Mustafa Kamal Atatürk 135 Türkiyə Cümhuriyyəti
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aygül ƏLİYEVA
M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 27 tiqamətli düşməncə bir layihə olaraq gördü. Həmçinin İran da ey- niylə belə hesab edirdi. Türkiyə bu gün Rusiya, İran və Suriya ilə münasibətlərində bir sıra problemlər yaşayır ki, bu halda “0 problem” siyasətini fərqli tərəfdən nəzərdən keçirməyi məcbur edir. Davudoğlu “0 problem” nəzəriyyəsini Türk diplomatiyasının təməli olaraq irəli sürdüyündə bu nəzəriyyə Türkiyənin Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı üzvü və Amerika Birləşmiş Ştatları ilə koalisiya strategi- yası ilə “obyektiv olaraq” üst-üstə düşmürdü. Bundan başqa Türkiyənin iqtisadi inkişafı qarşısında da cid- di problemlər yaranmışdır. Burada diqqət yetirilməli olan bir mə- sələ də dövlətlərin müdafiə sənayesinin necə inkişaf etməsidir. Demək olar ki, bütün silah ehtiyacını özü təmin edən ABŞ üçün Suriyaya hərbi müdaxilə onun silah arsenalının yenilənməsi və iq- tisadiyyatının canlanmasına təkan verə bilər. Ancaq müdafiə səna- yesi ABŞ-dakı qədər güclü olmayan Türkiyə kimi dövlətlərin Su- riyaya müdaxilədən sonra iqtisadiyyatını canlandırması ehtimalı olduqca azdır. Bütün bunlar yekun olaraq bizə bu fikri deməyə əsas verir ki, Türkiyə hökumətinin Yaxın Şərq siyasəti iflas etmişdir. İstənilən halda, hesab etmək olar ki, Türkiyə “0 problem” siyasəti çərçivəsində münasibətləri nizama salmağa, qonşularla daha uğurlu siyasət mərhələsinə keçməyə cəhd etdi. Lakin nəti- cə olaraq deyə bilərik ki, Türkiyənin “0 problem” başlıqlı xarici siyasəti istənilən nəticəni vermədi. Bu məsələdə beynəlxalq aləmdə baş verən hadisələr də, təsirsiz ötüşmədi. ƏDƏBİYYAT 1. Ahmet DAVUTOĞLU. Stratejik derinlik. Türkiyenin uluslar- arası konumu. 80 Baskı. İstanbul; Küre Yayınları, 2012. – 585 s. 2. Ahmet DAVUTOĞLU. Teoriden pratiğe. Türk dış politikası üzerine konuşmalar. 4 Baskı. İstanbul; Küre Yayınları, 2013. – 441 s. M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 28 3. Sevinc RUİNTƏN. Türkiyə Cümhuriyyətinin xarici siyasəti (konsepsiya məsələləri) // Tarix və onun problemləri, 2015, №2, s.198-216. 4. http://sam.gov.tr/wp- content/uploads/2012/09/Vision_Papers_no3_Azerice.pdf 5. http://www.hurriyet.com.tr/davutoglu-sifir-sorun-politikasi- basarili-22873019 6. http://akademikperspektif.com/2015/01/23/turkiyenin-dis- politika-stratejileri-2/ 7. http://www.mfa.gov.tr/yeni-donemde-sifir-sorun- politikasi.tr.mfa 8.http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/2012619 _tarikoguzlu2.pdf ______________________ Aygül ƏLİYEVA Milli Aviasiya Akademiyası, İqtisadiyyat və hüquq fakültəsi, I kurs tələbəsi E-mail: ayguleliyeva99@gmail.com TÜRKİYƏ CÜMHURİYYƏTİNİN BEYNƏLXALQ TƏŞKİLATLARDA İŞTİRAKI Elmi rəhbər: Ellada KƏRIMOVA tarix elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, Milli Aviasiya Akademiyasının baş