MüNDƏRİcat ramazan ayi – İlahi TƏqva üZƏRİNDƏ İradəNİn təRBİYƏ olunmasi ayi
Yüklə 5,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hər bir halda bu məsələnin mənşəyi kəlamın zahirinin başa düşülməsi ilə əlaqədardır. (Diqqət edilsin – X. Q. )
- HİLALIN (AYIN) TƏSBİT EDİLMƏSİNƏ DAİR ARAŞDIRMA
- “muhaq” 1
- HİLALIN (AYIN) TƏSBİT EDİLMƏSİ BARƏSİNDƏ SEYİD FƏZLULLAHIN RƏYİ
MİLLİ GÖRÜŞ 49
a) “Digər şəhər” ifadəsinin işləndiyi rəvayətdə Yerin ən uzaq nöqtəsində yerləşən şəhərlərin də nəzərdə tutulması məsələsinin uzaq görüş təsəvvür edilməsi. b) Ürfün Ayın doğuş vaxtlarının fərqlənməsinin Günəşin müxtəlif vaxtlarda çıxması ilə müqayisə və təşbih edilməsinə israr və təkid etməsi; Baxmayaraq ki, bu müqayisə batildir. Lakin hər halda bu ürfi inam kəlamın zahirinin bütün şəhərləri əhatə etməsi anlayışından insiraf etməsinə səbəb olur. Və bu məsələ səbəb olur ki, əgər həqiqətdə “digər şəhər” deyildikdə istər bir-birinə yaxın, istərsə də uzaq məsafədə olan şəhər nəzərdə tutulsaydı, o halda rəvayətlərdə yaxın, yaxud uzaq şəhər arasında heç bir fərqin olmadığının aydınlaşdırılması lazım gələrdi. Rəvayətlərdə belə bir izah və aydınlaşdırma olmadığı üçün “digər şəhər” ifadəsindən yalnız yaxın şəhərin başa düşülməsindən ibarət olan ürfi inam və anlayış qəbul edilmişdir. Görünmənin kifayət etməsinə tərəfdar olanların “Qədr” surəsindən dəlil gətirmələrinə cavab olaraq deyilmişdir ki, ola bilsin ki, o gecə Allahın elmində yalnız bir gecədən ibarətdir və bu məsələ hökmi-zahiri ilə bu şəhərlə digəri arasında fərqlənir. Onların Peyğəmbərin sözünə əsaslanmalarına ola bilsin belə cavab verilə bilər ki, hökm külli və ümumi olmasına baxmayaraq, çoxlu fərdlərin və şəhərlərin ölçüsü ilə bu hökm də ləğv olunur və çoxalır, ələlxüsus qeyd olunan “insiraf qaydası”nı nəzərə almağımız lazımdır. Bu yolla da zikr etdikləri digər dəlillərdən cavab verilmiş olur. Bunlardan əlavə, rəvayətlərin sənədində də zəiflik vardır. Həmçinin deyirlər ki, rəvayətlər üfüq birliyi haqqında danışmamış, heç bir söz deməmiş və bu mövzunun üzərindən sükutla keçmişdir. Bu sükut görünmənin kifayət etməsinə tərəfdar olanların əleyhinə bir dəlil ola bilər, çünki bu rəvayətlər uzaq və yaxın şəhərlər arasında fərqin olmadığını bəyan etməmişdir, halbuki camaat arasında bu fərqin varlığı ənənəvidir (adidir). Deməli, rəvayətlər yaxın şəhəri uzaq şəhərdən fərqləndirməmək istəsəydi, bu fərqin olmadığını bəyan etməsi lazım gələrdi. Hər bir halda bu məsələnin mənşəyi kəlamın zahirinin başa düşülməsi ilə əlaqədardır. (Diqqət edilsin – X. Q. ) Deməli, qəti bir dəlil ortaya qoymaq mümkün deyil, çünki məsələ barəsində dəqiq bir mətn yoxdur. Buna əsasən biz belə bir qənaətə gəlirik ki, qəməri ayların vahidləşdirilməsi məsələsi ixtilaflar mövcud olduqca uyğun gəlməyən bir işdir, faydalanması və ümumi bir nizamın yaradılması mümkün deyil. İstər ictihad qapısının açıq olmasına, istərsə də bağlı olmasına qail olaq, çünki fikirlərin ərz edilməsi ilə görürük ki, bu məsələdə məzhəblər arasında müxtəliflik var və ictihad qapısının açıq olmasına tərəfdar olan müctəhidlərin də fikirləri müxtəlifdir və pərakəndə şəkildədir. Vəziyyət belə olduqca fərd və ya dövləti bəzən inanmadığı xüsusi bir nizama məcbur etmək mümkün deyil. Ayın başlamasının vahidliyi haqqında necə bəyanat vermək olar?! Lakin bu barədə müsəlman icmasının rəhbərinin (Vəliyyi-Əmri-Müslimin) göstəriş verməsi istisnadır. 1. “Bir şəhərdə hilalın görünməsinin digər şəhərlər üçün kifayət etməsinə tərəfdar olanların dəlilləri” bölməsindəki 4-cü və 5-ci hədislərə baxılsın. 