MüNDƏRĠcat beynəlxalq münasġBƏTLƏr və ĠQTĠsadġyyat
Yüklə 2,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Açar sözlər
- Beynəlxalq İpək Yolu
Tezislər 55 0,5 metrdən 2 metrə qədər dəyiĢirdi. Kurqanların düzülüĢündə maraqlı bir ardıcıllıq qeydə alınmıĢdır. Demək olar ki, hər bir böyük kurqandan sonra qərbə doğru daha kiçik ölçülü kurqan qeydə alınırdı. Kurqanlar arası məsafə 5-10 metr və daha çox aralığında dəyiĢirdi. Kurqanların böyük əksəriyytinin kromlexləri kənd əhalisi tərəfindən sökülərək fərdi evlərin tikintisi üçün istifadə edilib. Süzgünlər dərəsinin baĢında qeydə aldığımız 12 ədəd kurqandan yerüstü material kimi heç bir maddi mədəniyyət nümunəsi əldə edilmədi. DağıdılmıĢ kurqanlarda belə arxeoloji materiala rast gəlinmədi. Süzgünlər dərəsində qeydə alınan bəzi kurqanlar öz ölçülərinin böyüklüyünə və möhtəĢəmliyinə görə demək olar ki, Naxçıvan ərazisində bənzərinə çox az rast gəlinən bir kurqan tipləridir. Süzgünlər dərəsində iki yaĢayıĢ yeri də qeydə alınmıĢdır. YaĢayıĢ yerlərində dairəvi və dörd künc formada iri və orta ölçülü daĢlardan hörülmüĢ tikili qalıqları qeydə alındı. Yerüstü material kimi, saxsı məmulatı və obsidian parçaları aĢkar olundu. Saxsı parçaları Ovçular təpəsi keramikası ilə çox oxĢarlıq təĢkil edir. 2014-cü ilin avqust-sentyabr aylarında Qarabağlar kəndi ərazisindəki Süzgünlər dərəsində aparılan arxeoloji tədqiqatlardan ilkin gəlinən nəticə ondan ibarətdir ki, abidə çox geniĢ bir ərazini əhatə edir. Burada həm böyük bir yaĢayıĢ yeri, həm də nekropol mövcud olmuĢdur. Yerüstü materiallara və qeydə alınan kurqanların formasına görə ilkin olaraq deyə bilərik abidə ümumilikdə tunc dövrünə aiddir. Açar sözlər: Kurqan, daĢ qutu qəbir, dəfn adəti, kenotaf, Süzgünlər dərəsi, Qarabağlar, Kəngərli rayonu. ERMƏNĠ VANDALLARI TƏRƏFĠNDƏN NAXÇIVAN ƏRAZĠSĠNDƏ DAĞIDILMIġ ĠPƏK YOLU ÜZƏRĠNDƏKĠ TARĠXĠ ABĠDƏLƏR VƏ YAġAYIġ MƏSKƏNLƏRĠ (1918-1920-CĠ ĠLLƏRDƏ) A ZƏR ABASOV Bakı Dövlət Universiteti abasov.azer@mail.ru 1917-1920-ci ilərdə ermənilər tərəfindən azərbaycanlılara qarĢı törədilən qanlı qırğınlar Naxçıvan bölgəsində daha dəhĢətli olmuĢdur. Burada erməni terrorizmi daha vandal xarakter daĢımıĢ, müsəlman-türk əhalisi ilə yanaĢı bir zamanlar Ġpək yolunun inkiĢafına xidmət etmiĢ müsəlman türk memarlığının bir sıra ən möhtəĢəm nümunələri olan tarixi abidələrimiz də dağıdılmıĢdır. Culfa rayonunun Yaycı kəndində qanlı qırğınlar törədən ermənilər kəndin yaxınlığında Araz çayı üzərindəki tarixi körpünü dağıdaraq yerlə-yeksan etmiĢlər. Andranikin dəstəsinin Nehrəmə hücumu zamanı kənd ələ keçirilə Beynəlxalq İpək Yolu 56 bilməsə də