64
görə və ya konkret verilmiş formaya görə aparmaq olar. Sözlərin
arasındakı məsafəni onların ardıcıllığım nəzərə almaqla təyin
etmək mümkündür. Sənədlərin başlıqlarına və onlardakı istinad-
lara (linklərə) görə xüsusi axtarış da aparmaq imkanı var. Bandan
əlavə, əvvəlki sorğuda tapılmış sənədlərə oxşar sənədlərin axta-
rışını da aparmaq olar. Axtarış üçün kataloqun konkret bölməsini
secməklə, axtarış fəzasım daraltmaq mümkündür. Axtarışın nəti-
cələri istifadəçini qane etmirsə, axtarışı ALTA VISTA sistemində
davam etdirmək olar. Bu halda YANDEX-də emal olunmuş
sorğu hazır şəkildə ALTA VISTA-ya ötürülür.
YANDEX ailəsinə axtarış sistemindən əlavə istifadəçilərə öz
WEB-saytlarını yerləşdirmək üçün pulsuz disk yaddaşı və əlavə
elektron poçt qutusu təqdim edən «Narod.Ru» adlı «virtual
şəhər»də daxildir.
65
4. İNTERNETƏ QOŞULMA
Günümüzdə həyatı və işi internetsiz təsəvvür etmək çətindir.
İnternet evimizə, işyerimizə hətta mobil və planşet qurğular vasi-
təsilə ovucumuzun içinə qədər özünə yol tapmışdır. Bu məqa-
ləmizdə bizi internetlə təchiz edən provayderlərin internetə
qoşulmaq üçün təklif etdikləri xidmət tipləri haqqında danı-
şacağıq.
Hazırda yüksək sürətli internetə qoşulmaq üçün 4 xidmət
tipi vardır: kabel, peyk, DSL və fiber-optik. Gəlin bu xidmət tip-
lərini ayrı-ayrılıqda nəzərdən keçirək.
DSL
DSL - rəqəmsal abunəçi xidməti (ing. digital subscriber line)
deməkdir. Bu xidmət adi telefon xəttləri üzərindən istifadəçilərə
saniyədə 25 meqabitə qədər endirmə sürəti verir. Mütəxəssislər
qeyd edirlər ki, inkişaf etmiş ölkələrdə bu göstərici bu ilin
sonunadək 100 və daha artıq meqabutə qədər yüksələcək.
DSL xidmətinin 2 tipi vardır: Assymmetric DSL (ADSL) və
Symmetric DSL (SDSL). ADSL xidmətində istifadəçilərə təqdim
edilən endirmə (download) sürəti yükləmə (upload) sürətindən
daha yüksək olur. Adi istifadəçilər daha çox ADSL xidmətinə
üstünlük verirlər, çünki SDSL ilə müqayisədə bu xidmət daha
ucuzdur. SDSL xidmətində isə endirmə (download) sürəti ilə
yükləmə (upload) sürəti eyni olur. VPN istifadəçiləri və ya öz
datalarını bulud yaddaşlarda saxlamaq istəyənlər də SDSL
xidmətinə üstünlük verirlər.
Üstünlükləri: DSL xidmətinin üstün cəhətləri ondan ibarətdir
ki, bu xidmət daha ucuzdur və digər xidmətlərlə (kabel, peyk və
fiber optik) müqayisədə seçim imkanı daha genişdir. Çünki bu
xidməti göstərən provayderlərin sayı daha çoxdur və keyfiyyət,
qiymət amillərini nəzərə alaraq daha münasib olanı seçmək olar.
Və əgər təklif olunan DSL xidmətində ayrılmış xətt təqdim
olunursa o zaman stabil sürətə də tam zəmanət verilir.
66
Əksiklikləri: DSL xidmətinin mənfi cəhəti onun sürət və
keyfiyyətinin məsafədən asılı olmasıdır. Provayderin ofisindən
uzaqlaşdıqca internetin sürəti və etibarlılığı da azalmış olur.
Kabel
Kabel tipli internet xidməti, kabel TV xidməti göstərən
provayderlər tərəfindən təqdim edilir. Koaksial TV kabelləri
vasitəsilə realizə edilən bu xidmət istifadəçiləri 3-100 Mbit/san
internet ilə təmin edir.
Üstünlükləri: Təqdim edilən internet xidmətinin sürəti və
keyfiyyəti məsafədən asılı deyil. Kabel internet xidmətinin əldə
edilməsi fiber-optik xidmətlə müqayisədə daha əlçatandır.
