Ölkələrin tranzit potensialının geosiyasi və geoiqtisadi aspektləri
Yüklə 2,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tədqiqatin predmetini
- Tədqiqatın informasiya bazası və işlənməsi metodları
- Tədqiqatın elmi yeniliyi
- Tədqiqatın praktiki əhəmiyyəti
- ASPEKTLƏRİ 1.1.Ölkələrin geosiyasi və geoiqtisadi mövqeyinin təyinatının elmi-nəzəri əsasları
4
nəqliyyat dəhlizlərinin qovşağında yerləşməsi,əlverisli cografi mövqeyi və həyata keçirilən nəqliyyat infrastrukturu proqramları və layihələridir.Nəqliyyatın hər bir növündə mövcud durumda inkisaf potensialı artmaqda davam etməkdədir.Nəqliyyat sisteminin təkmilliləşməsinin artmasının gələcək perspektivləri dövlətin qarşısına qoyduğu əsas prinsiplərindədir. Tədqiqatin predmetini Ölkələrin tranzit potensialının geosiyasi və geoiqtisadi münasibətlər sistemində Azərbaycanın tranzit potensialı mövqeyinin qiymətləndirilməsi və inkişaf xüsusiyyətləri, tədqiqatı obyektini isə Azərbaycanın tranzit potensialı və nəqliyyat sektoru təşkil edir.
dünya iqtisadiyyatında Azərbaycanın tranzit potensialının səciyyəvi xüsusiyyətlərinin tədqiqi,onun mövcud beynəlxalq mövqeyinin qiymətləndirilməsi və tranzit potensialının səmərəli ,düzgün istifadəsini təşkil edən başlıca istiqamətlərin müəyyən olunması təşkil edir.Məqsədə nail olmaqdan ötrü tədqiqatın qarsısında bir sıra vəzifələr dayanmısdır ki, bunlar da aşağıdakıların təhlilini nəzərdə tutur .
tədqiqi ; Milli iqtisadiyyatın davamlı inkisafının təmin edilməsində nəqliyyat sisteminin və tranzit potensialının yeri və rolunun müəyyənləşdirilməsi;
Azərbaycanın tranzit potensialı və nəqliyyat infrasturukturunun inkişaf prosesinin təhlili
;
Dünyanın əsas Beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlər sistemində Azərbaycanın tranzit potensialının rolunun əsaslandırılması;
nəqliyyat infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi və tranzit potensialının artırılması perspektivlərinin təhlil edilməsi və s. Tədqiqatın informasiya bazası və işlənməsi metodları mövzu ilə əlaqədar yerli və xarici nəzəri və metodik kitablar, tədqiqatçıların və ekspertlərin araşdırmaları, dövlət hakimiyyəti və idarəetmə orqanlarının, xüsusilə də, Dövlət Statistika Komitəsinin,
5
Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat Nazirliyinin, Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi,Azərbaycan Dəmir Yolları QSC və Azərbaycan Hava Yollarinin materialları, bir sıra seminar və konfransların sənədləri, tədqiqat mövzusu üzrə internet resursları təşkil etmişdir.
Azərbaycanın tranzit potensialı və nəqliyyat kompleksinin texniki- iqtisadi dəyərləndirilməsi və qiymətləndirilməsi;
Dünya ölkələri arasında Azərbaycanın tranzit potensialının inkişaf xüsusiyyətlərinin müəyyən edilməsi;
əhəmiyyətinin müəyyən olunması; Tədqiqatın praktiki əhəmiyyəti- ondan ibarətdir ki,
burada əksini tapan təhlil və araşdırma müddəaları dünya ölkələrində Azərbaycanın tranzit potensailının inkişaf xüsusiyyətləri, həmçinin Azərbaycanda nəqliyyat infrastrukturunun və tranzit potensialının fəaliyyətinin inkişaf etdirilməsi və təkmilləşdirilməsi istiqamətində müvafiq nəzəri tədqiqi və elmi mənbə kimi istifadə edilə bilər. Magistr Dissertasiyanın strukturu. Tədqiqat işi 96 səhifəni əhatə edərək giriş, 3 fəsil, nəticə və təkliflər, 33 sayda elmi-informatik mənbəyə əsaslanan ədəbiyyat siyahısından, həmçinin 4 cədvəl, 5 sxemdən və 3 şəkildən ibarətdir.
6
I FƏSIL. ÖLKƏLƏRİN TRANZİT POTENSİALININ GEOSİYASİ VƏ GEOİQTİSADİ ASPEKTLƏRİ 1.1.Ölkələrin geosiyasi və geoiqtisadi mövqeyinin təyinatının elmi-nəzəri əsasları Müasir dünyanın siyasi strukturu arxitekturasının əsasları 1648 –ci ildə Vestfal sistemi əsasında qoyulmuşdur və bu strukturun əsasında suveren dovlətlər dayanır ki hansi ki inteqrasiya proseslərində bu dövlətlər geosiyasi və geoiqtisadi cəhətdən biri biri ilə qarşılıqli sosial,siyasi.iqtisadi.mədəni və s. sferada fəaliyyətdə olmaqdadırlar. Ancaq, dunya iqtisadiyyatının inkişafı nəticəsində yaranmış cağdaş sistemdə bu strukturda ciddi transformasiyalar başverməkdədir. Bu dəyişiklərin əsasında XX əsrin ortalarından başlayan və bu gun butun dunyada insan həyatının butun sferalarını əhatə edən qloballaşma prosesləri durur.Bu proseslər nəticəsində ayrı-ayrı milli iqtisadiyyatların məcmusu olan dunya iqtisadiyyatının yeni arxitekturası formalaşır, Hamıya məlum olan―beynəlxalq əmək bolgusu‖, ―dunya bazarı ―, ―dunya qiymətləri‖, ―xarici iqtisadi əlaqələr‖ kimi anlayışlar yeni mahiyyət kəsb etməyə başlayır.‖Bazar – dovlət‖sistemini ― coxlu dovlət – bir bazar‖ sistemi əvəz edir.İqtisadi fəaliyyətin sərhədləri ilə milli dovlətlərin sərhədləri artıq ust- ustə duşmur.Yaranmış yeni situasiyada dovlətin iqtisadi proseslərdəki rolu da kardinal surətdə dəyişir,dovlətin bu proseslərə təsir imkanları məhdudlaşır. Yaranmış yeni reallıqlarındərk edilməsi və bu reallıqlara adekvat davranış formasının secilməsi yeni paradiqmanın yaranmasını tələb edirdi. Ümumiyyətlə ölkələrin geoiqtisadi və geosiyasi mövqeyinin formalasdirilmasinin əsasinda ehtiyacdan irəli gələn proseslər durur. Cəmiyyətin inkişafında nəqliyyatın, xüsusilə dəmir yollarının çəkilməsinin zəruriliyini və bunun üçün güclü kapitalın olmasını nəzərdə tutan K.Marks hələ o Yüklə 2,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|