Ön sözün müəllifi: İsa Həbibbəyli
nişanə belə qalmaz. Andronik bu işdə bizdən qabağa düş-
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Samvelin gülləsi Anahidin sözünü yarımçıq qoydu. Bədbəxt ana ərinin meyitinin üstündən durub, qızının
- "Bu yaxınlarda qoşu
- “Zəngəzur sarıdan başınız sağ ol- sun, heç olmazsa Qarabağı xilas edin”
- “Başı qarlı, dumanlı dağlar, yaşıl otu daha
59 nişanə belə qalmaz. Andronik bu işdə bizdən qabağa düş- dü, amma işi axıra çatdırmadı.” “Şahmərdan Armenaka təsəlli verdi: - Andronik rədd oldu... Armenak:-Bəli, Andronik rədd olub getdi cəhənnəmə. Amma ondan da betər köpək oğlanları var...” Bu “köpəkoğlu”lardan biri də general Karo idi ki, qan- içənlikdə Andronikdən geri qalmırdı, onun iradəsi əleyhinə gedən öz həmcinslərinə də rəhm etmirdi. “Zəngəzur”un birinci kitabının son-531-ci səhifəsinin son sətirləri belədir:
"Zəngəzur" romanındakı üzdəniraq Andronikdən geri qalmayan digər Erməni Milli Şurasının generalı Karo Ham- parsumyanın bəyanatından sətirlər: "Bu yaxınlarda qoşu- numuz hücuma keçəcək. Sərhədimizə yaxın olan müsəl- man kəndlərini götürəcəyik. Planımız belədir ki, tezliklə Qarabağa girək. Vediyə, onun ətrafındakı kəndlərə yaxşı divan tutmuşuq. İndi o kəndlər də erməni qardaşlarımızın əlindədir. Ölən ölüb, sağ qalan müsəlmanlar isə İrana, Naxçıvana qaçıb». 60 Və Cəlil Sultanovun yanvarın 24-də Parlamentin sədrinə ünvanladığı teleqramda “Zəngəzur sarıdan başınız sağ ol-
ümidsizlik, xəyalqırıqlığı, qüssə, kədərlə yazdığını anlamaq çətin deyil. Həyəcanlı xəbərlər gəlməkdə, AXC Hökuməti isə sərəncamındakı sayca ermənilərdən az olmayan hərbi qüvvələri səfərbər etməklə vətəndaşlarını və torpaqlarını qo- rumaqdansa, diplomatik yazışmalara, bu hərbi-siyasi plan- ların başında duran əcnəbilərə Ermənistan hökumətinin “yolverilməz hərəkətləri” barədə şikayətlər göndərməkdə davam edirdi. Əldə edilən “uğur” isə qan tökməkdən bez- miş, doymuş kimi görünən generallar Njde və Hamazaspın yerinə onlardan daha qəddar, döyüşkən generallar Dro, Qa- zaryan ilə əvəzlənməsi olmuşdu. Artıq çox gec idi, daha əvvəlki Zəngəzur yox idi, olma- yacaqdı. Bu qərar da hələ söz idi, ortada qətiyyət, birlik, siyasi iradə yox idi, ona görə də hərəkətə keçmək də xeyli vaxt apardı, artıq ruslar Qafqaza doğru hərəkətə keçmişdilər, 28 aprelə sayılı günlər qalırdı. N.Nərimanov başda olmaqla, Azərbaycan bolşeviklərinə Zəngəzur və Qarabağdan ağır miras buraxılmışdı, mövcud vəziyyət Zəngəzurun böyük bir hissəsinin Azərbaycandan qoparılmasına, Qarabağda erməni muxtariyyətinin yaradılmasına, əsrin sonlarında Azərbayca- nın həmin faciələri bir daha yenidən daha ağır şəkildə ya- şamasına təməl zəmin hazırladı. “Zəngəzur”da bu məqamların bədii təsviri tarixi həqiqətə uyğundur, obrazların dili ilə aydın ifadə olunub. Ən üzdə görünən bir də zəngəzur kəndlilərinin avamlığı, onları göz- ləyən faciələrdən xəbərsizliyi, erməni məkrini anlamaqdan uzaqlığıdır. Sabirin şeirlərindən bəndlər hər iki kitab boyu səpələnir, obrazların dilində səslənir, zəngəzurluların bu ha- lına ayna tutur. 61 Bu da son: “Başı qarlı, dumanlı dağlar, yaşıl otu daha öz təravətini itirib saralmış çəmənlər Zəngəzur qaçqınla- rını öz qoynunda çox saxlaya bilmədi. Sanki onların fər- yadını dinləməkdən yoruldu...Paltarsız, yorğan-döşəksiz, ac insanlar köçəri quşlar kimi, başqa yerlərdə həyat axtar- mağa getdilər. Bəzi ailələr Naxçıvan mahalına yol aldı. Bəziləri Kürdüstan, Cəbrayıl, Bərdə, Ağdam, Yevlax tərəfə üz tutdu. Bəziləri: əlsiz-ayaqsızlar, atsız, ulaqsızlar, xəstə- lər, yaralılar özlərinə yaxınarda mənzil seçdilər. Onlar Minkəndə, Mollaəhmədliyə, qarakeşişə getdilər. Orada da bir yer, sığınacaq tapa bilmədiklərindən kahalara doluş- dular. Əziziyəm axşamlar, Şamlar yanar axşamlar, Evli evinə gedər Qərib harda axşamlar?”
Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|