Namiq abbasov məDƏNİYYƏt siyasəTİ VƏ MƏNƏVİ DƏYƏRLƏR
Yüklə 3,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
________Milli Kitabxana________ 83 və xarici tələblərə cavab verən qanunlar yaratmaq olmuşdur. Bütün bu qanunların hamısında xüsusi olaraq qeyd edilir ki, əgər mədəniyyət sahəsini tənzimləyən milli normativ hüquqi aktlarla Azərbaycan Respublikasının qoşulduğu beynəlxalq müqavilələr arasında ziddiyyət olarsa, o halda həmin dövlətlərarası müqavilələrin müddəaları tətbiq olunur. Bu vəziyyət məhz beynəlxalq hüquqi normaların bizim cəmiyyət (dövlət) üçün prioritet təşkil etdiyini bir daha təsdiqləyir. Mədəniyyət sahəsində qəbul edilən qanunvericilik aktlarına “Mədəniyyət haqqında Qanun” (1998) kimi bütövlükdə mədə- niyyət sahəsini tənzimləyən qanunlar və “Kinematoqrafiya haqqında”, “Şəhərsalma haqqında”, “Muzeylər haqqında”, “Nəşriyyat işi haqqında” və s. kimi mədəniyyət fəaliyyətinin konkret növlərilə bağlı olan qanunlar daxildir. Mədəniyyət haqqında qanunda, hər şeydən əvvəl, dövlət siyasətinin prinsipləri, məqsədləri və vəzifələri ifadə olunmuş, həmin sahədə mərkəzi (dövlət) və yerli (bələdiyyələr) icra hakimiyyəti orqanlarının səlahiyyətləri müəyyən edilmişdir. Bu qanunla hər bir şəxsin yaradıcılıq hüquqları və azadlıqları, beynəlxalq əlaqələrin və əməkdaşlığın inkişafı, habelə mədəniyyət sahəsində dövlətin antiinhisar siyasəti, milli özünəməxsusluğun, o cümlədən həm Azərbaycan xalqının, həm də tarixən Azərbaycan Respublikasında yaşayan etnik qrupların mədəni irsinin qorunub saxlanması və inkişaf etdirilməsi, mədəniyyət fəaliyyətilə məşğul olan ictimai birliklərin və təşkilatların yaradılması imkanları təmin olunur. Dövlətin bu sahəyə müdaxiləsi zorakılığın, irqi, milli və dini dözülməzliyin, pornoqrafiya və narkomaniyanın təbliğinin qadağan edilməsilə məhdudlaşır. Bu cür qadağaların real şəkil- də fəaliyyət göstərə bilməsi məhkəmə proseduru vasitəsilə təmin edilir. Mədəniyyət fəaliyyətinə digər müdaxilə formala- rına qanunla icazə verilmir. Bir sözlə, mədəniyyət fəaliyyəti və onun inkişafı ilə bağlı bir çox məsələlər həmin qanun çərçivəsində ümumi şəkildə həll edilmişdir.
