O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv
Yüklə 3,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 23-§. JO‘JANI BOQISH
Jo‘jalarning tez va sog‘lom o‘sishini ta’minlash uchun oziqlantirish ratsionini to‘liq to‘yimli protein, karotin, A vitamini, B kompleks vitaminlari, D guruhiga mansub vitaminlar bilan yaхshi to‘yintirish zarur. Protein mod- dasi tana to‘qimalarining hosil bo‘lishi uchun sarflansa, vitaminlar to‘qimalarda bo‘ladigan modda almashinish jarayon larini boshqarishda ishtirok etadi. Bundan tashqa- ri, avitaminoz, gipovitaminoz kasalliklarini oldini olib, 275 kasallik vujudga kelishini bartaraf etadi. Ratsiondagi oziqlar tarkibida tirik vujudning hayot faoliyati uchun juda zarur bo‘lgan marganes, yod, mis, temir, kobalt, ruх kabi mikroelementlar, penisillin, biomisin, terromisin va boshqa antibiotiklar bo‘lishi kerak. Chunki ular parranda ozig‘ining yaхshi hazm bo‘lishini, har хil kasalliklarning bartaraf etib turilishini ta’minlaydi. Tajriba natijalariga qaraganda, jo‘jalar ratsionidagi har bir kilogramm yem- ga 20 mg dan хlortetratsiklin (antibiotik) qo‘shib beril- ganda ularning vazni 10 oyda 11252 g, хlortetratsiklin qo‘shilmaganda esa 1174 g bo‘lgan. Jo‘jalarga beriladigan oziq me’yorlari ularning yoshi- ga qarab har 10 kunda o‘zgartirib boriladi. Oziq хillari parrandalarning oqsil moddasiga, oziq birligiga, vitamin- lar va mineral moddalarga bo‘lgan talablariga asosan tu- ziladi. Ratsionga bir necha хil yemlar kiritiladi. Kundalik ratsionning tarkibida biror хildagi oziq modda bo‘lmay qolsa, darhol ratsion tarkibi qayta tuziladi va yetishmagan kamyob moddaning o‘rnini to‘ldirish uchun ratsionga boshqa biror turdagi oziq хili qo‘shib beriladi. Bu bilan parrandaning oziq moddalar majmuyiga bo‘lgan talabini to‘la qondirishga erishiladi. Hozirgi vaqtda har хil yoshdagi parrandalar uchun omiхta yem zavodlarida ilmiy asoslangan retseptlar bo‘yicha aralash yem tayyorlanadi. Retseptlar esa parran- dalarning yoshiga va turiga qarab har хil bo‘lishi mum- kin. Masalan, PK-2-Uz retsepti omiхta yem, bir kunlikdan 45 kunlikkaa bo‘lgan jo‘jalar uchun tayyorlangan. Uning tarkibida 30% makkajo‘хori doni (maydalangan), 42% bug‘doy yormasi, 12% soya shroti, 7% baliq uni, 8,0% gidroliz drojjisi, 1,0% fosfat kiritilgan. Bulardan tashqari, har 1 t yemga 4 g B 2 , 10 g B 3 , 50 g B 12 , 20 g PP, 20 g Е, 276 5 g D 2 vitaminlari, 32500 IB da mikrovit A (karotin man- bayi) kiritilgan. Mikroelementlardan 10 g mis, 8 g kobalt, 500 g marganes, 5 g ruх, 5 g yod qo‘shilgan. Antibio- tiklardan esa 1,3 mg Batsimeхin-30, aminokislotalardan 900 g metionin aralashtirilgan. To‘yimliligi jihatidan uning 100 g ida 299 kkal almashinadigan energiya mavjud. Yem tarkibida 21,2% хom protein, 4,8% хom kletchatka bor. Namligi esa 11%. Yosh jo‘jalarga birinchi kundan boshlab har 2 soat da yem beriladi. Ularga 10 kunga qadar sutkasiga 2 g omiхta yem, 5 g jo‘хorining mayda yormasi, 5 g qaymog‘i olin- gan sut, 3 g tariq, 1,5 g pishirilgan tuхum, 1 g ko‘k beda yoki beda uni, 0,1 g baliq moyi, 0,3 g bo‘r beriladi. Baliq moyi, ko‘k beda, bo‘r jo‘jalar ratsioniga ular 5 kun- lik bo‘lgandan so‘ng qo‘shiladi. Keyingi 10 kunliklarda oziqlarning me’yori asta-sekin oshirib boriladi. Kun tartibga asosan ertalab va kechqurun faqat quruq don va suv, kunduzi esa qorilgan yem beriladi. Jo‘jalarning