56
qiymətləndirilməsi prosesi nədən ibarətdir?
Hüquqi müdafiə
2.4: Müvafiq hallarda tənzimləmə və nəzarət cavabdehliyini yerinə yetirən heyətə hansı hüquqi müdafiə şamil
edilir?
Cavabdehlik C: MBİ-ları ilə bağlı siyasətin açıqlanması
Mərkəzi banklar, bazar tənzimləyiciləri və digər müvafiq qurumlar MBİ-lər ilə bağlı tənzimləyici və nəzarət
siyasətini aydın müəyyən etməli və açıqlamalıdır.
Əsas mülahizə 1: Qurumlar MBİ-ları ilə bağlı qurumların məqsədləri, rolları və tənzimləmələrini də
əhatə edən siyasətini aydın müəyyən etməlidir.
1.1: Hər bir qurumun MBİ-ları ilə bağlı siyasəti, o cümlədən məqsədləri, rolları və tənzimləmələri nədən
ibarətdir?
Əsas mülahizə 2: Qurumlar MBİ-larının tənzimlənməsi və nəzarəti ilə bağlı müvafiq siyasətlərini
ictimaiyyətə açıqlamalıdır.
2.1: Müvafiq siyasət necə açıqlanır?
Cavabdehlik D: MBİ-ları üçün prinsiplərin tətbiqi
Mərkəzi banklar, bazar tənzimləyiciləri və digər müvafiq qurumlar maliyyə bazarı infrastrukturları üzrə
ÖHSK-BQKKTPrinsiplərini qəbul etməli və onları davamlı şəkildə tətbiq etməlidir.
Əsas mülahizə 1: Qurumlar maliyyə bazarı infrastrukturları üzrə ÖHSK-BQKKTPrinsiplərini qəbul
etməlidir.
1.1: Müvafiq qurumlar bu prinsipləri necə və hansı dərəcədə qabul etmişdir?
Əsas mülahizə 2: Qurumlar bu prinsiplərin ən azı bütün sistematik əhəmiyyətli ödəniş sistemlərinə,
MKQD-lərə, QKHS-lərə, MTM-lərə və TR-lərinə tətbiq olunmasını təmin etməlidir.
2.1: Qurumlar bu prinsipləri hansı sistematik əhəmiyyətli ödəniş sistemlərinə, MKQD-lərə, MTM-lərə, QKHS-
lərə və TR-lərə tətbiq edir? Müvafiq qurumların bu prinsipləri tətbiq etmədiyi sistematik əhəmiyyətli MBİ-ları
varmı?
2.2: Qurumlar bu prinsipləri hansı MBİ-larına tətbiq etdiyini, hansılarına tətbiq etmədiyini necə açıqlayır? Hər
bir müvafiq qurum bu prinsipləri xüsusi MBİ-larına tətbiq edib-etməmək qərarını necə izah edir?
Əsas mülahizə 3: Qurumlar bu prinsipləri müvafiq şəkildə yurisdiksiyalar daxilində və müxtəlif
yurisdiksiyalarda, o cümlədən sərhədlər boyu və bu prinsiplərlə əhatə olunan hər növ MBİ-na tətbiq
etməlidir.
3.1: Qurumlar bu prinsipləri müvafiq şəkildə müvafiq yurisdiksiyalar daxilində, o cümlədən dövlət sektorunun
sahibi olduğu və idarə etdiyi MBİ-larına və müxtəlif yurisdiksiyalarda, o cümlədən müxtəlif sərhədlərda necə
tətbiq edir?
3.2: Qurum MBİ-larının sahibi və ya operatoru, eləclə də özəl sektor MBİ-larının nəzarətçisi olduqda mümkün
maraqlar münaqişələrini necə nəzərdən keçirir və idarə edir?
3.3: MBİ bütün müvafiq prinsiplərə riayət etmədikdə qurumalar həmin MBİ-nun çatışmazlıqları aradan
qaldırmaaq üçün operativ və münasib tədbirlər görməsini necə təmin edir?
Cavabdehlik E: Digər qurumlarla əməkdaşlıq
57
Mərkəzi banklar, bazar tənzimləyiciləri və digər müvafiq qurumlar uyğun hallarda MBİ-larının təhlükəsizliyi
və effektivliyini gücləndirmək üçün yerli və beynəlxalq miqyasda əməkdaşlıq etməlidir.
Əsas mülahizə 1: Müvafiq qurumlar MBİ-ları ilə bağlı müvafiq tapşırıqların yerinə yetirilməsində bir-
birlərini dəstəkləmək məqsədilə effektiv və səmərəli kommunikasiya və konsultasiyanı həvəsləndirmək
üçün əməkdaşlıq etməlidir. Belə əməkdaşlıq normal şəraitdə effektiv olmalıdır və müvafiq hallarda
bazar stresi, böhran vəziyyətləri və potensial bərpa, ləğv etmə və ya MBİ-nun qərarları zamanı effektiv
kommunikasiya, konsultasiya və koordinasiyaya yardım etmək üçün kifayət qədər çevik olmalıdır.
1.1: Qurumlar arasında hansı MBİ-ları üzrə əməkdaşlıq mövcuddur və əməkdaşlığa hansı qurumlar cəlb
olunur?
1.2: Qurumlar arasında yerli və beynəlxalq səviyyədə əməkdaşlıq onaların normal vəziyyətlərdə MBİ-ları ilə
bağlı müvafiq tapşırıqlarının yerinə yetirilməsində bir-birlərinə dəstək olmaq üçün effektiv və səmərəli
kommunikasiya və konsultasiyanı necə sürətləndirir?
1.3: Qurumlar arasında əməkdaşlıq müvafiq hallarda bazar stresi, böhran vəziyyətləri və potensial bərpa,
azalma və ya MBİ-nun qərarları zamanı effektiv kommunikasiya, konsultasiya və koordinasiyanı necə
asanlaşdırır?
Əsas mülahizə 2: Hər hansı qurum yurisdiksiyasında xarici və ya çoxvalyutalı MBİ-nun həqiqi və ya
təklif olunan əməliyyatını müəyyən etdikdə həmin qurum real olduğu təqdirdə MBİ-nun maliyyə bazarı
infrastrukturları üzrə ÖHSK-BQKKTPrinsiplərinə riayət etməsində marağı ola bilən digər müvafiq
qurumları məlumatlandırmalıdır.
2.1: Qurumların yurisdiksiyasındakı hansı MBİ-ları xarici və çoxvalyutalı xidmətlər təmin edir? Qurumlar
yurisdiksiyalarında olan xarici və çoxvalyutalı MBİ-nın həqiqi və təklif olunan əməliyyatını necə müəyyən
edir?
2.2: Qurumlar digər müvafiq qurumların məlumatlandırılmalı olduğunu necə müəyyən edir?
2.3: Digər müvafiq qurumlar necə və nə zaman bildirişlərlə təmin olunur?
Əsas mülahizə 3: Əməkdaşlıq müxtəlif formalarda ola bilər. Həmin forma, formalizasiya dərəcəsi və
əməkdaşlığın gərginliyi əməkdaşlığın effektivliyini və səmərəliliyini artırmalıdır və MBİ-na nəzarət üzrə
hər bir qurumun cavabdehliyinin təbiətinə və dairəsinə və qurumların müxtəlif yurisdiksiyalarının
əməkdaşlığında MBİ-nun sistem əhəmiyyətinə uyğun olmalıdır. Əməkdaşlıq qaydaları elə idarə
olunmalıdır ki, belə qaydalarda iştirak edən qurumların sayı ilə əlaqədar əməkdaşlığın effektivliyini və
səmərəliliyini təmin etsin.
Əməkdaşlıq formaları
3.1: Əsas mülahizə 1 əsasında müəyyən olunmuş hər bir MBİ üçün əməkdaşlıq formaları hansılardır?
3.2: Əməkdaşlıq formaları hər bir qurumun MBİ-na nəzarət üzrə cavabdehliyinin təbiətinə və dairəsinə necə
uyğunluq təşkil edir?
Əməkdaşlığın effektivliyi və səmərəliliyi
3.3: Əməkdaşlıq qaydalarının idarə edilməsi əməkdaşlığın effektivliyini və səmərəliliyini, o cümlədən belə
qaydalarda iştirak edən qurumların sayı ilə bağlı olaraq necə artırır?
Əsas mülahizə 4: Əməkdaşlıq qaydalarının münasib olduğu MBİ üzrə ən azı bir qurum bütün müvafiq
qurumlar arasında effektiv və səmərəli əməkdaşlığın yaradılması üzrə məsuliyyəti üzərinə götürməlidir.
Heç bir digər qurumun bu məsuliyyəti qəbul etmədiyi beynəlxalq əməkdaşlıq qaydalarında əsas odur ki,
MBİ-nun yerli yurisdiksiyasında ilkin məsuliyyatə malik qurum və ya qurumlar bu məsuliyyəti qəbul
etməlidir.
4.1: Müvafiq əməkdaşlıq qaydalarına malik əsas mülahizə 1 əsasında müəyyən olunmuş hər bir MBİ üzrə
bütün müvafiq qurumlar arasında effektiv və səmərəli əməkdaşlığın qurulması üçün hansı qurum və ya
qurumlar məsuliyyəti üzərinə götürüb?
4.2: Bu əməkdaşlıqla bağlı bu qurumun və ya qurumların öhdəlikləri nədən ibarətdir?
Əsas mülahizə 5: Ən azı bir qurum MBi-nun bu prinsiplərə qarşı dövri qiymətləndirilməsini təmin
