Mustafa Kamal Atatürk 135 Türkiyə Cümhuriyyəti
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XX ƏSRIN SONU - XXI ƏSRIN ƏVVƏLLƏRINDƏ TÜRKIYƏ - AZƏRBAYCAN MÜNASIBƏTLƏRI HAQQINDA
M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 137 İstanbul-İrəvan aviareysinin tamamilə bağlanması ehtimalı böyük- dür (özəl aviaşirkət tərəfindən həyata keçirilir). Bəzi fikirlər ortaya atılmışdı ki, Van-İrəvan aviareysinin açılması ilə Türkiyə və Ermənistanın sərhədləri də açılacaq. An- caq bu mümkün olan bir iş deyildir, o halda ki, ermənilər əsassız “erməni soyqırımı” iddialarından əl çəkməyiblər, Türkiyənin şər- qindəki torpaqlara ərazi iddiları irəli sürürlər və Dağlıq Qarabağı Azərbaycana qaytarmayıblar. İnanmaq çətindir ki, Türkiyə yoxsul vəziyətdə yaşayan Ermənistanla münasibətləri bərpa etmək, orda yeni satış bazarları əldə etmək xatirinə bir çox iqtisadi, enerji la- yihələri olan Azərbaycanın maraqlarına zidd getsin. Bununla ya- naşı, artıq Qarabağ məsələsi Türkiyə üçün də milli məsələyə çev- rilmişdir və milli məsələnin nə olduğunu bilməkçün millət olmaq lazımdır.Düzdür,müəyyən zamanlarda Avropa Birliyinin(AB) və Amerikanın işə qarışması nəticəsində Türkiyə sərhəd məsələ- sində müəyyən boşluq göstərmişdir. 2009-cu il oktyabrın 10-da İsveçrənin Sürix şəhərində AB- nin və Amerikanın təsiri ilə Türkiyə və Ermənistan arasında diplo- matik münasibətlərin qurulması və sərhəd qapılarının açılmasını özündə ehtiva edən “Sürix protokolları” imzalandı. Bundan bir qə- dər əvvəl münasibətlərin normallaşdırılması istiqamətində “futbol diplomatiyası”ndan da istifadəyə cəhd edilmişdi. Lakin Azərbay- canın göstərdiyi irimiqyaslı təsir nəticəsində Türkiyə protokolların ratifikasiyasını dayandırdı. “Sürix protokolları”nın ratifikasiya olunmama səbəblərindən başlıcası Ermənistanın bu protokolları Konstitusiya məhkəməsi vasitəsilə tamamilə dəyişdirməsidir. Türkiyənin indiki prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan AB-ə üzvlük üçün qoyulan şərtlərdən biri olan sərhəd məsələsində gü- zəştə getmək istədi. Bu məsələ iqtisadi deyil, sırf geosiyasi xarak- ter daşıyırdı. Lakin sonda yenə Azərbaycanın yanında olduğunu göstərdi. 2014-cü il 22-23 noyabr tarixlərində Ankara Universitetinin Siyasi elmlər fakültəsi və “Hrant Dink Fondu” tərəfindən “Möhür- lü qapı” adlı konfrans keçirildi. Konfransın Erməni Türkiyə müna- sibətlərinin normallaşmasına xidmət edəcəyi düşünülürdü. Lakin M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 138 əvvəl qeyd etdiyim başlıca problemlər həll olunmadığı təqdirdə bu cür konfransların keçirilməsinin də bir əhəmiyyəti qalmır. Türki- yənin rəsmiləri Azərbaycanın yanındadır. Ermənistanla Türkiyə arasındakı müasir problemlərdən biri BMT ofislərinin İstanbula köçürülməsidir. Dünya maliyyə böhranı BMT-yə də təsir etdi və müxtəlif ölkələrdəki ofislərinin icarə haq- qını verməkdə çətinlik çəkir. İstanbulun dünyanın idarə olunma- sında adı keçən şəhərlərdən olmasını istəyən Türkiyə BMT ofislə- rindən icarə