müəllimi Açar sözlər: Türkiyə, beynəlxalq təşkilatlar, münasibətlər, siyasət 1923-cü ildə Türkiyə Cumhuriyyətinin birinci prezidenti Mustafa Kamal Atatürk tərəfindən əsası qoyulan Türkiyə siyasəti və beynəlxalq münasibətləri bugünkü günümüzdə böyük əhəmiy- yətə malikdir. Müstəqil türk dövlətləri içərisində öz çəkisi və nü- fuzuna görə seçilən Türkiyə Cümhuriyyətinin beynəlxalq arenada tutduğu mövqe də xeyli böyükdür. Digər türk dövlətlərinə nisbə- tən daha çox beynəlxalq təşkilatlarla üzv olan Türkiyə bununla ey- M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 29 ni zamanda qlobal proseslərdəki mövqeyini ortaya qoymuş olur. Türkiyə BMT, İqtisadi İnkişaf və Əməkdaşlıq Təşkilatı, İslam Konfransı Təşkilatı, Avropa Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı, Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı kimi beynəlxalq təşkilat- ların qurucu üzvlərindən biridir. 1951-1952, 1954-1955 və son ola- raq 2009-2010-cu illərdə BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasında müvəq- qəti üzv olaraq fəaliyyət göstərmişdir. Türkiyə BMT Təhlükəsizlik Şurasının müvəqqəti üzvü olduğu illərdə beynəlxalq sülh və təhlü- kəsizliyin gücləndirilməsinə, terrorizm, narkotik qaçaqmalçılığı və mütəşəkkil cinəyatkarlıqla mübarizəyə, inkişafa dair mövzulara beynəlxalq cəmiyyət tərəfindən daha geniş yer verilməsinə əhəmiy- yətli töhfəsini verməyi qarşısına məqsəd qoymuşdur. Avropa ilə münasibətlər hər zaman Türkiyə xarici siyasəti- nin mərkəz hissəsi olmuşdur. 1949-cu ildə Avropa Şurasına üzv olan ölkə 1963-cü ildə Avropa İttifaqının assosiyativ üzvü oldu. Uzun illər davam edən siyasi görüşmələrdən sonra 1987-ci ildə Avropa İttifaqına tamhüquqlu üzv olmaq üçün müraciət etdi. 2005-ci ildə Avropa İttifaqı ilə tamhüquqlu üzvlük barədə müza- kirələrə başladı. Heç şübhə yoxdur ki, Avropa İttifaqının genişlən- məsinin gündəliyində “Türkiyə ilə nə etməli?” sualı öz aktuallığı- nı saxlamaqdadır. Avropa İttifaqı etiraf etməsə də onu həmişə qa- palı “xristian bloku” adlandırıblar. Artıq 50 ildən çoxdur ki, Tür- kiyə Avropa İttifaqının assosiyativ üzvü statusuna malikdir. Bu ötən dövr ərzində Türkiyə cəmiyyətinin demokratik, hüquqi və dünyəvi Avropa modeli üzrə inkişaf etməsində olduqca böyük iş- lər görülmüşdür. Öz müsəlman və türk kimliyini qoruyub saxla- maqla bərabər Avropa dəyərlərinə sadiq olan Türkiyənin Avropa İttifaqına üzv qəbul edilməsini çağdaş reallıqlar da tələb edir. Tür- kiyənin NATO çərçivəsində oynadığı konstruktiv rol,habelə terro- rizm əleyhinə mübarizədə ardıcıl siyasəti onun tezliklə Avropa İttifaqına üzv olmasının vacibliyini göstərir. Tükiyənin xarici əlaqələrinin digər həlledici amili ABŞ ilə münasibətlər olmuşdur. Türkiyə SSRİ-nin yaratdığı ortaq təhdid səbəbilə 1952-ci ildə NATO-ya üzv oldu və soyuq müharibə bo- yunca Vaşinqton hökümətləri ilə yaxınikili münasibətlər içində Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|