MüNDƏRĠcat beynəlxalq münasġBƏTLƏr və ĠQTĠsadġyyat
Yüklə 2,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Beynəlxalq İpək Yolu
- Açar sözlər
Beynəlxalq İpək Yolu 74 1913-cü ilin məlumatına görə Culfa dəmir yolu stansiyasından Peterburqa 33672 pud, Odessaya 72556 pud, Taqanroqa 20930 pud, Nikolayevə 41221 pud, Rostova 78020 pud, Novorossiyskə 32676 pud və HəĢtərxana 68397 pud qurudulmuĢ meyvə və üzüm göndərilmiĢdir. Beləliklə, əyalətdən ixrac olunan meyvə və üzüm qurusu 447472 pud və ya 735,5 ton təĢkil etmiĢdir. Digər bir məlumatda isə bu məhsulların 0,8-1,2 milyon pud və ya 12800-19200 tondan çox olduğu göstərilir. Dəmir yollarının çəkiliĢi geniĢləndikcə Ordubaddan hər il Ġrəvan Ģəhərinə 15 min puda qədər ərik qaxı, Rusiya bazarlarına baĢqa meyvələr, xüsusən də həddindən çox tut qurusu göndərilmiĢdir. əldə olunan məlumatlara əsasən meyvə əvvəllər dəvə karvanları, sonralar isə Culfa dəmir yolu vasitəsi ilə daxili və xarici bazarlara göndərilmiĢdir. Belə ki, təkcə 1912-ci ildə Culfa stansiyalarından 773718 pud(12379,5 ton), 1913-cü ildə isə 1452480 pud(23239,5 ton) meyvə qurusu ixrac olunmuĢdur. Naxçıvan qəzasında əlveriĢli torpaq-iqlim Ģəraiti, ərazinin Ġran və Türkiyə ilə həmsərhəd olması, müxtəlif dövrlərdə bu ölkələrlə yaranan qarĢılıqlı iqtisadi və mədəni əlaqələr Naxçıvanda üzümçülüyün inkiĢafına və bir çox qiymətli üzüm növlərinin yaranmasına səbəb olmuĢdur. Naxçıvanın Rusiya daxilindəki və xarici bazarlar ilə yaranan ticarət əlaqəsi tədricən kiĢmiĢ istehsalının artırılmasına təkan vermiĢdir. Təkcə, 1913- cü ildə Naxçıvan qəzasından 166365 pud, ġərur-Dərələyəz qəzasından 12717 pud üzüm istehsal olunmuĢdur. Naxçıvan əyalətində istehsal olunan üzümün 1/5 hissəsi Ģərab istehsalı üçün, qalanı isə mövüz, kiĢmiĢ, bəhməz, riçal və s. hazırlanmasına sərf olunmuĢdur. Tarixi ipək yolunun inkiĢafı ilə əlaqədar olaraq Naxçıvan qəzasında maldarlıq da inkiĢaf etmiĢdir. Belə ki, 1910-cu ildə 62,4 min baĢ, 1913-cü ildə isə 67,7 min baĢ təĢkil etmiĢdir. Aqrar sahənin inkiĢafına, kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının artırılmasına və intensiv amillər hesabına məhsulların çoxaldılmasına dövlət tərəfindən böyük qayğı və dəstək göstərilərək bir sıra mühüm sərəncam və qərarlar qəbul olunmuĢdur. Bu da meliorasiya və irriqasiya tədbirlərini gücləndirmiĢ, lizinq xidmətini yaxĢılaĢdırmıĢ, taxıl və soyuducu anbarların tutumunu artırmıĢ, istixana komplekslərinin, quĢçuluq və balıqçılıq təsərrüfatlarının, meyvə-tərəvəz emalı müəssisələrinin iĢə salınmasına əlveriĢli Ģərait yaratmıĢdır. Belə ki, 2004-2014-cü illərdə ümumi sahəsi 105 min kvadratmetrdən çox olan istixana kompleksləri, ümumi tutumu 12 min 250 ton olan soyuducu anbarlar, tutumu 27 min ton olan uzunmüddətli və 43 min 400 ton olan qısamüddətli taxıl ehtiyatı anbarları, 17 taxıl emalı müəssisəsi, 222 heyvandarlıq, 64 quĢçuluq, 94 arıçılıq, 12 balıqçılıq, 68 bağçılıq və üzümçülük təsərrüfatı təĢkil olunmuĢdur. Toxumçuluq və tingçiliklə