MüNDƏRĠcat beynəlxalq münasġBƏTLƏr və ĠQTĠsadġyyat
Yüklə 2,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Beynəlxalq İpək Yolu
- Açar sözlər
Beynəlxalq İpək Yolu 116 funksionallıq çərçivəsindən, həm də əzəmətli obrazından çıxaraq yumĢaq Ģəkildə lirik, kövrək obraza keçid edir. O, Burla Xatunun ağırısını bölüĢən, onun məhrəm hisslərinə Ģərik olan, dərdini özündə saxlayan canlı, güvənə biləcəyi lirik obraza, dosta çevrilir. Yuxarıda qeyd etdiyimiz səhnənin məkan olaraq ev Ģəraitində çəkilməsi epizodun ifadə gücünü, energetikasını azaldardı, onu tamaĢaçı üçün effektsiz, təsirsiz hala gətirərdi. Və bu detal NaxĢıvan təbiətinin çoxqatlılığını, çoxölçülülüyünü, rejissorun niyyətindən asılı olaraq obyektin anlamının dəyiĢə biləcəyini göstərir. Yəni daha aydın desək, polifonik təbiət imkan verir ki, rejissor çəkiliĢ prosesində filmin ideyasına xidmət edən ən müxtəlif bədii həllər tapsın. Naxçıvan təbiətində kinematoqrafik amil o qədər güclüdür ki, burda təsvir özü danıĢır, dialoq və mətnlərə ehtiyac yoxdur. Azərbaycanın böyük Ģairlərindən biri, Ġmaddədin Nəsimiyə həsr olunmuĢ bioqrafik ―Nəsimi‖ filmində təbiət maraqlı interpretasiyalara məruz qalır. Epizodlardan birində Teymurləng qanlı döyüĢlərin baĢ verdiyi ərazini nəzərdən keçirir. Teymurləngin düĢüncəli, həyəcanlı baxıĢları onu əhatə edən, sanki baĢ verən qəddarlığa etiraz edən dağların, sahili meyitlərlə dolu Əlincə çayının harayı ilə birləĢərək qorxunc, eskpressiv atmosfer yaradır. Kameranın təsvir yaratmaq üçün geniĢ bucaqlı çəkiliĢlər aparmağa imkanı olur. Yəni məkanı kiçik bucağa qısnamağa lazım gəlmir. Hətta ―Babək‖ filmində döyüĢ səhnələri üçün geniĢ məkanlar var. (bunu məncə bir az aydinlat) Daha bir mühüm amili qeyd eləmək lazımdır. ―Babək‖, ―Nəsimi‖, ―Dədə Qorqud‖ filmləri sadəcə məkan baxımından ideal olduğu üçün deyil, həm də torpağın tarixi hadisələrə, obrazlı desək, Ģahidliyi səbəbindən Naxçıvanda lentə alınıb. Bu səbəbdən Naxçıvanın həm də sənədli film üçün xarakterik olan Ģərtləri və Ģəraiti mövcuddur. Naxçıvanın rəngarəng relyefi, tarixi abidələrlə zənginliyi, fakturası Ģərait yaradır ki, bədii və sənədli filmlərin çəkiliĢi zamanı mövcud reallığın gözlənilməz elementləri süjetə təbii Ģəkildə qarıĢsın, daxil olsun. Bundan baĢqa landĢaftın çoxölçülü quruluĢu kinematoqrafçıları kadrların kompozisiyasını qurarkən onları səhnənin əlavə estetizasiya problemindən xilas edir. Ümumiyyətlə, Naxçıvanın təbii modelini mahiyyətcə zamanında kinematoqrafiyada hadisəyə çevrilmiĢ, Ġkinci Dünya Müharibəsinin bitməsi ərəfəsində meydana çıxmıĢ italyan neorealizm cərəyanına, ―Cinema verite‖, (Cinema verite fransız sözüdür, hərfi mənası kino həqiqət deməkdir. 