Namiq abbasov məDƏNİYYƏt siyasəTİ VƏ MƏNƏVİ DƏYƏRLƏR
Yüklə 3,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
________Milli Kitabxana________ 89 mühüm etnodil prosseslərini düzgün tənzim edən bu sənəd Azərbaycan dilinin mədəni, sosial və siyasi əhəmiyyətinin yüksəlməsinə praktik yardım göstərəcəkdir. “KİV haqqında” qanunun 2000-ci ildə qəbul edilməsinə baxmayaraq, KİV fəaliyyətinin qanunvericilik bazasının dur- madan yaxşılaşdırılmasına və ümumavropa məkanına inteq- rasiya olunmağa səy göstərilməsi bu qanuna yenidən baxıl- masının başlıca səbəblərindəndir. 2001-ci ilin dekabrında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti “KİV-ə dövlət qayğısı sahəsində əlavə
tədbirlər haqqında” fərman imzaladı. Fərmanda qəzet kağızının ixracına qoyulan rüsumların ləğv edilməsi, KİV-nin inkişafı üçün uzunmuddətli və güzəştli kreditlər ayrılması məsələlərilə bağlı imkanların yaxşılaşdırıl- ması, müstəqil televiziya və radio şirkətlərinin veriliş əhatə- sinin genişləndirilməsilə bağlı tədbirlər görülməsi, xarici tele- viziya şirkətlərinin Azərbaycan ərazisində verilişlərinin qanun- vericiliyə uyğun olaraq tənzimlənməsi, qəzet yayımına və özəl televiziya və radio şirkətlərinin verilişlərinə qoyulan vergi hədlərinin yenidən nəzərdən keçirilməsi, özəl qəzetlərin dövlət nəşriyyatlarında maneəsiz çap olunmasının təmin edilməsi kimi tədbirlər nəzərdə tutulur. Eləcə də “Teatr və teatr fəaliyyəti haqqında”, “Yaradıcılıq birlikləri və yaradıcı işçilər haqqında”, “Milli qoruqlar və milli parklar haqqında”, “Folklor ifadələrinin qeyri-qanuni istifadə- dən və onların qorunub saxlanmasına ziyan vuran digər fəaliy- yətlərdən qorunması haqqında” qanunlar qəbul edilmişdir (75). Müəlliflik hüququ qanunvericiliyinə gəldikdə isə, Azər- baycan Respublikasının sivilizasiyalı cəmiyyətlərin ən yüksək ölçülərinə cavab verən “Müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar” haqqında yeni qanunu 1996-cı il oktyabrın 8-də qüvvəyə minmiş və Azərbaycan tarixində müəlliflik hüququ sahəsində ilk qanun kimi, respublika rəhbərliyi tərəfindən elan edilən hüququ dövlət quruculuğu prinsiplərini təsdiq etmişdir. Bu qanunun ən diqqətəlayiq cəhəti ondadır ki, o, əsər yaradıcıları
________Milli Kitabxana________ 90 ilə onun istifadəçiləri arasında qeyri-bərabər münasibətlər prinsipi əsasında yaradılan və daha haqlı olaraq “əsərlərdən istifadə hüququ” adlandırıla biləcək “Sovet müəlliflik hüqu- qu”nun postulatlarını tamamilə ləğv etmişdir. Azərbaycanda dövlət və müəlliflik hüququ sistemi dünya standartları səviyyəsində qurulmuşdur. Bu da bir sıra zərurətlərdən irəli gəlmişdir. Belə ki, Azərbaycan qədim və zəngin mədəniyyət ölkəsidir, görkəmli alimləri, yazıçıları və bəstəkarları ilə bütün dünyada məşhurdur. Mənəvi mədəniyyət ənənələri, yaradıcılıq nailiyyətlərinin himayə olunması və stimullaşdırılması müasir Azərbaycanda qayğı ilə qorunub saxlanmaqda və çoxaldılmaqdadır. Məhz bu səbəbdən gənc Azərbaycan dövləti respublika rəhbərliyinin düşünülmüş və uzaqgörən siyasəti sayəsində intellektual mülkiyyətə böyük diqqət yetirir. Azərbaycan Respublikasının yeni Konstitusiya- sının bu hüquqların əhəmiyyətini qeyd edən 30-cu maddəsində deyilir ki, “hər kəsin