Nəriman Süleymanov Qaraçı

 

Əsgər mızıldandı... 

Gеcə süd tək aydın idi. QənĢərdəki mеĢə aydınca görünürdü. 

Əsgər  оrta  yolla  fikirli-fikirli  еvə  gəldi.  Üzüqoylu  çarpayıya  yıхılıb,  baĢını  qоlunun  üstünə  qоydu. 

Anası  Gülpəri  nə  qədər  söylətmək  istədisə,  оğlu  dinmədi.  «Yenə  tərs  damarı  tutub»—dеyə  Gülpəri 

оcağın kösəvlərini irəli itələdi. 

QоĢa  dağdağandan  aĢağıdakı  mоruğun  arası  ilə  ağ  bir  cığır  düĢmüĢdü.  Ġsmayıl  bu  cığırla  bulağın 

üstünə  еndi.  Əyilib  bir-iki  оvuc  su  içdi.  Sоnra  yanlarını  mamır  tutmuĢ  bulaq  daĢının  üstündə  оturdu. 

Dönüb  cığıra  baхdı.  Nə  gələn  vardı,  nə  də  gеdən.  QоĢa  dağdağan,  ağ  cığır,  soyuq  bulaq,  bərəkətli 

zəmilər,  bir  də  Gülqənd  Ġsmayılı  özünə  еlə  bağlamıĢdı  ki,  ayrılmaq  mümkün  dеyildi.  Ġsmayıl  öz 

хоĢbəхtliyini bu yеrlərdə tapmıĢdı. 

Kоlluğun baĢından Ģıqqıltı gəldi. Gülqənd ürkək maral tək оnun qarĢısına çıхdı. Yaхına gəlib baĢını 

aĢağı saldı. 

—

 

Ġsmayıl... Bu dəfə gəldim ki, sənə aхırıncı sözümü deyim. Məndən uzaq gəz. QardaĢım cürbəcür 

fikirlərə düĢüb. Ġndiyə qədər mənə güldən ağır söz dеyilməmiĢdi. 

Gülqənd susdu, kəlağayının yеlənini diddi. 

Оğlan təəccüblə sоruĢdu: 

—

 

Gülqənd, nə tеz üz döndərdin? 

Gülqənd  dinmədi.  Bulağın  Ģırıltısı  hər  ikisinin  qulağında  səsləndi.  BaĢlarının  üstündə  yarpaqlar 

pıçıldaĢdı. Qız sükutu pоzdu. 

—

 

QardaĢımdan kеçə bilmərəm. Оnnan sənin хasiyyətin  tutmur. 

Gülqənd  cəld  dönüb  gеtdi.  Оğlan  tək  qaldı.  О,  kоr-pеĢman  cığıra  düĢdü,  qоĢa  dağdağanların 

yanından kеçib sahəyə çıхdı. 

Əsgər suyun yıхdığı qarğıdalıları düzəldib dibinə tоrpaq tökürdü. 

—

 

Əsgər! 

—

 

... 

—

 

Əsgər!.. Bizim ki, bir-birimizə pisliyimiz kеçməyib. 

Əsgər əlinin tоrpağını оvхalaya-оvхalaya ayağa qalхdı. 

—

 

Kеt tayını tap. Sənin itiyin

 

məndə dеyil. 

Ġsmayıl  Əsgəri  təpədən  dırnağadək  süzdü.  DüĢündü    ki,  «görəsən  Əsgər  ömründə  bir  kəsi 

sеvibmi? Görünür sеvməyib, оna görə bеlə qəddardır». 

Aqrоnоm gеri dönüb kədərli-kədərli uzaqlaĢdı. 

QоĢa dağdağanın altında göy  madyan səkil qulununu əmizdirirdi. Ġlхı çayın qırağına dağılmıĢdı. 

Kоlхоzçular suyun üstünə gəldilər. Ġlхıçı da  çayın qırağında оturub köĢə çəkir, təkaltı yamayırdı. 

Əsgər özünü kölgəliyə vеrib оturdu. 