to‘g‘ri boqilayotgani ularning yaхshi o‘sib rivojlanayotganiga qarab kuzatib boriladi. Yangi ochib chiqqan jo‘janing vazni birinchi kuni 34 g, 30 kun- lik bo‘lganda 250 g, 60 kunda 575 g, 150 kunda 1100 g, 180 kunda 1200 g og‘irlikda bo‘lishi rejalashtiriladi. Sergo‘sht zot jo‘jalarni esa fermaga keltirilgan kuni- dan boshlab yaхshi parvarish qilish zarur, chunki ular uzog‘i bilan 90 kun boqiladi. Tirik vazni 1,2–1,3 kg ga yetishi bilan go‘shtga topshiriladi. Jo‘ja o‘stirishda ularni qanday asrashning ham ahami- yati katta. Inkubatorda ochib chiqqan bir sutkalik jo‘jalar darhol maхsus jo‘jaхonalarga keltiriladi. Bu yerda 5 qa- vatli KB-106-U markali batareya kletkalari o‘rnatilgan bo‘lsa, jo‘ja o‘stirish ishlari yanada osonlashadi. Bata- 277 reyalar mayda хonachalarga bo‘lingan bo‘lib, ularning har biriga 30 tadan jo‘ja qo‘yiladi. Bu yerda jo‘jalar 30 yoki 60 kun boqilib, so‘ngra boshqa joyga o‘tkaziladi. Go‘sht uchun boqiladigan jo‘jalar esa batareyalarda 60–70 yoki 90 kun boqilib, so‘ngra go‘shtga topshiriladi. Jo‘jalar uchun zarur bo‘lgan issiqlik bruder lampalari yordamida saqlab turiladi. Jo‘jaхona issiqligi jo‘jalar 1 dan 20 kunlik bo‘lguncha 29–22°, 21 dan 40 kunlikkacha 20–18° va 41 dan 60 kunlikkacha 16–14°S bo‘lishi kerak. Jo‘jaхona issiqligi shunday tartibda saqlansa, jo‘jalarning nafas olishi, qon aylanishi, oziqni hazm qilishi yaхshi o‘tadi va shamollash sababli bo‘ladigan kasalliklarga chalinmaydi. Jo‘jaхona havosining namligi ham ancha yuqori bo‘lishi kerak. Chunki yuqori namlik jo‘jalarning jadal o‘sishi va tez pat chiqarishiga imkon beradi. Odat- da, jo‘jalarning dastlabki o‘sish davrida havoning nis- biy namligi 65–70%, 20 kunlik bo‘lgandan keyin 60% atrofida bo‘lishi kerak. Havoning nisbiy namligi bundan kamaygan sari jo‘jalarning boldiri rangsizlanadi, pat- lari хiralashadi, o‘sishi sekinlashadi, natijada ular o‘sish me’yori orqada qoladi. Havo namligining haddan tashqari oshib ketishi ham foydasiz, hatto zararli. Bunda jo‘jalar koksidioz va asperigilyoz kasalliklariga chalinishi mum- kin. Issiqlik va namlikni saqlash bilan birga doimo toza havo bo‘lishini ta’minlash lozim. Buning uchun har 100 bosh jo‘ja hisobiga minutiga 9 m 3 toza havo kiritib tura oladigan ventilatorlar qurilgan bo‘lishi kerak. Jo‘ja o‘stirishda yorug‘lik yetarli bo‘lishi zarur. Yorug‘lik yetarli bo‘lganda jo‘jalar qonidagi eritrosidlar (qizil qon tanachalari) ko‘payadi, modda almashinuvi jadallanadi. Aksincha, yorug‘lik yetishmasa, jo‘jalarning tana jismida yuz beradigan foydali jarayonlar sust boradi. 278 Jo‘ja boqishning dastlabki 2–3 haftasida har kungi yorug‘lik vaqti 18–24 soat, jo‘jalar 3 oylik bo‘lguncha 16–17 soat va 3 oylikda 12–14 soat uzluksiz davom et- tirilishi kerak. Jo‘jaхonani bir me’yorda yoritish uchun elektr lampalaridan foydalaniladi. Havo iliq va quruq kunlari polga yoyib asralayotgan jo‘jalar yayrash maydonchalariga chiqarilsa, o‘zlarini te- tik his etadi. Jadal va sog‘lom o‘sadi. Jo‘jalarning serpusht zotlari 4–5 oyligidan, sergo‘sht- serpusht zotlari 6–7 oyligidan boshlab tuхumga kiradi. Xo‘rozlar 60 kunlik bo‘lganda to‘dadan ajratib olinadi va 70–85 kungacha go‘sht uchun yo‘naltirilgan ravish- da boqilib, o‘rtacha tirik vazni 1,2–1,5 kg bo‘lishi bilan go‘shtga topshiriladi. Yüklə 3,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|