Obligatsiyalar va aksiyalar bozori

Obligatsiya 
(
lotincha
: obligatio — majburiyat) — qiymatiga nisbatan egasiga (qat
ʼ
iy
belgilangan daromad keltiruvchi) qimmatli qog
ʻ
oz, qarzni qaytarib berish va foiz to
ʻ
lashni
tasdiqlovchi majburiyatnoma. 
Fond birjalarida
sotiladi. Obligatsiya aholi, 
korxona
va
tashkilotlar qo
ʻ
lidagi pul mablag
ʻ
larini to
ʻ
plab, biror maqsad yo
ʻ
lida safarbar etish uchun
chiqariladi. Obligatsiya, asosan, davlat, mahalliy va korporatsiya Obligatsiyalariga
bo
ʻ
linadi. Daromad davlat tomonidan chiqariladigan Obligatsiya bo
ʻ
yicha yutuq,
kompaniyalar Obligatsiyalariga foiz shaklida to
ʻ
lanadi. Obligatsiya uyushtirilgan savdo
orqali (birjalarda) va erkin joylashtiriladi. Obligatsiya moddiy yoki pul mablag
ʻ
i evaziga
kafolatlangan yoki kafolatlanmagan, ya
ʼ
ni Obligatsiya chiqaruvchilarning chin so
ʻ
zi va
obro
ʻ
si bilan ta
ʼ
minlangan yoki ta
ʼ
minlanmagan bo
ʻ
lishi mumkin. Ba
ʼ
zi Obligatsiyalar
konvertirlanadi (Obligatsiya egasi uni boshqa Obligatsiyaga almashtirib olish huquqiga ega
bo
ʻ
ladi). Obligatsiyaning bozor narxi uning nominalidan yuqori yoki past bo
ʻ
ladi.
Zayom Obligatsiya ilk bora 17-asr boshlarida Angliyada chiqarilgan bo
ʻ
lib,
keyinchalik jahonning bir qancha mamlakatlarida muomalaga kiritilgan. Ular, asosan,
davlat hamda aksiyadorlik kompaniyalari tomonidan chiqarilib, ssuda kapitali bozorida
erkin muomalada bo
ʻ
lgan.
O
ʻ
zbekistonda 1996-yildan 
Moliya
vazirligi tomonidan yuridik shaxslarga
mo
ʻ
ljallangan davlat qisqa muddatli Obligatsiyalari muomalaga chiqarila boshlandi.
Obligatsiyani sotishdan kelib tushgan mablag
ʻ
lar davlat byudjeti taqchilligini qoplashga
yo
ʻ
naltiriladi.
[1]
O'zbekistonda Obligatsiyalar asosan tijorat banklari va aksiyadorlik jamiyatlari (AJ)
tomonidan chiqariladi. Shuningdek, 2020-yilning fevral oyidagi qonunchilikdagi
o’zgarishlarga ko’ra mas’uliyati cheklangan jamiyatlar (MChJ) ham korporativ
obligatsiyalar chiqarishi imkoni yaratilgan
[2]
.