Mustafa Kamal Atatürk 135 Türkiyə Cümhuriyyəti
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Samirə ALLAHVERDİYEVA Bakı Dövlət Universiteti, Tarix fakültəsi, II kurs tələbəsi E-mail: samira.bdu@mail.ru TÜRKİYƏ- ERMƏNİSTAN
M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 134 C.Fridman qeyd edir ki, artıq bu gün Ankara kifayət qədər əhəmiyyətli rol oynayır. Ancaq növbəti on il ölkə üçün hərtərəfli səfərbərlik dövrü olacaq. Bunun üçün vacib şərt mövcud olan da- xili problemlərin həlli və iqtisadiyyatın möhkəmləndirilməsidir. Bu zaman Ankaranın diqqətli xarici siyasəti də qorunub saxlanıla- caq. Türkiyə münaqişələrə qoşulmayacaq və buna görə də region- da əhəmiyyyətli mövqeyə sahib olacaq. Ancaq bu mövqe həlledici olmayacaq. Vaşinqton Ankaraya uzunmüddətli perspektivdən ya- naşmalı və onun inkişafını ləngitmək üçün təzyiq göstərməmə- lidir. ƏDƏBİYYAT 1. DAVUTOĞLU, Ahmet; Stratejik Derinlik, Türkiyenin uluslar- arası konumu, Küre Yayınları, 2001 2. ERDAĞ, Ramazan; Türkiye’nin Stratejik Kültürü ve Dış Politi- kada Yansıması, Akademik İncelemeler Dergisi, 2013 3. GÖZEN, Ramazan ; Türkiye’nin Dış Politikası, Palme Yayın- ları, 2009 4. GRIGORIADIS,Ioannis; The Davutoglu Doctrine and Turkish Foreign Policy, Middle Eastern Studies Programme, April 2010 5. KARADELİ, Cem; Ortadoğu’ya Yönelik Türk Dış Politikasın- da Kırılmalar ve Yenilikler, 2011 6. OĞUZLU, Tarık; Türk Dış Politikasında Davutoğlu Dönemi, Ortadoğu Analiz, Eylül 2009 7. YEŞİLTAŞ, Murat - BALCI, Ali; AKP Dönemi Türk Dış Politikası Sözlüğü: Kavramsal Bir Harita, 2011 8. http://www.turksam.org/tr/makale-detay/731-soguk-savas- donemi-sonrasi-turk-dis-politikasinin-kimlik-bunalimi-ve-benlik- arayislari ______________________ M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 135 Samirə ALLAHVERDİYEVA Bakı Dövlət Universiteti, Tarix fakültəsi, II kurs tələbəsi E-mail: samira.bdu@mail.ru TÜRKİYƏ- ERMƏNİSTAN MÜNASİBƏTLƏRİNİN MÜASİR PROBLEMLƏRİ Elmi rəhbər: Sevinc RUINTƏN Bakı Dövlət Universitetinin dosenti Açar sözlər: Türkiyə, Ermənistan, 1915-ci il hadisəsi, Van-İrəvan aviareysi, sərhəd qapıları, Sürix protokolu, BMT ofislərinin İstan- bula köçürülməsi, ictimai rəy Türkiyə və Ermənistan münasibətləri günümüzdə müxtəlif problemlərlə üz-üzədir.Bu münasibətlər hər iki dövlətin müəyyən güzəştlərə getməsi yolu ilə normallaşa bilər.Ancaq hələ ki, prob- lemlərin həllində irəliləyiş nəzərə çarpmır, əksinə yeni mübahisəli məsələlər ortaya çıxır. Türkiyə və Ermənistan münasibətlərinin müasir problemlərini bacardığımız qədər göstərməyə və əsaslan- dırmağa çalışacağıq. İlk olaraq deyək ki, 21 sentyabr 1991-ci ildə Ermənistan müstəqilliyini elan etdikdən sonra Türkiyə həmin ilin dekabr ayın- da onun müstəqilliyini tanıdı. Lakin diplomatik münasibətlər qu- rulmadı. 