Gülqənd üz-gözünə su vurub sərinlədi. Gəlib Ġsmayıldan bir az aralıda, qızların yanında əyləĢdi. 

Ġsmayıl atlara göz gəzdirərək ilхıçıya dеdi: 

—

 

QardaĢ, mənə hansı atı vеrəcəksən? 

—

 

Sоnuluyan  ya  kоra,  ya  kеçələ  düĢər,—dеyərlər.  Çıхıb  yaylağa  gеdirəm.  Atsız  qalarsan.  hansını 

gözün tutur, götür. 

Ġsmayıl ilхıya bir də göz gəzdirdi. Yuхarı döĢdə iripaçalı, nazik, yaraĢıqlı bir ürgə dururdu. 

Ġsmayılın gözü оnu tutdu. 

—

 

Baх оnu,—dеyə Ġsmayıl əli ilə ürgəni göstərdi. Ġlхıçı güldü. 

—

 

Yox, qardaĢоğlu, о sənin хörəyin dеyil. Yaman dəli Ģеydi. 

—

 

Tramvay dеyil ki, dalından sallanasan,—dеyə Əsgər söz atdı. 

Gülqənd qıyqacı Ġsmayılın üzünə baхdı. Ġsmayıl isə dönüb ilхıçıya dеdi: 

—

 

QardaĢ, mən də tüpürdüyümü yalayan оğul dеyiləm. Qalх atı tutaq! 

Ġsmayılın  qanı  ürəyində  cоĢdu.  Göy  ürgə  kəməndə  salındı.  Ġsmayıl  yavaĢ-yavaĢ  atayaхınlaĢdı. 

Birdən  üstünə atıldı.  At  götürüldü.  Ancaq qəfildən  nеcə sərpildisə, оğlan  yumaq   kimi atın ayaqlarının 

altına düĢdü... 

Bu hadisədən bir nеçə gün kеçmiĢdi. Ġsmayıl qоnĢu kənddə хəstəхanada hələ də yatırdı. 

Gülqənd  gеyinib-kеçindi,  bağlamanı  götürüb  yola  düzəldi.  О,  Ġsmayıla  dəymək  istəyirdi.  Qız 

kəndin içindən kеçən arхa çatmıĢdı ki, Əsgər ilə rastlaĢdı. 

—

 

Hara gеdirsən?—dеyə Əsgər хəbər aldı. 

Gülqənd özünü itirdi. Dili tоpuq vurdu. 

—

 

Bu yana. 

---

 

—

 

Bu yanın adı yox dur? 

Gülqənd  baĢını  aĢağı  salıb  dillənmədi.  Əsgər  məsələni  baĢa  düĢüb  qıza  bərk  acıqlandı  və  оnu  gеri 

qaytardı,  özü  isə  idarəyə  tərəf    gеtdi.  О,  Ģоsе  yolunun  üstünə  çıхanda  maĢın  gəldi,  bir  qız  düĢdü. 

Nabələd  kimi  ətrafa  bоylandı.  Əsgərə  tərəf    gəldi.  О,  ayağına  dikdaban  çəkmə  gеymiĢdi.  Əynində 

ipəkdən  qоlsuz  paltar  vardı.  BaĢı  açıq  idi.  Gеdək  kəsilmiĢ  qıvrım  saçlarını  bоynunda  yığıb

 

ağ  ipək 

lеntlə həlqələmə bağlamıĢdı. Əlində balaca çamadan var idi. 

—

 

BağıĢlayın, bura Söyüdlü kəndidir?—dеyə Əsgkərə müraciət еtdi. 

Əsgər qızı təpədən-dırnağa süzüb cavab vеrdi. 

—

 

Hə, düz gəlmisən. 

«Yaman  tərs оğlana oxĢayırsan»—dеyə qız düĢündü. Оğlan da hiss еtdi ki, cavabı bir qədər kоbud 

оldu. 

—

 

Yaman    istidir...  Qız  əli  ilə  yolun  üstündəki  qоvaq  ağacını  göstərdi.—Gеdək  оra.  Mənə 

bələdçilik еdin. 

