N. M. Yusifov, K. Ş. DaşDƏMİrov
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
77 dən təklif olunmuş feniltiohidantoin üsulundan da istifadə edilir. Bu üsul fenilizotiosianatın peptid zənciri ilə spesifik reaksiya verməsi prinsipinə əsaslanır. Əvvəlcə fenilizotiosianat peptid zəncirinin uc hissəsində yerləşən və sərbəst – NH 2 qrupuna malik olan aminturşu qalığı ilə birləşir: Reaksiya məhsuluna turşu vasitəsilə təsir etdikdə N-terminal hissədə yerləşən aminturşu ilə fenilizotiosianatın birləşməsi peptid zəncirindən ayrılır və feniltiohidantoin adlanan tsiklik birləşmə əmələ gətirir: Bu reaksiya nəticəsində əmələ gələn feniltiohidantoinin tər- kibinə hansı aminturşu qalığının daxil olduğunu xromatoqrafiya C 6 H 5 ─NH CO[─NH─CH─CO] n ─OH C 6 H 5 ─N─CO → + H 2 N─CH─CO[─NH─CH─CO] n-1 ─OH C CH─R 1 R x C CH─R 1 │ │ R 1 R x S N S N │ │ H H Feniltiohidantoin C 6 H 5 ─N ║ + H 2 N─CH─CO[─NH─CH─CO] n ─OH → S═C │ │ R 1 R x Fenilizosianat Polipeptid C 6 H 5 ─NH CO[─NH─CH─CO] n ─OH → │ │ │ S═C CH─R 1 R x N │ Feniltiokarbamilpeptid 78 üsuli ilə təyin edirlər. Reaksiyaları dəfələrlə təkrar etməklə aminturşuların polipeptid zəncirində N-terminal hissədən başla- maqla hansı ardıcıllıqla yerləşdiyi aydınlaşdırılır. Amintuşuların peptid zəncirində hansı ardıcıllıqla yerləş- diyini aydınlaşdırmaq üçün kalium-sianatdan və 1-dimetilamin- naftil-5-sulfonilxloriddən də istifadə etmək olar. Bu məqsədlə ekzopeptidazalardan da (xüsusən, alanin və leysinaminopeptida- zadan) istifadə olunur. Bu fermentlər peptid rabitələrinin sərbəst amin qrupu olan tərəfdən hidroliz edir. S-terminal aminturşunu təyin etmək üçün hidrazindən isti- fadə edilir. Hidrazin (H 2 N─NH 2 ) peptid rabitəsində olan karbonil (═C═O) qrupuna təsir edərək hidrazonlar əmələ gətirir. O, peptid zəncirində yalnız karboksil qrupu sərbəst olan aminturşuya təsir edə bilmir. Deməli, hidrazinlə reaksiyaya girmiş zülalın hidroli- zatında yalnız polipeptid zəncirində S-terminal vəziyyətdə yerləş- miş aminturşu sərbəst şəkildə tapıla bilər. S-terminal aminturşunu təyin etmək üçün mədəaltı vəzinin fermenti olan karboksipeptidazadan da istifadə olunur. Bu fermen- tin zülala qısamüddətli təsiri zamanı polipeptid zəncirindən S- terminal aminturşu ayrılır. Ayrılan aminturşu müvafiq analitik metodlarla tədqiq edilir. Zülal molekulu bir-birilə disulfid rabitəsi vasitəsilə birləşmiş müxtəlif polipeptid zəncirindən ibarət olarsa, onu ayırmaq üçün COOH COOH N─NH 2 O R─CH─NH─C─CH∙∙∙ zülal + H 2 N O H 2 R─CH─NH─ C─CH─ zülal R 1 R 1 79 performiat turşusundan istifadə edilir. Perfor- miat turşusu disulfid rabitələrini parçalayır. Alınan polipeptidlərin hidrolizindən sonra, əmələ gələn sistein turşularının miqdarını təyin etməklə, zülal molekulunda olan disulfid rabitələrinin sayı haqqında nəticə çıxarmaq olar. Zülal molekulunda aminturşuların yerləşmə ardıcıllığının öyrənilməsində əsas məhələlərdən biri də polipeptid zəncirlərinin kiçikmolekullu peptidlərə (oliqopeptidlərə) parçalanmasıdır. Bun- dan ötrü aminturşu rabitələrinə seçici təsir göstərən kimyəvi vasitələrdən və fermentlərdən istifadə edilir. Onların təsiri ilə əmələ gələn oliqopeptidlərdə aminturşuların yerləşmə ardıcıllığı yuxarıda göstərilən üsullarla aydınlaşdırılır. Zülalları spesifik (seçici) təsir göstərən kimyəvi vasitələrlə hidrolizə uğratmaq üçün elə reaktivlərdən istifadə edilir ki, onlar yalnız müəyyən bir aminturşunun peptid rabitəsini parçalayır, başqa aminturşu rabitələrinə isə təsir etmir. Belə maddələrə misal olaraq bromsianidi (metionin qalıqlarına təsir edir), hidroksilamin (asparagin və qlisin qalıqları arasındakı rabitələri parçalayır) və N- bromsuksinamidi (triptofan qalıqlrına təsir edir) göstərmək olar. O ║ (H─C─O─O─H) : : : NH NH NH │ │ │ CO CO CO │ │ + 5HOCOOH + H 2 O → 2│ + 5HCOOH CH─NH 2 CH─NH 2 CHNH 2 │ │ │ O CH 2 ─S─S─CH 2 CH 2 ─S─OH O Sistin qalığı Sistein turşusu qalığı Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|