O‘zbekiston respublikasi oliy va oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi pedagogik kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tarmoq markazi

Amallarning ta’rifi	№
Amallar
1	Bir xil qo`shiluvchilarning yig`indisiga ko`paytirish amali deymiz					A	100:100=1
2	Har qanday sonning nol bilan kopaytmasi nolga teng					B	777∙1=777
3	Har qanday sonning bir bilan kopaytmasi shu sonning o`ziga teng					C	5+5+5+5=5∙4
4	Har qanday sonning o`z-o`ziga bo`linmasi birga teng					D	0∙100=0
5	Har qanday sonning nol bilan yig`indisi shu sonning o`ziga teng					E	0+999=999
Javob:		1 -	2 -	3 -	4 -			5 -

Javobi:

Javob:

1 - C;

2 - D;

3 – V;

4 - A;

5 - E;

4. Ifodalarni nomlanishi bilan juftlang.

№	Ularning ta`rifi					№	Notalar bo`linishi
1	Ayirma					A	100+82=182
2	Bo`linma					B	24∙1=24
3	Ko`paytma					C	63-21=42
4	Qoldiqli bo`lish					D	128:8=16
5	Yig`indi					E	65:3=21(2 q)
Javob:		1 -	2 -	3 -	4 -			5 -

Javob:

1 - C

2 - D

3 -B

4 -E

5 -A

5. Arifmetik amallarning nomlanishi bilan belgilanishini mos raqamlar bilan kesishtirib jadvalning o`ng tomoniga yozing.
1) - 2) + 3) : 4) ∙

Arifmetik amallarning nomi	javob raqamlar
Qo`shish
Ayirish
Ko`paytirish
Bo`lish

Javob:

Arifmetik amallarning nomi	javob raqamlar
Qo`shish	1
Ayirish	2
Ko`paytirish	3
Bo`lish	4

6. Berilgan misollarga mos raqamlarni jadvalning “raqamlar” qismiga to`g`ri yozing.

№	Misol	№	Misol	Gammalar	Raqamlar
1	485+215=(400+200)+(80+10)+(5+5)	6		Og`zaki usul
2	640:40=(400+240):40=(400:40)+(240:40)= =10+6=16	7	756-435=(700-400)-(500-30)-(6-5)
3		8	31 280:80=(24 000+ +7 200+80):80=300+90+1==391	Yozma usul
4		9	425∙5=(400∙5)+ +(20∙5)+(5∙5)
5	437-200=(400+37)-200=(400-200)+37=237	10

Javobi:

№	Misol	№	Misol	Gammalar	Raqamlar
1	485+215=(400+200)+(80+10)+(5+5)	6		Og`zaki usul	1,2,5,7,8,9.
2	640:40=(400+240):40=(400:40)+(240:40)= =10+6=16	7	756-435=(700-400)-(500-30)-(6-5)
3		8	31 280:80=(24 000+ +7 200+80):80=300+90+1==391	Yozma usul	3,4,6,10.
4		9	425∙5=(400∙5)+ +(20∙5)+(5∙5)
5	437-200=(400+37)-200=(400-200)+37=237	10

7. Yig`indiga sonni qo`shish (A), Yig`indidan sonni ayirish (B), Songa yig`indini qo`shisg (C), Sondan yig`indini ayirish (D), Yig`indiga yig`indini qo`shish (E), Yig`indidan yig`indini ayirish (F) ifodalarni qaysi xossaga tegishliligini aniqlang va jadvalning “javob” qismiga yozing.

1. 34+20=(30+4)+20=(30+20)+4=54					10. 48-30=(40+8)-30=(40-30)+8=18
2. 36+7=36+(4+3)=(36+4)+3=43					11. 12-5=12-(2+3)=(12-2)-3=10-3=7
3. 36+23=(30+6)+(20+3)=(30+20)+(6+3)=50+9=59					12. 34+2= (30+4)+2=30+(2+4)=36
4. 40-16=40-(10+6)=(40-10)-6=30-6=24					13. 9+5=9+(1+4)=(9+1)+4=14
5. 48-3=(40+8)-3=40+(8-3)=45					14. 65-21=(60+5)-(20+1)=(60-20)+ +(5-1)=40+4=44
6. 54+6=(50+4)+6=50+ (4+6) =60					15. 36-7=36-(6+1)=(36-6)-1=30-1=29
7. 40+16=40+(10+6)=(40+10)+6=56					16. 23+67=(20+3)+(60+7)=(20+60)+(3+7)= =80+10=90
8. 26+43=(20+6)+(40+3)=(20+40)+(6+3)=60+9=69					17. 30-6=(20+10)-6=20+(10-6)=24
9. 94-52=(90+4)-(50+2)=(90-50)+ +(4-2)=40+2=42					18. 56-32=(50+6)-(30+2)=(50-30)+ +(6-2)=20+4=24
Javob	A –	B –	C –	D-		E-	F-

Javobi:

Javob

A – 1, 6, 12.