2. İzah: Bəzi üsul alimləri “insiraf”ı “mütləqə bağlanmanın maneəsi” kimi başa düşmüş və belə demişlər: “Zehnin, ləfzin bəzi misdaqlarına, yaxud bəzi qisimlərinə doğru dönməsi (insirafı) mütləqə bağlanmanın maneəsidir, hətta hikmət müqəddimələri kamil olsa da belə”. 3. Ayətullah Mühəmmədəli Təsxirinin dediyi bu fikir şiə alimləri arasındakı məşhur bir fikirdir, lakin dini rəhbər Seyid Mühəmmədhüseyn Fəzlullah hilalın felən görünməsə də yaxınlaşdırıcı cihazlarla görünməsinin mümkünlüyünü şəri- qəməri ayın başlanmasının əsaslarından biri hesab edir və belə fitva verir: “... Görmənin adi (çılpaq) gözlə olması şərt deyildir, eynək və ondan qeyrisi kimi yaxınlaşdırıcı vasitələrə də etimad etmək səhihdir. ...” (“Əhli-Beyt Məzhəbində Namaz və Oruc”; s. 236) 4. “Bir şəhərdə hilalın görünməsinin digər şəhərlər üçün kifayət etməsinə tərəfdar olanların dəlilləri” bölməsindəki 4-cü və 5-ci hədislərə baxılsın. 5. “İstibsar”; c. 2, s. 64, 206-cı hədis 6. s. 20 7. “Müstəmsik”; c. 8, s. 481 8. “Minhacus-Salehin”; c.1, c. 274 9. “əl-Fətavəl-Vadihə”; s. 519 10. “Təhrirül-Vəsilə”; c. 1, s. 297 11. s. 162 12. c. 1, s. 232 13. “Biharul-Ənvar”; c. 55, s. 356 14. “Vəsailuş-Şiə”; c. 4, “Əbvabu Əhkami Şəhri Rəməzan”; f. 5, h. 13 15. “Vəsailuş-Şiə”; f. 12, h. 1 16. “Təhzibul-Əhkam” c. 4, s. 178, h. 493 17. “İstlbsar”; c. 2, s. 64, h. 206 18. “Təhzibul-Əhkam” c. 4, s. 317, h. 966 19. “Təhzibul-Əhkam”; c. 4, s. 164, h. 462 20. “Minhacus-Salehin”; c. 1, s. 283
MİLLİ GÖRÜŞ 50
HİLALIN (AYIN) TƏSBİT EDİLMƏSİNƏ DAİR ARAŞDIRMA Orucun vaxtı ərəb qəməri ayları ilə mülahizə olunduğu üçün hilalın (ayın) təsbit edilməsini araşdıraq. HİLAL (AY) NECƏ DOĞUR Ayın yer ətrafında dövrəsi 29 gün 12 saat 44 dəqiqədə tamamlanır. Baş verən bəzi dəyişiklikləri nəzərə alsaq, bu 13 saata çatır. Bu isə o deməkdir ki, qəməri ay gah 30 gün, gah da 29 gün olur. Bu camaat arasında da belə bilinir və heç vaxt 28 gün olmur. Bu elmi cəhətdən də doğrudur və onun bəhs zamanı üzə çıxacaq şəri nəticələri var. Ayın dövriyyəsinin bir mərhələsində onun diski Günəşlə Yer arasında kölgədə tamamən yoxa çıxır. Günəşlə Yer onun qarşısını iki cəhətdən kəsir və gözdən itir. Bu məqam “muhaq” 1 adlanır. Həmin kölgənin əhatəsindən çıxdığı zaman üzərinə günəş işığı düşür və bu görüntü “viladət”
adlanır. Bu doğuşla təbii-qəməri ay başlanır. Və ay “hilal” deyə tanınan bir şəklə düşür. Ayın əvvəlində hilal Günəşin batdığı vaxt zahir olur və qərb üfüqü üzərində azacıq görünür. Bu üfüqün altında gizlənənədək çox qalmır. Və buna görə də görüntü aydın olmur və çox vaxt onu görmək olduqca çətin olur. Bəzi hallarda hər hansı bir səbəb, yaxud başqa bir şeyə görə görmək mümkün olmur. Necə ki, Ayın bu parlaq hissəsinin yerlə qarşı-qarşıya gəlməsi tamam olduqda, sonra gözdən itir və günəşin qürubundan əvvəl üfüqün altında gizlənir. Bu vaxt Günəş mövcud olduqca onun görünməsi mümkün olmur, yaxud qürubdan sonra özünü göstərir və lakin qürubdan sonra onun dayanmasının müddəti çox az olur. Belə ki, onu qürub etməkdə olan Günəşin işığı arasından seçmək qeyri-mümkün olur, yaxud Ayın yerlə üzbəüz olan bu işıqlı hissəsi vaxt etibarı ilə muhaq halına bir dərəcə yaxın olduğu üçün zəif olur. Ona görə də adi insan gözü ilə onu görmək mümkün olmur. Bütün bu hallarda qəməri ayın təbii dövrəsi, hilalın görünməsi mümkün olmasa da başlamış olur. Lakin hilalın görünməsi mümkün olmayan bu hallarda şəri-qəməri ay təbii- qəməri ayla bərabər başlamır. Şəri-qəməri ayın başlanması iki əsasa dayanır: Birinci, Ayın muhaqdan çıxması və bu çıxış Ayın yerlə Günəş arasına daxil olmasından sonra hərəkət etməklə başlayır.
Yüklə 5,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|