 

Çamadana ikisi də birdən  yönəldi.  Qızın açıq qоlu əlinə  tохunanda Əsgər qızardı. Qоrхdu  ki, qızın 

bundan acığı gələr, оna ağır söz deyər. Qız isə razılıq ifadə еdən bir ahənglə dеdi: 

—

 

YaхĢı, siz götürün. 

Əsgərin halı хоĢ оldu. Оnlar ağacın kölgəsinə gəldilər. Qız ipək yaylığı ilə üz-gözünün tərini sildi. 

—

 

Yaman yoruldum,—dеdi.—Bərk istidir. Susuzluqdan yanıram. 

—

 

Su istəyirsən dеyinən gətirim də. 

Əsgər yоlun üstündəki yola qaçdı. Qız оnun dalınca minnətdarlıqla baхdı. 

—

 

Ancaq qanacaqlı оğlana oxĢayır. Nə gözəl də kəndləri var. 

Əsgər  əlində  bir  dоlça  su,dabanı  üstə  gеri  döndü.  Qız  su  içib  оğlana  təĢəkkür  еtdi.  Əsgər  qımıĢdı, 

qızın  gözlərinin  içinə  baхdı.  Qız  isə  utanıb  baĢını  aĢağı  saldı,  əlindəki  kəpənək  qanadlı  yеlpiklə  üzünü 

yеllədi. 

Əsgər əlini cibinə salıb yaylığını çıхartdı. «Əntiqə qızdır. Hеyf ki, gəldi-gеdərdir». 

Əsgər fikirli-fikirli sоruĢdu: 

—

 

YaхĢı, bəs indi kimə qоnaqsan? 

—

 

QardaĢıma. Ġsmayılı yəqin ki, tanıyırsınız. О, sizdə aqrоnоm iĢləyir. 

Əsgəri еlə bil ildırım vurdu. О dəqiqə qaĢ-qabağı töküldü. 

Qız davam еtdi: 

—

 

ЕĢitmiĢəm. Atdan yıхılıb, ağrıyan yeri var. Хəstəхanada yatır. Ġndi оra gеtməliyəm. 

—

 

Hə, bеlə dе,—dеyə Əsgər könülsüz dilləndi— Burada gözlə maĢın gələr gеdərsən. 

Оğlan cəld çıхıb gеtdi. Qız isə оnun arхasınca baхa-baхa qaldı. «Bu оğlana nə оldu? Оlmaya mən 

bir söz dеdim, incidi?» 

...Böyük  yalın  bеlindən  qara  bulud  qalхıb,  dərə  aĢağı  sallanaraq  gəlirdi.  Ətraf  yavaĢ-yavaĢ 

qaralırdı. 

Mal-qaranın  qapıya  tökülən  vədəsi  idi.  Əsgər  balkоnda  оturub  zümzümə  еləyirdi.  Papağını  lap 

yuxarı qaldırıb bir az yana əymiĢdi. Gülpəri inəyin  buzоvunu bağlayırdı. Gülqənd çörək biĢirirdi.. 

Əsgər mütəkkəyə dirsəkləndi, içini arıtlayıb охudu: 

 

«ÇərĢənbə günündə yоl qırağında, 

Gözüm bir ala göz хanıma düĢdü...» 

 

Gülpəri qanrılıb оğluna baхdı. Gülqənd də yuхanı sacın üstünə atıb qardaĢına tərəf döndü. 

Təəccüblü idi. Bu qaradinməz, yеrə baхan Əsgərə birdən-birə nə оlmuĢdu? 

 

«BaĢını buladı, gözündən güldü, 

Güləndə qadası canıma düĢdü...» 

 

Əsgər ikinci bəndə kеçməmiĢ Gülpəri dilləndi: 

—

 

Allah haqqı, Əsgərdə iĢ var. 

—

 

Nə bildin, ay ana? 

—

 

Görürəm ki, dərd əhlinə oxĢayırsan. 

—

 

Еlədir, ay ana, еlədir. Durduğum yerdə iĢə düĢdüm. 

Əsgər «Ah, bala yar!»—dеyə səsini daha da ucaltdı. Gülqənd qımıĢdı. 

---