B – 10,5,17

C – 13,2,7

D-11,4,15

E-3,16,8

F-9,14,18

3)Talabalarning bilimlarni amalda qo‘llash o‘quv maqsadiga erishilganlik darajasini nazorat qilish va baholashda foydalaniladigan nostandart tеst topshiriqlari
1. Birinchi va ikkinchi bosqich amallariga mos raqamlarni jadvalning o`ng tomoniga yozing.
1) 999+1 3) 5) 0∙100 7) 7643-4589 9)
2) 555:1 4)582+28 6)888+0 8) 10) 1000-999
11) 4957653:9 12)

Amallar	javob raqamlar
Birinchi bosqich amallari
Ikkinchi bosqich amallari

Javobi:

Amallar	javob raqamlar
Birinchi bosqich amallari	1, 3, 4, 6, 7, 9, 10.
Ikkinchi bosqich amallari	2, 5, 8, 11,12.

2. Quyida berilgan bo`lish va ko`paytirish hollarining jadval va jadvaldan tashqari hollariga ajrating va mos raqamlarni jadvalning javob raqamlar qismiga yozing.
1) 6∙8=48; 2) 48:4=12; 3) 2∙17=34; 4) 81:9=9; 5) 8∙5+7∙5=75; 6) 46∙12=3; 7) 54:9=6; 8) 40:4+16:4=14; 9) 56:4=14.

Bo`lish va ko`paytirish hollari	javob raqamlar
Jadval hollari
Jadval tashqari hollari

Javobi:

Bo`lish va ko`paytirish hollari	javob raqamlar
Jadval hollari	1, 4, 7
Jadval tashqari hollari	2, 3, 5, 6, 8, 9

3. To‘plam va sonlar ustida bajariladigan amallarni mos raqamlarini jadvalning o‘ng tomoniga yozing.
1) birlashma 3) kesishma 5) qo‘shish 7) simmetrik ayirma
2) ko‘paytirish 4) bo‘lish 6) dekart ko‘paytma 8) ayirish

Matematik tushunchalar	Javob raqamlari
Arifmetik amallar
To‘plamlar

Javobi:

Matematik tushunchalar	Javob raqamlari
Arifmetik amallar	2,4,5,8.
To‘plamlar	1,3,6,7,8.

4. Quyida berilagan fikrlarning qaysilari to`g`ri?
A. Qavssiz ifodada ikkinchi bosqich amallari birinchi babariladi.
B. Ikkinchi bosqich amallari doyim birinchi babariladi.
C. Qavssiz ifodada ikkinchi bosqich amallaridan keyin birinchi bosqich amallari babariladi
D.Ikinchi bosqich amallari ifodada qatnashmasa birinchi bosqich amallari chap tarapdan boshlab bajariladi.
E. Birinchi bosqich amallari doim birinchi bajariladi
F. Avvalo birinchi bosqich amallari keyin ikkinchi bosqich amallari bajariladi.
Javob:

A	B	C	D	E	F

Javobi:

A	B	C	D	E	F
ha	yo`q	ha	ha	yo`q	yo`q

5. Arifmetik amallarni o`rgatishni ketma –ket joylashtiring
1) ko`paytirish
2) ayirish
3) bo`lish
4) qo`shish
Javob:______
Javobi: 4, 2, 1, 3.


4)Talabalarning tahlilga oid o‘quv maqsadiga erishilganlik darajasini nazorat qilish va baholashda foydalaniladigan nostandart test topshiriqlari
1. Quyida berilagan fikrlarning qaysilari to`g`ri?
A. Ko`paytirishni, uning komponentlari bilan natijasi orasidagi bog`lanishlarni o`rganish o`z navbatida bo`lish amalini o`rganish uchun asos bo`lib xizmat qiladi.
B. Og`zaki hisoblashlarning asosiy ko`nikmalari 1- va 2- sinflarda shakllanadi.
C.Og`zaki va yozma hisoblash usullarining farq qiluvchi xossalari yoq.
D. ”Yig`indi” matematik ifodasi bilan o`quvchilar birinchi o`nlikni o`rganayotganlaridayoq tanishadilar.
E. ”Ko`paytma” matematik ifodasi bilan o`quvchilar birinchi o`nlikni o`rganayotganlaridayoq tanishadilar.
F.Arifmetik amallarni o`rganishdagi juda muhim masalalar og`zaki va yozma xisoblashlar.
G.Jadvaldan tashqari ko`paytirish va bo`lish xollari boshlang`ch ta’limda o`rgatilmaydi.
Javob: _________________________________________________________
Javob: A, B, D, F.__________________________________________________
2. 100 ichida ko`paytirish va bo`lishni o`rgatish bosqichlarini ketma - ketligini ifodalagan holda tegishli raqamlarni kataklarga yozing.
1) ko`paytirish va bo`lishning jadval usulini ongli o`zlashtirish uchun asos bo`ladigan nazariy masalalar; 2) tayyorgarlik bosqichi; 3) jadvaldan tashqari ko`paytirish va bo`lish; 4) ko`paytirish va bo`lishning jadval hollari; 5) jadvalda qoldiqli bo`lish;




Javobi:

5

3

1

4

2