Bundan başqa kabel internet xidmətinin təqdim etdiyi sürət DSL
və peyk internet xidmətləri ilə müqayisədə daha yüksəkdir.
Əksiklikləri: Kabel internet xidmətinin ən nəzərə çarpan
mənfi cəhəti ondan ibarətdir ki, xidmətin təqdim edildiyi ərazidə
istifadəçilərin sayı artdıqca sürət aşağı düşür. Xüsusilə də pik
saatlarda bu diskomfort özünü daha bariz şəkildə biruzə verir.
Peyk
Peyk internet xidməti, peyk antenləri vasitəsilə peykə
qoşulmaqla istifadəçiləri internet ilə təmin edir. Bu xidmət
vasitəsilə qoşulan peykdən asılı olaraq və yerləşdiyiniz ərazidən
asılı olmayaraq 3-15 Mbit/san internet sürəti əldə etmək
mümkündür.
Üstünlükləri: Peyk internet xidmətinin ən böyük üstünlüyü
onun əhatə dairəsinin geniş olmasıdır. Xüsusilə də kabel, DSL və
fiber-optik xidmətlərin əlçatmaz olduğu ərazilərdə peyk internet
xidmətinin istifadəsi əvəzsizdir.
Əksiklikləri: Peyk internet xidmətinin mənfi cəhəti isə odur
ki, digər tip internet xidmətlər ilə müqayisədə daha az sürət vəd
edir və bu xidmətə qoşulmaq daha baha başa gəlir.
Fiber-optik
Fiber-optik internet xidməti işıqdan istifadə etməklə optik
şəbəkələr üzərindən realizə edilən internet xidməti tipidir. Bu
xidmət vasitəsilə 65-300 Mbit/san internet sürəti əldə etmək
mümkündür.
67
Üstünlükləri: Fiber-optik internet xidməti digər xidmətlərlə
müqayisədə ən yüksək sürətli interneti təmin edir.
Əksiklikləri: Fber-optik internet xidməti məhdud ərazilərdə
reallaşdırıla bilir.
Sonda onu qeyd etmək yerinə düşər ki, internet xidməti
tipini seçərkən hər birinin yuxarıda sadalanan müsbət və mənfi
cəhətlərini və eləcə də Sizə hansının daha uyğun olduğunu nəzərə
almaq lazımdır.
İnternetlə işləmək üçün aşağıdakılar vajibdir:
kompüteri fiziki olaraq Ümümdünya şəbəkəsinə qoşmaq;
daimi və ya müvəqqəti əsasda İP-ünvanını almaq;
proqram təminatını sazlamaq və tənzimləmək;
İnternetin xidmətlərində istifadə edilən müştəri-
proqramlar.
Öz şəbəkəsinə qoşulmaq imkanı verən, İP- ünvanı ayıran və
İnternet xidməti göstərən təşkilatlar (servis) provayder adlanırlar.
Fiziki qoşulma seçilmiş və ya kommutasiyalı ola bilər.
Seçilmiş birləşmə üçün, yeni rabitə xətti çəkmək və ya hazır
fiziki rabitə xəttini ijarəyə götürmək vajibdir (kabel, optik lifli,
radiokanal, sputnik kanalı və s.). Belə əlaqədən lazım gəldikdə
böyük həjmli verilənləri ötürmək üçün istifadə olunur.
Əlaqə xəttinin buraxma qabiliyyəti (saniyədə bitlərlə ölçülür)
onun növündən asılıdır. Hal-hazırda güjlü əlaqə xətlərinin (optik
lifli və sputnik) buraxma qabiliyyəti saniyədə yüzlərlə meqabitə
çatır. Seçilmiş birləşmənin əksinə olaraq kommutasiyalı birləş-
mə- müvəqqətidir. Kommutasiyalı birləşmə xüsusi əlaqə xətti
tələb etmir. O, telefon xətti ilə də həyata keçirilə bilər. Kommu-
tasiyanı (qoşulmanı) telefon nömrəsi yığılan anda telefon
stansiyası verilən siqnala görə avtomatik olaraq yerinə yetirir.
Telefon əlaqə xətləri üçün buraxma qabiliyyətinin aşağı olması
xarakterikdir.
ATS- də siqnalların keçdiyi yol boyunja hansı avadanlıq-
lardan istifadə olmasından asılı olaraq telefon xəttləri analoq və
rəqəmli olur. Analoq xətlərinin buraxma qabiliyyətinin sərhəddi
Dostları ilə paylaş: |