Нуряддин казымов

 
60
Keçilmiş  mövzunu  danışmasını  xahiş  edəndə  şagirdlərdən  biri  çox  vaxt 
belə cavab verirdi: 
-Müəllim, iki dəfə oxumuşam yadımda qalmır. 
....Müəllim dərsdən sonra həmin şagirdlə söhbət edir. Oxunan materialın 
yadda  qalması  yollarını  ona  deyir.  Bu  yollardan  biri  də  oxunan  materialı 
hissələrə  ayırmaq,  hər  hissəyə  bir  başlıq  vermək  və  sonra  onu  başlıqlar  üzrə 
danışmaqdır. Bu məqsədlə müəllim şagirdə deyir: 
-“Oxu”  dərsliyinizin  43-cü  səhifəsini  aç.  Orada  “Şəhidlərin  şahidiyəm” 
adlı  hekayə  var.  Hekayə  kiçik  ulduzcuqlarla  beş  hissəyə  ayrılmışdır.  Əvvəlcə 
hekayəni  oxu.  Sonra  hər  hissənin  məzmununa  uyğun  gələn  bir  başlıq 
müəyyənləşdirib dəfətərə yaz. Nəticədə beş başlıq alınacaqdır. Sonra hekayəni 
həmin  başlıqlar  üzrə  ya  öz-özünə  danış,  yaxud  evdə  ailə  üzvlərindən  birinə 
danış;  istəsən  dərsdə  mənə  də  danışarsan.    Həkayənin  hissələrinə  başlıqlar 
tapmaqda çətinlik çəksən mənə deyərsən kömək edərəm. 
Ertəsi  gün  şagird  müəllimə  hesabat  verir,  hətta  hekayəni  müəlliməsinə 
danışır və ona minnətdarlığını da bildirir. 
4.  Qabiliyyətli  şagirdlərin  üzə  çıxarılması  və  onlara  xüsusi  qayğı 
göstərilməsi.  
Azərbaycan  xalqının gələcəyi olan gənc nəsildə qabiliyyətlərin inkişafını 
təmin etmək üçün real şərait yaradılır. Fərəhli haldır ki, belə bir мцнасиб şərait 
ölkəmizdə uşaq bağçasından тутмуш йухары siniflərяdəк йарадылыр. 
Sinif müəllimi olmağa hazırlaşan tələbя işləyəcəyi I-IV siniflərdə mövcud 
olan  şəraitin  nədən  ibarət  olduğunu  bilməlidir.  Bu  mənada  ibtidai  məktəbin 
tədris planını xatırlamaq faydalı olar. 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
61
 
  
 
 
İbtidai məktəbin 2006/2007-ci tədris ili üçün tədris planı 
 
№   
T ə h s i l  s a h ə  l ə r i 
Siniflər üzrə həftəlik saatların miqdarı 
 
C ə m i 
I 
II 
III 
IV 
1  Azərbaycan dili 
9 
10 
10 
10 
39 
2  Xarici dili 
1 
1 
1 
1 
4 
3  Riyaziyyat  
4 
4 
4 
4 
16 
4  Həyat vergisi 
1 
1 
 
 
2 
5  Təbiətşünaslıq 
 
 
2 
2 
4 
6  Əmək hazırlığı 
2 
2 
2 
2 
8 
7  Fiziki tərbiyə 
2 
2 
2 
2 
8 
8  Təsviri incəsənət 
1 
1 
1 
1 
4 
9  Musiqi və nəğmə 
1 
1 
1 
1 
4 
 
Cəmi: 
21 
22 
23 
23 
89 
 
Fakultativ, fərdi və qrup 
məşğələləri. 
1 
1 
1 
1 
4 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
62
 
 
 
  Əvvəla,  tədris  planı  imkan  verir  ki,  bütün  Azərbaycan  əhalisi  I-IV 
siniflərdən öz doğma dilində: Azərbaycan dilinin timsalında yazıb-oxumağı, əmək 
hazırlığı, musiqi və nəğmə fənlərinin tədrisi sayəsində səsin gözəliklərini duymağı 
və  təkmilлəşməyi,  təsviri  sənət  fənni  timsalında  ətraf  mühitə  yaradıcı  münasibət 
göstərmək 
bacarığını, 
fiziki 
tərbiyə 
fənni 
sayəsində 
orqanizmin 
möhkəmləndirilməsini,  təbiətşünaslıq  fənni  vasitəsi  ilə  canlı  və  cansız  aləm 
haqqında  ilkin  elmi  anlayışları,  həyat  bilgisi  fənninin  köməkliyi  ilə  sosial-iqtisadi 
hadisələrdən  baş  açmağı,  riyaziyyat  fənninin  timsalında  təbiət  və  cəmiyyət 
hadisələrinə  rəqəmlər  baxımından  yanaşmağı,  xarici  dilin  öyrədilməsi  ilə  digər 
xalqlarla  ünsiyyət  qurmağı  öyrənsin.  Bir  sözlə,  I-IV  siniflərin  tədris  planı  imkan 
verir ki, hər bir şagirdin şəxsiyyəti birinci sinifdən hərtərəfli inkişaf etsin. 
Tələbə bilməli  və  möhkəm  yadda saxlamalıdır ki, tədris planının  verdiyi bu 
imkanı  reallığa  çevirmək,  ətə-qana  doldurmaq  цчцн  müəyyən  dərəcədə  özünün 
aldığı  ali  təhsil  də    şəxsiyətin  hər  tərəfli  inkişafına  münasib  şərait  yaradır.  Bu  da 
təbiidir.  Çünki,  özü  hərtərəfli  inkişaf  etməyən  şəxs  hərtərəfli  inkişaf  etmiş  nəsl 
yetişdirə  bilməz.  Deməli,  bəri  başdan  tam  inamla  demək  olar  ki,  ibtidai  sinif 
şagirdlərində  qabiliyyətlərin  birtərəfli  deyil,  hərtərəfli  inkişaf  etməsində  sinif 
müəlliminin дя payı vardır. 
Tədris  palanınын  digər  faydalı  cəhətini  də  deyilənlərə  əlavə  etmək  vacibdir. 
Biz hər sinifdə hər həftə üçün nəzərdə tutulmuş bir saatlıq fakultəvi, fərdi və qrup 
məşğələlərini xatırlatmaq istərdik. Sinif müəllimi belə bir gözəl imkandan səmərəli 
istifadə  etməyə  borcludur.  Hər  hansı  sahədə  fərqlənən  şagirdlərlə  fərdi  və  qrup 
halında aparılan məşğələ öz səmərəsini verir. 
Xüsusi  qabilиyyət  nümayiş  etdirən  şagirdlərə  əlavə  formada  qayğı  göstərən 
sinif  müəllimlərimiz  var.  Onlar  məktəbdənkənar  təlim-tərbiyə  müəssisələri  ilə 
əlaqə saxlayırlar. Belə şagirdlərdə qabiliyyətlərin daha intensiv inkişafı üçün onları 
müvafiq məktəbdənkənar təlim-tərbiyə müəssisələrində məşğələlərə cəlb etdirirlər. 
 
 
Yönəldici və düşündürücü çalışmalar. 
1.Dərs  zamanı  şagirdlərin  nümunəvi  davranış  və  uğurlarının  müəllim 
tərəfindən rəğbətləndirilməsi nə ilə nəticələnər? 

---