haqqı almamaqla onların İstanbula köçürülməsini tək- lif etdi. Bu məsələ 2013-cü ilin əvvəlindən Ermənistanda ajuataj yaratdı, Ermənistanın Qeyri Hökumət Təşkilatları BMT ofislərinin İstanbula köçürülməsi ilə bağlı müxtəlif tədbirlər keçirdi. Erməni- lərin bu münasibətini anlamaq elə də çətin deyil. Onlar düşünürlər ki, BMT ofisləri İstanbula köçərsə Türkiyənin qondarma “erməni soyqırımı” və s. məsələlərdə təsir gücü çoxalar. Ermənistan, Yu- nanıstan və Slovakiyanın etirazlarına baxmayaraq BMT ofisləri İstanbula köçürülür. İki dövlətin münasibətinin normallaşması üçün həmin döv- lətlərdə yaşayan xalqların müsbət rəyi önəmlidir. Ermənistanın Təhlükəsizlik məsələləri üzrə Strateji Araşdırma Mərkəzi “Ararat” və Ermənistan Psixoloji Araşdırmalar Mərkəzi ermənilər arasında Türkiyəyə münasibətlə bağlı müxtəlif sorğular keçirmişdir. Bu sorğulardan aydın olur ki, ermənilər Türkiyəni ən böyük düşmən- ləri olaraq görürlər (rəyi soruşulanların 59,5%-i) və Ermənistanla Türkiyənin yaxınlaşmasının əleyhinədirlər (rəyi soruşulanların 61%-i). Sonda bu nəticəyə varmaq olar: Türkiyə və Ermənistanın ta- rixdən qaynaqlanan müasir problemləri hələ uzun illər öz həllini gözləyəcək. ƏDƏBIYYAT 1. Sevinc RUINTƏN, Cavid ƏLISGƏNDƏRLI. Ermənistan icti- maiyyəti Türkiyə - Ermənistan münasibətlərinin normallaşmasi haqqında (sosial sorğu nəticələrinə əsasən) // “Tarix və onun prob- lemləri” jurnalı, 2013, №1, s.122-132 2. mfa.gov.tr – Türkiyə Cümhuriyyəti XİN-nin saytı M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 139 3. http://musavat.com/news/gundem/Ermenistan-Turkiye- munasibetleri-%E2%80%93-1-ayin-xronikasi_148270.html 4.http://hrantdink.org/?Detail=933&Lang –Hrant Dink Fondunun saytı ______________________ III Bölmə Türkiyə - Azərbaycan münasibətləri Yusif ƏLİYEV Milli Aviasiya Akademiyası, Nəqliyyat texnologiyaları fakültəsi, II kurs tələbəsi E-mail: yusif_aliyev_2016@inbox.ru XX ƏSRIN SONU - XXI ƏSRIN ƏVVƏLLƏRINDƏ TÜRKIYƏ - AZƏRBAYCAN MÜNASIBƏTLƏRI HAQQINDA Elmi rəhbər: Solmaz ƏLIYEVA Milli Aviasiya Akademiyasının baş müəllimi Açar sözlər: Azərbaycan, Türkiyə, tarixi əlaqə, beynəlxalq müna- sibətlər, ikitərəfli əlaqələr Azərbaycan-Türkiyə əlaqələri xüsusi xarakteri ilə seçilir. Bu münasibətləri şərtləndirən amillər arasında ortaq kök, din birliyi, dil, oxşar mədəniyyət, adət və ənənələr yer alır. Türkiyə və Azər- baycan tarixində birgə mübarizə səhifələri də mövcuddur. 1918-ci ildə Nuru Paşanın komandanlığı ilə Türk Qafqaz İslam Ordusunun uzun mübarizələr və müharibələr nəticəsində Bakını xilas etməsi Azərbaycan üçün önəmli dönüş nöqtəsi idi. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin dediyi kimi: “Türk ordusunun Azərbaycana, Bakıya gəlməsi, Azərbaycanı daşnakların təcavüzün- dən xilas etməsi hər bir azərbaycanlının qəlbində yaşayır. Azərbay- can xalqı həmin ağır dövrdə türk xalqının ona göstərdiyi köməyi heç vaxt unutmayacaqdır”. Anadoluda Qazi Mustafa Kamal Ata- Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|