60
çərçivəni təmin etməlidir.
Sistem dizaynı və əməliyyatlar
Bu bölmə MBİ-nun dizaynını və əməliyyatlarını izah etməlidir. Həmçinin əməliyyat prosesinin
səciyyəvi həyat dövriyyəsinin aydın təsvirini verməlidir. Bu məlumat MBİ-nun əməliyyatı necə emal
etməsini, o cümlədən hadisələrin zaman ardıcıllığını, əməliyyatın şamil edildiyi təsdiqləmə və
yoxlamaları və iştirakçı tərəflərin cavabdehliklərini diqqət önünə çəkməlidir.
IV. Prinsiplər üzrə yekun nəqli açıqlama
Bu bölmə oxucunun MBİ-nun bu prinsipə riayət olunmasına yanaşmasını başa düşməsini təmin etmək
üçün hər bir müvafiq prinsip üçün yetərli detallara və məzmuna malik yekun nəqli açıqlama
verməlidir.
Prinsiplər üzrə yekun nəqli açıqlama
Prinsip X
Prinsipin mətni
Bu bölmə oxucuların MBİ-nun bu prinsipə riayət olunmasına
yanaşmasını və metodunu başa düşməsini təmin etmək üçün
yetərli detallara və məzmuna malik yekun nəqli
açıqlama,
eləcə də hər hansı başqa əlavə məlumat verməlidir.
Bu prinsip üzrə yekun nəqli
açıqlamanı hazırlayarkən MBİ
açıqlamada verilməsi gözlənilən əsas məqamlar və detallar
səviyyəsinə istiqamət kimi bu hesabatın 5-ci bölməsinə istinad
etməlidir.
Müzakirələrə əlavə olaraq müvafiq yerlərdə ictimaiyyətə açıq
sənədlərə çarpaz istinadlar daxil edilməlidir.
ərdi suallara cavablar (seçim
Seçim əsaslı bu bölmə bu hesabatın 5-ci Bölməsində
verilmiş fərdi suallara cavabları təmin etməlidir.
Suallara cavablar əsas mülahizələr üzrə təşkil
olunmalıdır.
V. İctimaiyyət üçün açıq resursların siyahısı
Bu bölmə oxucunun MBİ-nu və onun hər bir müvafiq prinsipə riayət olunmasına yanaşmasını başa
düşməkdə yardımçı ola biləcək ictimaiyyətə açıq resursları, o cümlədən açıqlamada istinad olunan
resursları göstərməlidir.
61
Əlavə B:
MBİ-ları üzrə prinsiplərə riayət
olunmasına dair qiymətləndirmə hesabat
nümunəsi
I.
Xülasə
Bu bölmə qiymətləndirmənin əsas məlumatlarını əks etdirməlidir.
II.
Giriş
Bu bölmə hesabatı təqdim etməli və qiymətləndirmə ilə bağlı aşağıdakı əsas məlumatlardan
ibarət olmalıdır:
•
Qiymətləndirici: qiymətləndirmə aparan orqanların və qiymətləndiricilərin müəyyən
edilməsi.
•
Qiymətləndirmənin məqsədi: qiymətləndirmənin məqsədinin və məzmunun müəyyən
edilməsi.
•
Qiymətləndirmə dairəsi: MBİ-nun, MBİ-nun əməliyyatlar və xidmətlər kompleksinin
və qiymətləndirilən prinsiplər kompleksinin müəyyən olunması.
•
Qiymətləndirmə metodologiyası: qiymətləndirmə aparılmasında riayət olunan
prosesin müəyyən olunması Bütün prinsiplər qiymətləndirilmədikdə müəyyən
prinsiplərin nə üçün qiymətləndirilməməsinin izahı verilməlidir.
•
Qiymətləndirmədə informasiya mənbələri: qiymətləndirmənin aparılmasında
istifadə olunan əsas informasiya mənbələrinin, o cümlədən ictimai və qeyri-ictimai
mənbələrin müəyyən olunması. Bu mənbələrə yazılı sənədləşmələr (məsələn,digər
qiymətləndirmələr, sorğular, hesabatlar, araşdırmalar, müvafiq qanunlar və
qaydalar, tənzimləyici və sənaye istinadları) və MBİ, qurumlar və müvafiq
kastodianlar, qiymətli kağız brokerləri və son istifadəçi assosiasiyaları ilə danışıqlar
daxil edilə bilər.