məĢğul olan təsərrüfatlara subsidiyaların ödənilməsi, yanacaq-sürtgü materiallarına görə verilən yardımların 25% artırılaraq 50 manata çatdırılması, istifadə olunan gübrələrin 70 %-nin pulsuz Tezislər 75 verilməsi satılan texnikaların dəyərinə 40 % güzəĢt tətbiq edilməsi kənd təsərrüfatı ilə məĢğul olan sahibkarlara güclü stimul vermiĢdir. Bütün bu görülən tədbirlər Muxtar Respublikada yerli istehsalın daimi olaraq artması kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarına olan daxili tələbatın idxaldan asılılığını əsasən aradan qaldırmıĢdır. Təkcə bir faktı qeyd etmək lazımdır ki, 2014-cü ildə bitkiçilik məhsullarının həcmi 2,4 dəfə artaraq, 229 milyon 646 min manata, heyvandarlıq məhsullarının həcmi isə 2,1 dəfə artaraq 125 milyon 511 min manata çatdırılmıĢdır. Muxtar Respublikada kənd təsərrüfatının dinamik inkiĢafı üçün səmərəli kredit mexanizmi formalaĢmıĢdır. Təkcə 2014-cü ildə kənd təsərrüfatının inkiĢafı üçün bank və bank olmayan kredit təĢkilatları tərəfindən 17 milyon 956 min manat kredit verilmiĢdir. VerilmiĢ kreditlərin 4 milyon 542 min manatı bitkiçilik sahəsinə, 12 milyon 557 min manatı heyvandarlıq sahəsinə, o cümlədən onun 534 min manatı arıçılıq sahəsinə, 323 min manatı isə quĢçuluq sahəsinə ayrılmıĢdır. Ümumilikdə bank və kredit təĢkilatları tərəfindən kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına 87 milyon 555 min manat həcmində kreditlər verilmiĢdir ki, bunun da 20 milyon 919 min manatı taxılçılığın, 7 milyon 415 min manatı isə kartofçuluğun inkiĢafına yönəldilmiĢdir. Muxtar Respublikada heyvandarlığın inkiĢaf etdirilməsinə, mal-qaranın cins tərkibinin yaxĢılaĢdırılmasına, heyvandarlıq məhsullarının intensiv artımına nail olunması istiqamətində bir çox iĢlər görülmüĢdür. Belə ki, kəndlərdə mal- qaranın süni mayalanma məntəqələrinin sayı 19-a çatdırılmıĢ və onların maddi- texniki bazası möhkəmləndirilmiĢdir. Ötən illər ərzində 26 min baĢdan artıq sağlam bala alınmıĢ, sahibkarlara lizinq yolu ilə cins damazlıq düyələrin satılması təĢkil edilmiĢdir. Hazırda Muxtar Respublikada 3- ətçilik, 2- südçülük, 1- gön dəri emalı, 1- balıq konserv istehsalı müəssisəsi, 1 yem istehsalı zavodu və 2 yem sexi təĢkil edilmiĢdir. QuĢ əti və yumurtaya olan tələbatın yerli istehsal hesabına tamamilə ödənilməsi məqsədi ilə 64 quĢçuluq təsərrüfatı yaradılmıĢdır. Heyvandarlıqda aparılan əsaslı iĢlərin nəticəsində 1 aprel 2015-ci il tarixə Muxtar Respublikada iribuynuzlu mal-qaranın baĢ sayı-114 min 137 baĢa, xırdabuynuzlu heyvanların baĢ sayı 701 min baĢa çatdırılmıĢ, arı ailələrinin sayı isə 69 mini ötmüĢdür Bütövlükdə 1 may 2015-ci il tarixdə kənd təsərrüfatının ümumi məhsulunun dəyəri 33 milyon 609 min 400 manat təĢkil etmiĢdir ki, bu da əvvəlki illərin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 5,9 % çoxdur. Açar sözlər: Naxçıvan, kənd təsərrüfatı, bitkiçilik, heyvandarlıq, kredit, məhsul ixracı, Ġpək yolu Yüklə 2,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|