətlərinin  sayı  ildən-ilə  artır.  2010-cu  ildə  iĢtirakçı  ölkələrin  sayı  32-yə, 
Ģirkətlərin sayı isə 120-yə çatmıĢdır. 
Azərbaycanın  turizmin  inkiĢafı  sahəsində  əldə  etdiyi  ən  böyük 
nailiyyətlərdən biri də qıĢ turizm növlərinin inkiĢaf etdirilməsi məqsədilə Qusar 
rayonunda dağlıq ərazidə ən müasir standartlara cavab verən "ġahdağ QıĢ-Yay 
Ġdman-Turizm Kompleksi" inĢa edilməsidir. 
Ölkə rəhbərliyinin turizmə göstərdiyi xüsusi diqqətin baĢqa bir məntiqi 
nəticəsi 2011-ci ilin Azərbaycanda Turizm ili elan edilməsi ilə bağlıdır. 
Göründüyü  kimi,  Azərbaycan  öz  müstəqilliyinə  qovuĢduqdan  sonra 
bazar  iqtisadiyyatına  keçidlə  bağlı  ilk  illərdə  böyük  məhrumiyyətlərlə 
qarĢılaĢmasına  baxmayaraq,  sosial-iqtisadi  həyatın  bütün  sahələrində  olduğu 
kimi  turizm  sahəsində  də  mühüm  nailiyyətlər  əldə  etmiĢdir  və  bu  nailiyyətlər 
gələcəkdə daha böyük uğurlar üçün münbit zəmin yaratmıĢdır.  
Açar sözlər: turizm, iqtisadiyyat, sahibkarlıq, turizm infrastrukturu 
 
 
 
 
 
 

---

Tezislər 
 
35 
AZƏRBAYCANIN ĠXRAC POTENSĠALININ ARTIRILMASINDA 
NEFT STRATEGĠYASININ ROLU 
   ZAKĠR MƏMMƏDOV  
―Naxçıvan‖  Universiteti 
     
 [e-mail] 
     
Son illər dünyada gedən iqtisadi proseslərin, nəhəng enerji və nəqliyyat 
layihələrinin  təĢəbbüskarı  və  fəal  iĢtirakçısına  çevrilmiĢ  Azərbaycan 
Respublikasının  beynəlxalq  aləmə  inteqrasiyası  getdikcə  sürətlənir,  ölkəmizin 
Avropanın  enerji  təhlükəsizliyinin  təminatındakı  rolu  əhəmiyyətli  dərəcədə 
artır.  
Belə  ki,  2014-cü  il  Azərbaycanın  neft  strategiyası  üçün  bir  sıra 
əlamətdar  hadisələrlə    zəngin  olmuĢdur.  Bu  baxımdan  ölkəmizin  neft 
sənayesinə böyük həcmli investisiyaların qoyulması və müasir texnologiyaların 
tətbiqinin nəticəsi olan ―Qərbi Çıraq‖ platformasının istismara verilməsini qeyd 
etmək  olar.  Yanvarın  28-də  ―Azəri-Çıraq-GünəĢli‖  yataqlar  blokunun 
tammiqyaslı  iĢlənməsi  proqramı  çərçivəsində  inĢa  olunmuĢ  yeni  unikal 
platformadan  ilkin  neftin  hasilatına  baĢlanmıĢdır.  Heç  Ģübhəsiz,  bu  əlamətdar 
hadisə müasir neft tariximizin növbəti uğuru kimi qiymətləndirilməlidir. ―Qərbi 
Çıraq‖  platforması  dənizin  170  metr  dərinliyində  quraĢdırılmıĢdır  və  onun 
layihə gücü gündəlik 25 min ton xam neft və təxminən 8 milyon kubmetr qaz 
hasil  etmək  potensialına  malikdir.  Bu  platformadan  ildə  təxminən  8,2  milyon 
ton neft və 2,8 milyard kubmetr qaz hasil ediləcəkdir. Hasilata baĢlamıĢ və yeni 
texnologiyalar  üzərində  inĢa  edilmiĢ  bu  platforma  gələcəkdə  hələ  uzun  illər 
boyunca dünya səviyyəli qurğu kimi   Azərbaycanda neft hasilatının həcminin 
sabit  səviyyədə  saxlanılmasını  təmin  edəcəkdir.  Adıçəkilən  platformadan 
hasilat il ərzində digər öncəqazma quyuları iĢə düĢdükcə artacaq. 
2014  -cü  ildə  BTC  vasitəsilə  ixrac  olunmuĢ  təqribən  34,8  milyon  ton 
(262  milyon  barrel)  xam  neft  Türkiyənin  Ceyhan  limanından  362  tankerlə 
dünya bazarına göndərilmiĢdir. Bütövlükdə isə 1768 kilometr uzunluğunda olan 
BTC boru kəməri ilə 2006-cı ilin iyun ayından indiyədək təxminən 2,1 milyard 
barrel və ya 280 milyon ton xam neft ixrac olunmuĢdur. 
Xatırladaq  ki,  ―Azəri-Çıraq-GünəĢli‖  layihəsi  çərçivəsində  ölkə  üzrə 
neft  hasilatı  təqribən  5  dəfəyə  yaxın  artaraq  1997-ci  ildəki  9  milyon  tondan 
2014-cü ildə 41,9 milyon tona çatmıĢdır. Ölkəmizdə ən yüksək illik neft hasilatı 
isə 2010-cu ildə qeydə alınmıĢdır. Belə ki, həmin il Azərbaycanda 50,7 milyon 
ton  neft  çıxarılmıĢdır  ki,  bu  da  ölkəmizin  neft  sənayesinin  tarixində  rekord 
göstərici hesab olunur. Bütövlükdə isə ötən illər ərzində ―Azəri-Çıraq-GünəĢli‖ 
yataqlar  blokundan  təqribən  376  milyon  ton  neft  və  100  milyard  kubmetrə 
yaxın səmt qazı hasil edilmiĢdir. 
Azərbaycan  neftinin  dünya  bazarlarına  çıxarılmasında  xüsusi  yer  tutan 
Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) əsas ixrac boru kəmərinin istismara verilməsindən 

---