Orta Əsrlərdə Yaşamış azərbaycanli aliMLƏR
Yüklə 4,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əllamə Əbu Səid Əhməd ibn Hüseyn Bərdəi
yaxın dostlu olduğunu qeyd etmişdi 364
. Əbu İmran Musa ibn İmran ibn Musa ibn Hilal Səlmasi
365 , Muhəmməd ibn Abdullah ibn Əxi Meymi, Əbu Abdullah ibn Dost, Əbü’l- Hüseyn ibn Buşran, Übeydullah ibn Əbü’l-Fəth ondan hədis dinləmişdi. Əbu Əli Hüseyn Bərdəi ‚ustadi-əhəd‛ yəni misli olmayan müəllim ləqəbi ilə və xəlifənin imamı (pişnamazı) kimi tanınmışdı. H. 340-cı ildə (951) Qahirədə vəfat etmişdi 366
.
Yaşadığı dövrün böyük hədis hafizlərindən olan Əbu Əmr Səid Bərdəi Türküstanın Taraz
367 şəhərində məskunlaşmışdı. H. 350-ci ildə (961) həcc ziyarətinə getmiş və qayıdarkən Bağdada gəlmişdi. Bağdadda Muhəmməd ibn Hibban əl-Bəsri, İsfahanda Muhəmməd ibn Yəhya ibn Mundəh 368 , Abdullah ibn Hüseyn ibn Bəhr əş-Şamati Nişapuri, Muhəmməd ibn Cə’fər əl-Kərabisi Bəlxidən hədis nəql etmişdi. Əbü’l-Həsən Əli ibn Ömər Darəqutni (918-995), Əbu Əli ibn Fudalə ər-Razi, Əhməd ibn Əbdurrəhman əş-Şirazi, Əbu Əli Hüseyn ibn Əli Bərdəi və başqaları ondan hədis dinləmiş və nəql etmişdilər. Həmçinin Muhəmməd ibn İsmayıl əl-Vərraq da Bağdadda ondan hədis nəql etmişdi. Ondan hədis dinləyib nəql etmiş başqa bir tanınmış ravi Əbu Əbdürrəhman Muhəmməd ibn Hüseyn ibn Muhəmməd ibn Musa əl-Əzdi əs- Süləmidir 369
(öl. 1021). Əbu Əmr Səid Bərdəi h. 362-ci ildə (973) Tarazda vəfat etmişdi 370
. İbnü’l-İmad alimin Tarazda, lakin h. 363-cü ildə (974) vəfat etdiyini qeyd etmişdi 371 .
364
ZƏHƏBİ, Müştəbih, s. 32. 365
Əbü’l-Qasım Əli ibn Həsən İBN ƏSAKİR, Tarixu-Mədinəti-Diməşq, (Nşr. M. Əmrəvi), C. XLI, s. 398, C. LXI. s. 187, Beyrut 1995. 366 XƏTİB BAĞDADİ, Tarixu-Bağdad, C. VIII, s. 54; Cəmaləddin Əbü’l-Məhasin Yusif İBN TAĞRIBİRDİ, Nücumu’z- Zahirə fi Müluki-Misr və’l-Qahirə, C. I, s. 424, Qahirə 1930; Əbdülhəyy ibn Əhməd İBNü’l-İMAD, Şəzəratü’z-Zəhəb fi Əxbari mən Zəhəb, C. II, s. 238, Dəməşq 1986; Xətib Əhməd ibn Əli əl-BAĞDADİ, Əsmai’l-Mübhəmə fi’l-Ənbai’l- Məhkəmə, s. 78, 80, 200, 300, www.almeshkat.net .
Taraz-indiki Qazaxıstanın cənubi-şərqində yerləşən şəhər. Qədim adı Taraz (Talas) olun bu şəhər 1997-ci ilə qədər Cambul adlanmışdı. 368 Əbu Nueym Əhməd ibn Abdullah İSBƏHANİ, Zikr Əxbaru-İsbəhan, C. I, s. 300, Leiden 1934. 369 Əbu Bəkr Əhməd ibn Hüseyn ibn Əli əl-BEYHƏQİ, Məvsusətu-Ricali’s-Sünəni’l-Kübra, s. 75, Qahirə (trz).
370
Şəmsəddin Əbu Abdullah Muhəmməd ibn Əhməd ZƏHƏBİ, Kitab Təzkərətü’l-Hüffaz, s. 936-937, Beyrut (trz); SƏM’ANİ, Kitabü’l-Ənsab, C. I, s. 215-216; XƏTİB BAĞDADİ, Tarixu-Bağdad, C. IX, s. 110; İBN KƏSİR, Bidayə və’n- Nihayə, C. II, s. 311. İbn Kəsir alimin adını ‚Əbu Əmr Səid ibn Qasım ibn Xalid Bərdəi‛ olaraq qeyd etmişdir. 371
İBNü’l-İMAD, Şəzəratü’z-Zəhəb, C. III, s. 222.