Bundan əlavə bu bölmə qiymətləndirmənin aparılmasında hər hansı çətinlikləri, məsələn
informasiyanın və əməkdaşlığın çatışmazlığı və qiymətləndirmə prosesini və onun dairəsini
məhdudlaşdıran hər hansı amili qeyd etməlidir. Eyni zamanda tələb olunan, lakin əldə
olunmayan hər hansı informasiyanın hesabı verilməlidir.
III. Ödəniş, klirinq və hesablaşma mənzərəsinin icmalı
Bu bölmə MBİ-nun fəaliyyət dairəsini başa düşməyə kömək etmək üçün bütöv ödəniş,
klirinq və hesablaşma mənzərəsində MBİ-nun rolunun ümumi təsvirini; MBİ-nun
əməliyyatlarının və xidmətlərinin ümumi təsvirini; və yekun statistikanı verməlidir.
Ümumi təsvir və yekun statistika müvafiq qaydada digər MBİ-ları ilə müqayisələri
asanlaşdırmalıdır.
Bu bölmə həmçinin MBİ ilə bağlı tənzimləyici və nəzarət çərçivəsinin ümumi təsvirini;
müvafiq qurumların qısa təsvirini; və yaxın keçmişdə həyata keçirilən və ya yaxın
gələcəkdə həyata keçirilməsi planlaşdırılan əsas dəyişikliklər və islahatların icmalını
verməlidir.
62
IV. Yekun qiymətləndirmə
Prinsiplərə riayət olunması üzrə yekun qiymətləndirmə
Bu bölmə prinsiplərin ətraflı qiymətləndirməsinin əsas məlumatlarını yekunlaşdırmalıdır. Hər
bir prinsip üzrə qiymətləndirmə -
•
MBİ-nun əsas təcrübələrini və nailiyyətlərini əks etdirməli;
•
Müəyyən olunmuş maraq doğuran məsələləri göstərməli; və
•
Tam riayət olunmayan hər bir prinsipə dair şərh verməli və “geniş riayət olunmuş”,
“qismən riayət olunmuş” və ya “riayət olunmamış” kimi dərəcələrin təyin olunmasının
əsas səbəblərini qeyd etməli; riayət etməmə dərəcəsinə təsir edə bilən risk faktorlarını
göstərməli; və maraq doğuran məsələlərin həll olunub olunmadığını, eləcə də hazırki
cəhdlər nəzərdə tutulduğu kimi davam edərsə nail olunacaq riayət etmə dərəcəsini
göstərməlidir.
Bu bölmə riayət etmənin prinsiplər üzrə qiymətləndirmə nəticələrinin icmalını verməlidir (bax.
Cədvəl 1).
Cədvəl 1 Reytinq icmalı
Qiymətləndirmə
kateqoriyası
Prinsip
Riayət olunmuş
Məsələn Prinsip 1, 3, 6 və 8
Geniş riayət olunmuş
Qismən riayət olunmuş
Riayət olunmamış
Qeyri-müvafiq
MBİ-lər üçün tövsiyyələr
Bu bölməyə MBİ-nun prinsiplərə riayət etməsini yaxşılaşdırmaq üçün təklif olunan addımlar
daxil edilməlidir. Cədvəl 2-də qiymətləndiricilər maraq doğuran məsələləri və MBİ-nun
prinsiplərə riayət etməsindəki digər boşluqları və çatışmazlıqları, eləcə də həmin prinsiplərin
yerinə yetirilməsi üzrə tövsiyyələri və MBİ-nun tədbir görməli olduğu zaman çərçivəsini daxil
etməlidir.
Qiymətləndiricilər tövsiyyələri prioritet əsasında, yerinə yetirilməsi ən zəuri olandan ən az zəruri
olana doğru daxil etməlidir. Qiymətləndiricilər həmçinin tövsiyə olunan tədbirin prinsipə riayət
olunması səviyyəsində yaxşılaşmaya səbəb olacaq formasını izah etməlidir. MBİ-nun
təkmilləşdirmələrlə bağlı fəaliyyətdə olan planları mövcuddursa bu şərhlər bölməsində qeyd
edilməlidir. Riayət etməyə hər hansı xüsusi maneələr də qeyd edilməlidir.
Çoxsaylı maraq doğuran məsələlər və ya digər boşluqlar və ya çatışmazlıqlar müəyyən olunduqda
bəzi prinsiplər bir neçə dəfə daxil edilə bilər.