O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti
Yüklə 8,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
| tarkibiy tuzilishi
muhim ahamiyat kasb etib, u turli sohalar, bo’linmalar, yaratilayotgan mahsulotlar va ko’rsatilayotgan xizmatlar turlarini ifodalaydi. Eng avvalo, ishlab chiqarishni moddiy ishlab chiqarish va nomoddiy ishlab chiqarish sohalariga ajratish lozim (2.2-chizma). 34 2.2-chizma Ishlab chiqarishning tarkibiy tuzilishi Xizmat ko’rsatish sohasi O’z navbatida moddiy ishlab chiqarish sohasi moddiy ne’matlarni ishlab chiqarish (masalan, avtomobil, oziq-ovqat mahsulotlari, kiyim-kechaklar va h.k.) va moddiy xizmatlar ko’rsatish (transport, aloqa, savdo, maishiy xizmat va boshqalar)dan iborat bo’ladi. Nomoddiy ishlab chiqarish sohasi ham nomoddiy ne’matlarni ishlab chiqarish (masalan, musiqa asarlari, badiiy va ilmiy asarlar, ixtiro va kashfiyotlar) va nomoddiy xizmatlar ko’rsatish (huquqiy maslahatlar berish, o’qitish, malaka oshirish va boshqalar)ga ajraladi. Bu sohalar bir-biri bilan chambarchas bog’langan holda rivojlanadi va bir-biriga ta’sir ko’rsatadi. O’zbekiston milliy iqtisodiyotida tovarlar ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish sohalarining YAIMdagi mutlaq miqdori va nisbiy ulushi quyidagi ma’lumotlar bilan tavsiflanadi (2.1-jadval). 2.1-jadval O’zbekiston YaIMda tovarlar va xizmatlar ulushi (joriy narxlarda) Ko’rsatkichlar 2010 yil 2020 yil % % Yalpi ichki mahsulot 100,0 100,0 Shu jumladan: Ishlab chiqarilgan tovarlar qiymati 50,5 45,4 Ko’rsatilgan xizmatlar qiymati 36,8 45,3 Sof soliqlar 12,7 9,3 Manba: O’zbekiston Republikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari. Jadvaldan ko’rinadiki, mamlakatimizda xizmat ko’rsatish sohasi sezilarli ravishda rivojlanib bormoqda. Respublika YAIMdagi xizmatlarning ulushi 2000 yilda Ishlab chiqarish Nomoddiy ishlab chiqarish Moddiy ishlab chiqarish Moddiy n е’matlarni ishlab chiqarish Moddiy xizmatlar ko’rsatish Nomoddiy xizmatlar ko’rsatish Nomoddiy n е’matlarni ishlab chiqarish 35 36,8 foizni tashkil qilib, uning 8,1 foizi transport va aloqaga, 9,5 foizi savdo va umumiy ovqatlanishga, 19,2 foizi boshqa xizmatlar ulushiga to’g’ri kelgan bo’lsa, 2008 yilda YaIMdagi xizmatlarning ulushi 45,3 foizga yetib, uning 12,7 foizi transport va aloqaga, 9,1 foizi savdo va umumiy ovqatlanishga, 21,5 foizi boshqa xizmatlar ulushiga to’g’ri kelgan. «2020 yili aloqa, axborotlashtirish, moliya, bank, transport xizmati ko’rsatish, maishiy texnika va avtomobillarni ta’mirlash sohalari ancha yuqori sur’atlar bilan rivojlandi. So’nggi to’rt yil mobaynida yiliga o’rtacha 50 foiz o’sishni ta’minlayotgan axborot-kommunikatsiya texnologiyalari sohasida xizmat ko’rsatish jadal rivojlanayotganini alohida ta’kidlash lozim». Bu esa mamlakatimizda keyingi yillarda aholining turmush sharoitini yaxshilash uchun olib borayotgan kompleks tadbirlar qatorida 2021-2026 yillarda xizmat ko’rsatish va servis sohasini rivojlantirishni jadallashtirish Davlat dasturining amalga oshirilishi natijasi hisoblanadi. Dasturning asosiy maqsadi aholiga xizmatlar ko’rsatish va servis sohasini jadal rivojlantirish uchun qulay sharoit yaratish, uning iqtisodiyotdagi ulushini oshirish, xizmat ko’rsatish sohasi tarmog’larida band bo’lganlar sonini ko’paytirish va shu asosda aholi daromadlarini oshirishdan iborat bo’lib, unda quyidagi yo’nalishlardagi chora-tadbirlar ko’zda tutilgan: - xizmat ko’rsatish sohalarida tadbirkorlarning faolligini kuchaytirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish; - xizmat ko’rsatish sohasining YaIMdagi ulushini 2020 yilga kelib 49%ga yetkazish; - xizmat ko’rsatish sohasida band bo’lganlar sonini 2020 yilga qadar ikki martaga oshirish; - qishloq aholisiga ko’rsatiladigan xizmat hajmi va turlarini ko’paytirish; - yangi istiqbolli xizmat turlarini jadal rivojlantirish; - xizmatlar eksporti hajmini oshirish; - xizmatlar va servis sohasi uchun yuqori malakali kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlash. Moddiy ishlab chiqarish sohasi o’z navbatida ikki bo’linmadan iborat bo’lib, birinchi bo’linmada Yüklə 8,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|