intellektual mülkiyyət hüququ vardır. Müəlliflik hüququ qanunla qorunur”. “Müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında” qanun mədəniyyət sahəsində dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərini möhkəmləndirir və özündə aşağıdakıları ehtiva edir: elm, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin yaradılması ilə bağlı yaradıcılıq fəaliyyətinin təşviq edilməsi və stimullaşdırılması və millətin mənəvi dəyərlərinin çoxaldılması; qabaqcıl beynəlxalq təcrübə əsasında müəllif hüquqlarının müəyyən edilməsi və qorunmasını təmin edən qanunvericilik bazasının yaradılması; müəlliflik hüquqları və əlaqəli hüquqlar sahəsində dövlət
idarəsinin təşkili; beynəlxalq əlaqələri inkişaf etdirməklə, digər ölkələrin ərazisində milli hüquq sahiblərinin müəlliflik hüquqlarının qorunması. Hüquqların qorunması sahəsində qanunvericilik və norma- tiv-hüquq bazasına gəldikdə isə, 1996-cı ildə “Müəlliflik hüquqları və əlaqəli hüquqlar haqqında” qanun qəbul etməklə Azərbaycan postsovet məkanında bu sahədə qanunvericilik
________Milli Kitabxana________ 91 bazası yaradan ilk ölkələrdən biri olmuşdur. Beynəlxalq ekspertlərin də etiraf etdiklərinə görə bu qanun demokratik, sivilizasiyalı cəmiyyətlərin meyarlarına uyğundur. “Müəlliflik hüquqları və əlaqəli hüquqlar haqqında” qanun müəlliflər (hüquq sahibləri), əsərlər və istifadəçilər arasında münasibətləri tənzimləyir, müəlliflik hüququnun milli qanunvericilik bazasını təmin edir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab Heydər Əliyevin 1996-cı il tarixli sərəncamına əsasən bu qanunun tətbiqi və müəlliflik hüququ sferasının idarə olunması qaydaları müəyyən edilmiş, müəlliflik hüququ qanunvericiliyinin icrasına dair ən mühüm tədbirlərin həyata keçirilməsi təmin olunmuş və milli dövlət orqanının – Azərbaycan Respublikasının Müəllif Hüquqları Agentliyinin səlahiyyətləri müəyyən edilmişdir. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 38 saylı 2 may 1997-ci il tarixli Qərarına uyğun olaraq və sonrakı hökumət qərarları əsasında müxtəlif əsər növləri üzrə minimal tarif hədləri təmin edilmiş, müəlliflik hüququ müqavilələrinin nümunəvi formaları təsdiq olunmuş, əsərlərin könüllü qeydiy- yatdan keçirilməsi və onların qeydiyyatına dair şəhadətna- mələrin verilməsi qaydaları və müəlliflik hüququ qanunve- riciliyinin tətbiqində mühüm rol oynayan digər məsələlər nizama salınmışdır. Bununla bərabər, Müəllif Hüququ Agentliyi tərəfindən, Ədliyyə Nazirliyi ilə razılaşdırılmaqla, qanunun icrasının təmin olunmasına köməklik göstərən bir sıra normativ-hüquqi aktlar və xidməti təlimatlar təsdiq edilmişdir. Müəlliflik hüququna dair ayrı-ayrı müddəalar “Sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında”, “Mədəniyyət haqqında”, “Kinematoqra- fiya haqqında”, “Memarlıq fəaliyyəti haqqında”, “Şəhərsalma haqqında”, “Reklam haqqında”, “Nəşriyyat işi haqqında” və s. kimi bir sıra mühüm qanunlarda öz əksini tapmışdır. Bütöv- lükdə, intellektual mülkiyyət haqqında Azərbaycan Respub- likasının qanunvericiliyi, bütün inkişaf etmiş ölkələrdə olduğu kimi kompleks xarakter daşıyır və dövlət, inzibati, maliyyə,
Yüklə 3,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|