Müqəddəs söz-sənət ocağının nurlu varisi
Yüklə 1,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Vaqif Bəhmənli Əməkdar Mədəniyyət İşçisi
- Kitabxanaçı
- I Oxucu
21
Bu böyük yazıçının bədii təsvir vasitələri elədir ki, onun əsərlərini oxuduqda, elə bil, mahir bir rəssamın fırçası ilə canlandırılmış tablolara tamaşa edirsən. Tahir Salahov Xalq rəssamı Elçində dil ürək kimi çırpınır, beyin kimi düşünür, su kimi axır, gün kimi işıq saçır, axşam kimi düşür, dərd kimi ağrıdır, ruh kimi susur... Elçin şöhrət üçün yox, ürəyinin hökmü ilə yaradan sənətkardır.
Elçin Əfəndiyevin kitabxanada bir neçə kitabının icmalını keçirmək, onun yaradıcılığından bəhs edən diskussiyalar da təşkil etmək olar. Diskussiyalar keçirilərkən yazıçının hekayələrindən, romanlarından, dramlarından söhbət açılır və bu haqda oxucuların fikirləri öyrənilir, onlarla yazıçının yaradıcılığı haqqında diskussiya aparılır. Yaxşı olar ki, diskussiya kitabxana ətrafında yerləşən məktəblərdə təşkil olunsun. Kitabxanaçı məktəblilərlə Elçin Əfəndiyevin əsərləri əsasında aşağıdakı formada diskussiya apara bilər: “Hörmətli oxucularımız. Hamımıza görkəmli yazıçımız Elçin Əfəndiyevin əsərləri tanışdır. Məlumdur ki, Elçin Əfəndiyevin əsərlərində yeni olan iki bədii məziyyət ədəbi-bədii fakt olaraq çözülə bilər. İstər “Mahmud və Məryəm” də, istər “Ağ dəvə” də, istərsə də “Ölüm hökmü” ndə zaman və məkan Elçinin o vaxta qədərki yaradıcılığına xas olmayan bir miqyasda sonsuzluq, hüdudsuzluq, genişlik qazanıb. Adətən yazıçı hekayə və povestlərində bir-iki ilin, bir neçə ayın, beş-on günün, bir səhərin, bir gecənin, üç-dörd saatın, hətta an qədər qısa zaman aralığının bədii mətləbini qələmə alırdı...
22
Halbuki, “Mahmud və Məryəm” romanında eşqin, ali və ülvi məhəbbətin işığı böyük tanrının insanı yaratdığı ilk gündən baş alıb gəlir. “Ağ dəvə” romanında bir günün, yazı mizi başında keçən bir neçə saatın içində ən azı əlli ilin hadisələri qeyri-adi dərəcədə mükəmməl bir təfərrüatla göz önündə durmaqda, canlı bir görsənişdədir. Yazıçının hər bir romanı ayrı-ayrılıqda lakonik epopeyadır. Bəli, təbiətin ayrılmaz bir parçası olan insanın, insan taleyinin epopeyası... Uşaqlar, sizin bu haqda fikriniz nədir? Nə üçün yazıçı “Mahmud və Məryəm” əsərini dastan adlandırır? Bu dastanla “Əsli və Kərəm” dastanı arasında oxşar və fərqli cəhətlər nədir?” Oxucuların fikirləri:
kövrəyidir. “Mahmud və Məryəm” eşq haqqındadır. Ən azı ona görə ki, romanın əsasında bütün Şərqdə ”Əsli və Kərəm” adı ilə dillərdə gəzib dolaşan, dastan gecələrini bəzəyən kədərli bir əhvalat dayanır.”Əsli və Kərəm”in motivlərinə söykənib başı bəlalı eşqdən, öndə aşiqlərə bal dadızdıran, ortada zəhərə, sonda külə dönən eşqdən yan keçmək mümkün deyil. “Əsli və Kərəm”in motivləri əsasında Elçin Əfəndiyevin qələmə aldığı “Mahmud və Məryəm” isə realist yazıçının yaratdığı dastandır. Romanın bütün sturkturuna hopmuş aydınlıq, sadiqlik, xəlqilik, humanizm, bəşərilik, kamillik “Mahmud və Məryəm”i dastan adlandırmağa imkan yaradır. “Əsli və Kərəm” dastanın sujeti “Mahmud və Məryəm” romanında olduğu kimi saxlanılıb, fantaziyaya yol verilməyib; ayrı – ayrı dinlərə məxsus iki gənc bir-birini sevir, lakin şəriətin müəyyən etdiyi qaydalar bu izdivaca yol vermir. Fəqət “Əsli və Kərəm”dən fərqli olaraq “Mahmud və Məryəm”də eşq, sevgi bədii mətnin yeganə predmeti deyil. Romanda iki gəncin qara gələn bəxti, yaranışdan uğursuzluğa məhkum taleyi 23
fondur, hərçənd ki, bu fonun özü çoxçalarlıdır, ümumi məzmunda həlledici atributddur. II Oxucu: Mahmud, eləcə də onun əhatəsində olan bütün insanlar sonu zəhərə, külə dönən eşqdən daha dəhşətli bir fəlakət qarşısındadır. Bu fəlakət dünyanın faniliyi ilə bağlıdır. Fani olan dünyada eşqin əbədiliyindən söz açmaq olarmı? Mahmud və Məryəm həqiqətini yaradan, ona qoynunda yer ayıran dünya qan qoxuyur. Bu böyük məhəbbətin gözləri qarşısında ordular baş-başa gəlir, qılıncının zərbindən qayalar parçalanan cəngavərlərin gözlərini qarğalar dimdikləyir. Humanist yazıçı insanları ayılmağa, yaxşılıqları dəyərləndirməyə çağırır. Yazıçı həyatın faniliyinə qarşı əzəli bal, ortası əzab, sonu kül olan sevgini, müharibələrə qarşı sülhü, var- dövlətə, dünya sərvətlərinə qarşı həqiqi təmizliyi, paklığı qoyur. Kitabxanaçı: Azərbaycan ədəbiyyatının nadir nümunələrindən olan “Ağ Dəvə” Elçin qələminin sirli qüvvəsi ilə min illərin yaxşılıq və pisliklərini, mərdlik və namərdliklərini bir anın içinə sığışdıran epopeyadır. Bu haqda mülahizələrinizi söyləyin. I Oxucu: Qəbirstanlıqda adi bir təsadüf nəticəsində əsərin qəhrəmanı, həm də hadisələrin qəhrəmanı Ələkbərin gördüyü uşaqlıq illərinin tanışları, məhəllə adamlarının çöhrəsi saysız- hesabsız tale hekayələrini göz önünə gətirir. “Ağ Dəvə” sənətkarlıq baxımından Elçin Əfəndiyevin yaradıcılığında, eləcə də çağdaş nəsrin hərtərəfli tədqiq olunmağa layiq əsərlərdən biridir. Bu əsərlə tanışlıqdan sonra oxucuya elə gəlir ki, bir qədər əvvəl qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycan nəsrində hansı bir mərhələsə başa çatır və əlinə qələm alan hər hansı bir Azərbaycan yazıçısı yeni bir oxucu marağı qazanmaq istəyəcəksə o, mütləq Elçinin “Ağ Dəvə” romanındakı etirafları təkrar etməli olacaq.
Yüklə 1,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|