yerli əhali üçün ciddi mənəvi əhəmiyyətli abidə sayılan Nehrəm Ġmamzadəsinə ciddi ziyan dəymiĢdi. Erməni vandalları nəinki tarixi abidələrimizi hətta bir zamanlar Ġpək yolu üzərində mühüm yaĢayıĢ məntəqəsi olmuĢ kəndləri, yaĢayıĢ məntəqələrini dağıntılara məruz qoymuĢlar. Ġngilis, fransız müstəmləkəçilərinin əlaltısı olan Andronik bu dövrdə türklərə qarĢı mübarizə pərdəsi altında Naxçıvanın Ģəhər və kəndlərini talan edir, insanları kütləvi Ģəkildə qırırdı. Süst, ÇeĢməbasar, Tumbul və sairə kəndlər məhz Andronikin basqını nəticəsində dağıdılmıĢ, əhalisinin böyük əksəriyyəti isə öldürülmüĢdü. Culfa rayonundakı Yaycı, ġərur rayonundakı Dəmirçi kəndləri məhz belə dağıntıya məruz qalmıĢ kəndlərdən idi. Ümumilikdə, bu dövrdə Zəngibasarda 48, Vedibasarda 118, Dərələyəzdə 74, ġərurda 76 kənddə dağıntılar və yanğınlar törədilmiĢdir. Açar sözlər: Naxçıvan, soyqırım, Ġpək yolu, abidələr, yaĢayıĢ məskənləri QƏDĠM TÜRKLƏR VƏ ĠPƏK YOLU ELVĠN BABAYEV ―Naxçıvan" Universiteti vincent_2063@mail.ru Avropa və Asiya qitələri arasında iqtisadi-ticarət və mədəni əlaqələrin təmin olunmasında mühüm rol oynamıĢ «Qədim Ġpək yolu» türk xalqlarının da iqtisadi, siyasi və mədəni inkiĢafına böyük təsir göstərmiĢdir. «Böyük Ġpək Yolu»nun beynəlxalq əhəmiyyəti VII-X əsrlərdə, ərəb-müsəlman dövlətinin Çin və Hindistandan tutmuĢ Ġspaniyayadək geniĢ bir ərazini öz hakimiyyəti altında birləĢdirdiyi dövrdə daha da artır. Vahid dövlət tərkibində birləĢmiĢ müxtəlif xalqların ümumsiyasi və dini-mədəni ünsiyyətə cəlb olunması daxili və beynəlxalq ticarətlə yanaĢı baĢ verirdi. Orta Asiya türklərinin o dövr həyatı haqqında tədqiqat aparmıĢ akademik V.V.Bartoldun yazdığına görə ―müsəlman mədəniyyətinin ticarət əlaqələri vasitəsilə dinc yolla yayılması türklərin taleyinə müsəlman silahının uğurlarından daha artıq təsir göstərmiĢdir‖. ―Böyük Ġpək yolu‖ Azərbaycanın, ümumiyyətlə bütün Türk dünyasının iqtisadi, siyasi və mədəni inkiĢaf tarixində silinməz izlər qoymuĢdur. Türk dünyasının ayrılmaz hissəsini təĢkil edən Azərbaycan da "Qədim Ġpək yolu" nun fəaliyyətində mühüm rol oynamıĢdı. Qədim türk xalqlarının tarixini tədqiq edən L.Qumilyov isə yazırdı ki, 563-cü ildə Yan Tszyan türkyutlarla münaqiĢəyə girərək öz siyasətinin istiqamətini dəyiĢməyə çalıĢdı. O, öz niyyətini belə əsaslandırırdı: «Türkyut döyüĢçüləri nə mükafat, nə də cəzaya əhəmiyyət verirlər, öz rəislərinə lazımınca hörmət göstərmirlər, əksəriyyəti qayda-qanunu gözləmir. Onları idarə etmək çox çətindir. Buradan da aydın görünür ki, türkyutların qüdrəti haqqında Yüklə 2,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|