1993-cü ildən isə Türkiyə Ermənistanla sərhədlərini bağ- ladı. Səbəb isə, Ermənistan tərəfindən Azərbaycan torpağı olan Dağlıq Qarabağın işğal olunmasıdır. Türkiyə ilə Ermənistan arasında münasibətlərdə gərginlik yaradan səbəblər sırasında ön yerdə dayananlardan biri, ermənilə- rin qondarma “soyqırım” iddiasıdır. Ermənilər 1915-ci ildə Ana- doluda yaşayan ermənilərin sistemli şəkildə məhv edildiyini iddia edir və bunun soyqırım olduğunu qələmə verirlər. Türkiyə tərəfi isə bunun təhcir (köçürmə) siyasəti olduğunu deyir. Türkiyə 1915- ci il hadisələrinin tarixçilər tərəfindən araşdırılması təklifini irəli sürür və bunun üçün lazım olan bütün arxivlərin açıq olduğunu M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 136 bildirir. Bu dünya ictimayəti tərəfindən bəyənilmiş təklifdir, lakin Ermənistan bu təklifə hələ ki, müsbət cavab verməmişdir. Bu onu göstərir ki, Türkiyə 1915-ci il hadisələrinin araşdırılmasından nəinki çəkinmir, hətta buna özü şərait yaradır. Əgər bu reallaşarsa, Türkiyə arxivlərində işləyən tarixçi alimlər Ermənistan arxivlərin- də də işləmək istəyəcək, Ermənistanın buna verəcəyi hər hansı bir reaksiya isə Türkiyənin xeyrinə olacaq. Türkiyə-Ermənistan arasında digər bir məsələ Van-İrəvan aviareysinin açılmasıdır. ABŞ-ın Dövlət Departamentinin struktu- ru olan USAİD-in (Amerika Birləşmiş Ştatlarının Beynəlxalq İn- kişaf Agentliyi) birbaşa rəhbərliyi altında həyata keçirilən Van- İrəvan aviareysi layihəsi Türkiyə-Ermənistan münasibətlərinin normallaşdırılması uğrunda erməni məkrini reallaşdırmaq idi. Tür- kiyə və Ermənistan mülki aviasiya idarələri Van-İrəvan aviarey- sinin açılmasına icazə verdikdən sonra ermənilər həmin layihənin təqdimatını keçirdilər. Bu layihənin iqtisadi layihə olduğunu və turizmin inkişafına təkan verəcəyini bildirdilər. Ermənilərin ən çox gedib görmək istədiyi üç yer - Vanda Akdamar kilsəsi, Qarsda Ani xarabalıqları və Eçmiədzin. Amma İrəvan-Hələb-İrəvan mar- şurutu üzrə 300 dollara bilet ala bilməyən Ermənistan vətəndaşla- rının 200 km məsafədə yerləşən Van şəhərinə 300 dollara səyahə- tinin necə bir iqtisadi maraq daşımasına aydınlıq gətirilmədi. Az sonra erməni mətbuatındakı yazılar bu layihənin iqtisadiyyat və turizmə dair layihə olmadığını göstərdi. Bu yazılarda, “Van ermə- nilər üçün doğma torpaqdır. Türklər Vana təhqiramiz münasibət bəsləyirlər. Aviareyslər Türkiyəyə deyil, Qərbi Azərbaycana təşkil olunur” və s. fikirlər var idi. Azərbaycan bu məsələdən narahat ol- du. Rəsmi Bakı bu məsələni aktuallaşdırdı, nəticədə aviareysin ilk uçuşu təxirə salındı, Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyinin uçuşun real- laşmasına müdaxilə etməsi barədə xəbərlər yayıldı. Bundan əlavə 2003-cü ildə çarter kimi fəaliyyətə başlamış, sonralar isə müntə- zəm xarakter daşıyan İstanbul-İrəvan aviareysini dayandırdı. Tür- kiyənin bu addımı iki nüansla bağlı ola bilər: I aviareysin qeyri- rentabelli olması; II Azərbaycanın maraqları naminə. Günümüzdə Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|