1950-60 ci illərdə Fransa kinosunda meydana gəlmiĢ ekperimental cərəryandır), ―Doqma- 95‖ manifestinin (―Doqma-95‖ – 1995-ci ildə bir qrup rejissor tərəfindən Kopemhagendə yaradılmıĢdır) metodlarına uyğundur. Yuxarıda adını çəkdiyimiz cərəyan və metodların ümumi cəhəti budur ki, reallıq təhrif edilmir, onun imkanlarından maksimum istifadə olunur, çəkiliĢlər təbii lokasiyalarda Tezislər 117 aparılır, təbii iĢıqdan yararlanırlar, improvizə və kamera istifadəsi birləĢdirilərək gerçəyi, ilk baxıĢda görünməyən məqamları ortaya çıxarır. Açar sözlər: dekorasiya, personajlar, rejissor, natura, neorealizm ULU ÖNDƏR HEYDƏR ƏLĠYEV VƏ NAXÇIVAN PEDAQOJĠ TEXNĠKUMU ZÜLFĠYƏ ĠSMAYILOVA Naxçıvan MR Dövlət Arxivi arxiv@nakhchivan.az Tarixdə öz xeyirxah əməlləri ilə iz qoyan Ģəxsiyyətlər çoxdur. Tarixin yetiĢdirdiyi nadir Ģəxsiyyətlərdən biri olan Heydər Əliyev XX əsrin ən böyük siyasətçisi, xilaskarı kimi tarixə öz imzasını atmıĢdır. Heydər Əlirza oğlu Əliyevin uĢaqlıq və gənclik illəri bəĢər tarixinə böyük Ģəxsiyyətlər bəxĢ edən Qoca ġərqin qapısı olan Naxçıvanla bağlıdır. Bu qədim Ģəhərdə dünyaya göz açan Heydər Əliyev Naxçıvan Ģəhər natamam orta məktəbi bitirdikdən sonra 1936-1937-ci tədris ilində Naxçıvan Ġnternasional Pedaqoji Texnikumuna daxil olur. Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunun müəllim kadrlarının hazırlanmasında müstəsna xidməti olmuĢdur. 1922-ci il avqust ayının 28-30-da keçirilmiĢ Ölkə Müəllimlərinin Qurultayında müəllim kadrlarına böyük ehtiyacı nəzərə alaraq 1922-ci ilin noyabr ayında Naxçıvan Ģəhərində Müəllimlər Seminariyası yaradıldı. AraĢdırılan arxiv sənədlərindən aydın olur ki, 1936-1937-ci tədris ilində Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunun hazırlıq Ģöbəsi ilə birlikdə 170 nəfər tələbə qəbul edilmiĢdir. Ulu öndərimiz ―C‖ qrupunda oxumuĢdur. Qrupda Heydər Əliyev ilə birlikdə Əliyev Abbas, Məhərrəm Əliyev, Mustafa Əhmədov, Əli Quluyev, Pakizə Abbasova, Kərim Kərimov, Cəmil Rzayev, Əhməd Ġsmayılovun və baĢqalarının adlarını çəkmək olar. 1939-cu il III D sinifinin ədəbiyyatdan Ģifahi imtahan fənn müəlliminin familyası L.Hüseynzadə, assistentin familyası Cəlil Ġsgəndərli idi. Heydər Əliyev 10 №-li biletə cavab verərək əla qiymət almıĢdır, həmçinin illikdə də əla qiymət almıĢdır. Birinci kursda 50 manat, yuxarı kurslarda isə tam təqaüd almıĢdır. Ona verilən xasiyyətnamədə ―çalıĢqan və təmkinlidir‖ yazılmıĢdır. Dövrünün ən yaxĢı müəllimlərindən Tofiq BektaĢi, Murad Tutayuk, Əli Əliyev, Lətif Hüseynzadə, Xədicə Yusifbəyli kimi pedaqoqlardan elmin sirlərini öyrənən Heydər Əliyev məktəbi əla qiymətlərlə bitirmiĢdir. Bunu Heydər Əliyevə 25 iyun 1939-cu il tarixdə verilmiĢ 2027 №-li attestat sübut edir. HəmiĢə öz müəllimlərini böyük minnətdarlıqla xatırlayan H.Əliyev onların əməyinə çox böyük qiymət vermiĢdir. Yüklə 2,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|