________Milli Kitabxana________ 84 Azərbaycanın mədəniyyət siyasətinin prioritet problemlərindən birinə – mədəni irsin qorunub saxlanılmasına gəldikdə isə, bu məsələ artıq hüquqi planda “Tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi haqqında”, “Milli Arxiv Fondu haqqında”, “Kitabxana işi haqqında” qanunların qəbul edilməsi sayəsində həll edilib. Tarix və mədəniyyət abidələrini mühafizə etmək həm konstitusiyada, həm də “Mədəniyyət haqqında Qanun”da hər bir vətəndaşın əsas vəzifəsi elan edilsə də, ölkədə bu cür abidələrin aşkar edilməsi, öyrənilməsi, qorunması və istifadəsilə bağlı münasibətləri tənzimləyən xüsusi bir qanuna kəskin ehtiyac duyulurdu. Buna görə də, “Tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi haqqında” qanun, abidələrin mühafizəsinin dövlət və bələdiyyə təminatı ilə bağlı məsələləri, onların istifadəsi, öyrənilməsi, konservasi- yası, təmiri, bərpası, yenidən qurulması, regenerasiyası və təhlükəsizliyi qaydalarını ətraflı şərh edir. Qanunda abidələri qorumaq məqsədilə aparılan abadlıq və möhkəmləndirici tikinti işləri ilə bağlı problemlər hərtərəfli həll edilmişdir. Onda, tarix və mədəniyyət abidələrinə ümumdünya, ölkə və yerli (regional) səviyyədə mədəni dəyər statusu verilməklə onların tam siyahısının tərtib və təsdiq edilməsi, dövlət uçotuna alınması və pasportlaşdırılması, daşınmaz abidələrin xəritəsinin hazırlanması, onlar üzərində mülkiyyət formalarının müəyyən edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Qanunda abidələrin bədii-estetik simasının dəyişdirilməsinə və onların tamamilə və ya qismən dağılmasına səbəb olan təmir, tikinti, təsərrüfat və digər növ işlərin aparılmasının qadağan edilməsi də müsbət haldır. Milli Arxiv Fondunun formalaşmasına və fəaliyyətinə qoyulan yeni tələblər, dövlət və qeyri-dövlət arxiv fondunun və onlarda saxlanılan sənədlərin mülkiyyət formalarının və hüquqlarının dəqiq müəyyən edilməsinin vacibliyi, habelə bu qədər böyük mənəvi sərvətin günün tələblərinə müvafiq normativ-hüquqi əsaslarının olmaması bu sahədə xüsusi qanunun hazırlanması və qəbul edilməsi zəruriyyətini doğur-
________Milli Kitabxana________ 85 muşdur. “Milli Arxiv Fondu haqqında” Qanun arxivlərin fəa- liyyəti, Milli Arxiv Fondunun formalaşdırılması, mühafizəsi və istifadəsi ilə bağlı bütün münasibətləri tənzimləyir, arxiv işçilərinin sosial müdafiəsini xeyli gücləndirir. Kitabxana işinin təşkilinin təkmilləşdirilməsi, onun səmərə- liliyinin gücləndirilməsi, məhsuldarlığının artırılması, eləcə də kitabxana informasiyası sahəsində oxucuların hüquqlarının təmin edilməsi məqsədilə ölkədə “Kitabxana işi haqqında” qanun qəbul edilmişdir. Qanun cəmiyyətin intellektual və mənəvi potensialının inkişafıına, ən müasir tələblərə cavab verən bilik səviyyəsinin yüksəldilməsinə fəal yardım göstərir, çünki o, kitabxanaların öz funksiyalarını, o cümlədən informa- siya funksiyalarını həyata keçirmələri üçün, kitabxana işini keyfiyyətcə yeniləmək və yaxşılaşdırmaq üçün möhkəm hüquqi əsas yaradır. Qanunda başlıca diqqət həmin sahədəki prinsiplərin qismən dəyişdirilməsinə deyil, yeni iqtisadi və siyasi sistem şəraitində onların köklü surətdə yenidən nəzərdən keçirilməsinə və yenidən formalaşdırılmasına yönəldilmişdir. Bu qanun kitabxana işi sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsiplərini, kitabxana sisteminin ümumi əsaslarını, kitabxana fondlarının formalaşdırılması və mühafizəsi üçün zəruri olan tələbləri, kitabxanaların maliyyə mənbələrini, onların yaradılması və fəaliyyəti qaydalarını, vətəndaşların kitabxana- lardan istifadə zamanı hüquq və vəzifələrini, kitabxana işi sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın prinsiplərini müəyyən edir. Tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi ilə bağlı bütün problemlərin hüquqi cəhətdən tənzimlənməsi beynəlxalq konvensiyalara, o cümlədən “Silahlı münaqişələr zamanı mə- dəni dəyərlərin qorunması haqqında” (Haaqa, 1954), “Ümum- dünya mədəni irsinin mühafizəsi haqqında” (Paris, 1970), “Mədəni dəyərlərin qeyri-qanuni aparılmasının, məsinin, onların mülkiyyət hüququnun başqasına verilməsinin qadağan edilməsinə və qarşısının alınmasına yönəldilən tədbirlər haqqında” (Paris, 1970), “Oğurlanmış və qeyri-qanuni Yüklə 3,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|