Ayşə (ٍ) dedi: ‚Allah Rəsulu (م) ölüləri söyməyi nəhy (qadağan) etdi‛ 372
.
Böyük hədis hafizlərindən biri idi. Hədis dinləmək üçün uzun səyahətlərə çıxmışdı. Dəməşqdə Əbu Zur’ə Dəməşqidən 373 hədis dinləmişdi. Əbu Zur’ə Dəməşqi ilə hafiz Əbu Osman Səid Bərdəi yaxın dost idilər. Əbu Osman Səid Bərdəi həmçinin Əbu Yaqub əl-Cürcani, Əbu Səid əl-Əşcə, hafiz Səlim ibnü’l-Həccac, Muhəmməd ibn Yəhya əz-Zıhli, Əbu Zur’ə ər-Razi 374
, Əbu Hatim ər-Razi 375
, Muhəmməd ibn İshaq əs- Səğanidən hədis dinləmiş və nəql etmişdi. Muhəmməd ibn Yusif ibn İbrahim, Əbu Abdullah Əhməd ibn Tahir ibnü’n-Nəcm əl-Miyanəci, Əbü’l-Qasım Həfs ibn Ömər əl- Ərdəbili, Həsən ibn Əli ibn Abbas, İbrahim ibn Əhməd əl-Meyməzi ondan hədis dinləmiş və nəql etmişdilər. Alim h. 292-ci ildə (905) vəfat etmişdi. Bəziləri onun, Qur’ani-Kərimin məxluq olması kimi, mö’təzilə məzhəbinin fikirlərini mənimsədiyini iddia etmişdilərsə də onu yaxından tanıyan, onun tələbəsi olmuş şəxslər bunun qəti surətdə doğru olmadığını, Əbu Osman Səid Bərdəinin əhli-sünnə mənhəcinə sıx bağlı olduğunu bildirmişdilər 376
. Alimin müəllifi olduğu ‚Kitabü’z-Züəfa və’l-Kəzzabin və’l- Mətrukin‛ adlı hədis elminə aid əsərin bir nüsxəsi İstanbulda Köprülü yazma əsərlər kitabxanası, Fazil Əhməd paşa kolleksiyasında saxlanılır.
Mö’təzili kəlam alimi olan Əbu Səid Əhməd Bərdəi yaşadığı dövrdə həmçinin hənəfi məzhəbinin böyük fəqihlərindən biri kimi tanınmışdı. Gənc yaşlarında vətəndən həcc
372
XƏTİB BAĞDADİ, Tarixu-Bağdad, C. IX, s. 110. Bu hədis üçün bax: BUXARİ, Səhih, Cənaiz 97, Riqaq 42; NƏSAİ, Sünən, Cənaiz Nr. 52/1910; ƏBU DAVUD, Sünən, Ədəb 42/4899. Hədisin ‚Kütubi-Sittə‛dəki mətni belədir: Ayşə (ٍ) dedi: Allah Rəsulu (م) buyurdular ki; ‚Ölüləri söyməyin. Çünki onlar bu dünyada etdikləri əməllərlə birlikdə artıq keçib getmişdirlər‛. (اٞ َُّٓكَه آَ ٠َُِئ ا َْٞعْكَأ ْكَه َُِّْْٜٗاَك َخا ََْٞٓلأا اُّٞثٍَُذ لا). 373 Əbu Zur’ə Əbdürrəhman ibn Əmr Dəməşqi (öl. 893) tarixçi və hədis hafizi, mühəddis idi. Suriyada yaşamış və orada vəfat etmişdi. 374
Əbu Zur’ə Übeydullah ibn Əbdülkərim ər-Razi (öl. 878)- məşhur hədis hafizlərindən idi. İslam dünyasında mötəbər 6 hədis kitabından (Kutubi-Sittə) birinin müəllifi olan İbn Macə (824-887) özünün ‚Sünən‛ adlı hədis kitabını qələmə alandan sonra Əbu Zur’ə ər-Raziyə təqdim etmiş və onun müsbət rəyini almışdı. 375
Əbu Hatim Muhəmməd ibn İdris ibnü’l-Münzir (öl. 890)-məşhur hədis hafizi idi. 376
ZƏHƏBİ, Kitab Təzkərətü’l-Hüffaz, s. 936-937; YAQUT əl-HƏMƏVİ, Mu’cəmü’l-Büldan, C. I, s. 411-414; Əbu Abdullah ibn Muhəmməd ibn Əhməd ibn Əbdülhadi DİMƏŞQİ, Təbəqatu-Üləmai’l-Hədis, C. II, s. 459, (Nşr. Ə. Buşi- Zeybəq. İ), Beyrut 1997; Cəlaləddin Əbdürrəhman ibn Əbu Bəkr əs-SÜYUTİ, Təbəqatü’l-Hüffaz, s. 115, Qahirə 1973.
Yüklə 4,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|