105
Kompyuter analiz va sintezi. Ingliz tilidagi gaplarni o’zbek
tiliga tarjima qilish algoritmi
Reja
1.
Morfologik
analiz va sintez.
2. Sintaktik analiz va sintez.
3. Tarjima algoritmi.
Tayanch so’z va iboralar:
kompyuter analizi va sintezi, avtomatik
tarjima,lingvistik ta’minot, programmaviy ta’minot, dastur algoritmi, tarjimon
dasturlar.formal model, morfologik, semantik-sintaktik va konseptual anaaliz,
lingvoanalizatorlar, parser dasturlar.
Matnning formal ajraladigan eng kichik birligi so’z hisoblanadi,
lekin u
ma’no anglatuvchi eng kichik birlik morfemalardan tashkil topadi. So’z tarkibi
o’zak
morfemalar, prefikslar (old qo’shimchalar) va suffikslar (o’zakdan keyin
qo’shimchalar)dan iborat bo’ladi. Masalan,
besabrlikdandir
so’zida 5
morfema
mavjud. So’zlarning morfologik analizi uchun tildagi prefiks va suffikslar bazasi
hamda so’zlarning grammatik shakllarda o’zgarishi (qanday qo’shimchalarni qabul
qilishi)ni ko’rsatuvchi lingvistik ta’min yaratilishi lozim.
Bunday baza avtomatik
tarjima tizimi yaratilgan rus, ingliz, fransuz tillarida yaratilgan.
Shulardan birini
(rus tili grammatikasi asosidagi) berib o’tmoqchimiz.
85
14-jadval
Существительные
№
п
/
п
Слово
-
представитель
Окончания
:
1)
им
.
п
.,
ед
.
ч
.
2)
тв
.
п
.,
ед
.
ч
.
3)
им
.
п
.,
мн
.
ч
.
4)
род
.
п
.,
мн
.
ч
.
ч
.,
Примечание
Существительные мужского рода неодушевленные
001
телефон
+*),
ом
,
ы
,
ов
002
тираж
+,
ом
,
и
,
ей
003
огонь
ь
,
ем
,
и
,
ей
См
.
п
. 012
004
перебой
й
,
ем
,
и
,
ев
См
.
п
. 005
85
Dostları ilə paylaş: