Ön sözün müəllifi: İsa Həbibbəyli
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
69 ƏLİYEVLƏR AİLƏSİNİN STOLÜSTÜ KİTABI
"Zəngəzur" romanı Zəngəzurun dağ kəndində doğulub böyümüş, sonra taleyin hökmü ilə Naxçıvanı özünə yurd seçmiş əməksevər insan Əlirza kişi ilə İzzət xanımın ailəsində də sevilə-sevilə, həm də ürək ağrısı ilə oxunurdu. "HEYDƏR ƏLİYEV" kitabından gətirdiyim aşağıdakı sitat bunun ifadəsidir:
«Andronik Uzunyanın əsgərləri kəndə aşağı tərəfdən daxil oldular. Yamacın ətəyində bir neçə ev alışıb-yandı. Comərd təkid eləyirdi ki, adamlar nəyi bacarırlarsa götü- rüb dağlara çəkilsinlər. Haray-həşir, arvadların hönkür- tüsü, uşaqların ağlaşması kəndi başına almışdı. Sanki qa- yalar da Zəngəzur torpağında baş verən müsibətə laqeyd qala bilmirdi. Atlar, yüklənmiş ulaqlar, qorxudan böyürən öküzlər, inəklər - hər şey bir-birinə qarışmışdı. Kənddə qalan yalnız dərd-sərdən ağlı çaşmış və öz həyatını evdən ayrı təsəvvür etməyən qocalar idi” 1 .
1 V.Andriyanov, H.Mirələmov. Heydər Əliyev. Bakı, “Nurlan”, 2008, səh.13-14 70 Bu - əsl ədəbiyyatdır, reallığı əks etdirən ədəbiyyat. 33 il respublikamıza rəhbərlik etmiş Heydər Əliyev Naxçıvanda dünyaya gəlsə də, böyüyüb təhsil alsa da, vali- deynlərinin söhbətlərini heç vaxt unutmamışdı. Görkəmli siyasi xadim XX əsrin əvvəllərində erməni terrorçu dəstə- lərinin Zəngəzurda törətdiyi qətliamları bütün dəhşətləri ilə yaxşı bilirdi. Adını daşıdığı dayısı Heydər də Zəngəzurda erməni vəhşiliyinin qurbanı olmuşdu. Bu barədə mərhum Heydər Əliyevin bacısı Şəfiqə Əliyeva anası haqqında qə- ləmə aldığı “Mənim anam” kitabındakı “Dayımız Heydər deportasiya vaxtı öldü” bölümündə yazır: “Anam İzzət xa- nım 1895-ci ildə Qərbi Azərbaycanın Zəngəzur mahalın- dakı Comərdli kəndində anadan olub. Bu kənd Zəngə- zurun bağ-bağatlı, səfalı guşəsi olub, dağ kəndləri içəri- sində gözəlliyi ilə seçilirmiş. Kəndin özülünü ulu babam Comərd qoyub. Onlar iki qardaş olublar: Comərd və qar- daşı Alagöz Məhəmməd. Anam İzzət xanım sayılıb-seçilən, böyük hörmət və nüfuz sahibi olan Comərdin nəslinin tö- rəməsidir. Comərdli kəndində yaşayanların hamısı bizim tayfamız hesab olunur. Dağ qızı olan anam elə dağ kimi də uca, əzəmətli, vüqarlı olub. Füsunkar gözəlliyi, qeyrəti ilə dövrün qız-gəlinlərindən fərqlənib. Ağır təbiətli, utancaq olduğu üçün babam onu çox sevərmiş. Ermənilərin Zəngəzur torpağına olan təcavüzü anamın ömür kitabında gənclik xatirələrinin ən acı səhifələridir. Öz torpağından didərgin düşənlər Naxçıvanın ətrafında olan kəndlərdə - Qazançı, İşıqlar, Cəhri və Milax kəndlə- rində məskunlaşırlar. Atam Əlirza və anam İzzət xanım isə Naxçıvana gəlirlər. Lakin anamın çəkdiyi müsibətlərin hamısından dəhşətlisi Comərdlidən qaçarkən yolda gördü- yü mənzərə olub. Çox sevdiyi, gözəlliyi, boy-buxunu ilə se- çilən 23 yaşlı qardaşı Heydərin meyiti onu sarsıdıb. Anamı qaçqın düşmək ağrısından daha çox sevimli qardaşının ölümü yandırırdı. Düz on beş il anam bacı-qardaşlarının sağ olub-olmamasından xəbər tuta bilməyib. Bir gün isə 71 qardaşı övladlarının sağ olması xəbərini ona verirlər. Özü nəql edirdi ki, qardaşlarımın ətrini yenicə tapdığım övlad- larından alanda elə bil dünyaya təzədən gəldim. Məsmə, Səkinə, Rzaqulu, Humay...Onlar anam üçün artıq yoxluğa çevrilmiş bacı-qardaş tapıntısına bərabər sevinc idilər”. (www.kulis.lent.az saytı, “Heydər Əliyevin bacısı anası haqqında danışır”, 10 may 2013)
Böyük siyasi xadim qəlbən, ruhən Zəngəzur ellərinə bağlı idi. Yazılarda, xatirələrdə oxumuşam ki, Heydər Əliyev hələ Naxçıvanda orta məktəbdə oxuyanda da tez-tez yay tətil- lərində Qarakilsəyə (indiki Sisian) gələr, ata-baba yurdları Comərdlidə, Urudda qalar, qohum-əqrəbaları ilə görüşər, bu yerləri qarış-qarış gəzməkdən doymazdı. Bu kəndlərdə onun çoxlu uşaqlıq və gənclik dostları var idi. Bazarçayda çim- məyi, hündürlükdən suya baş vurmağı çox sevərmiş. Bu yer- lərin hər qarışı, dərə-təpəsi, bulağı, dağı, qayası, örüş, kövşəni ona doğmaydı, əziz idi. “Zəngəzur” romanının müəllifi də bu yerlərin vurğunu idi, qəhrəmanının dili ilə deyirdi: “Çayın şırıltısı, ulduzların parıltısı, cırcıramaların nəğməsi, yaşıl çəmənlik, ətrafdakı sıra dağlar, yaşıl yamaclar-hər şey, hər şey həyata vurğun könülləri dilə gətirir. Sən nə sevimlisən, a mənim yurdum! Mən sənin hər bir qarış torpağında gördüyüm və duyduğum gözəlliyi bir yerə toplamağa qadir olsaydım, dünyaya göstərib deyərdim: baxın, Zəngəzuru gözəllik və təbii sərvətlər ölkəsi adlandırın!” Yaşlı adamlar həmişə danışardılar ki, müharibə illərində insanlar taxıl, çoxişlənən ərzaq məhsulları tapmaq sarıdan çox korluq çəkərdilər. Heydər Əliyev hər gəlişində Sisian ca- maatına Naxçıvandan dağarcıqlarda duz gətirərdi. O, dağlıq, sıldırımlı qayaları keçib çətin yollarla Naxçıvandan Qarakil- səyə olan məsafəni piyada gedib gələrdi. Çox təəssübkeş və həssas idi. Neçə dəfə Naxçıvanda konsert proqramı hazırlayıb gəlib bu kəndlərdə camaata göstərirdi, əhaliyə xoş ovqat bəxş edirdi. Rəssamlıq qabiliyyəti olduğundan çoxunun rəsmini karandaşla çəkib xatirə kimi hədiyyə edərdi. Yerli cavanlarla
Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|