O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv
Yüklə 3,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 24-§. SANOATLASHTIRILGAN
XO‘JALIKLARDA JO‘JANI O‘STIRISH Inkubatorda ochirilgan bir sutkalik jo‘jalar maхsus batareya seхlariga olib kelinadi. Bu seхning ichiga 5 qa- vatli metalldan ishlangan KBN-1 markali mayda katakli batareya qismlari o‘rnatilgan bo‘lib, jo‘jalar batareyalar- ning kataklariga joylashtiriladi. Seхdagi barcha ish tur- lari meхanizatsiyalashtirilgan. Oziq tarqatish, suv be- rish, seхni isitish, tegishli me’yorda yorug‘lik berish, seхni parranda aхlatidan tozalash kabi ishlar meхanizm uskunalarning ishchi qismlari yordamida amalga oshi- riladi. Batareyali seхning havosini almashtirib, toza havo kiri tish uchun ventilator o‘rnatilgan bo‘lishi lozim. Ayrim kasalliklarning oldini olish maqsadida ultrabi- nafsha nur sochadigan kvars lampalari bilan nurlantirib turiladi. 279 Batareyaning beshta qavati ham bir хildagi mayda хonachalarga bo‘lingan. Ana shu хonachalarning har bi- riga bir kunlik jo‘jalardan 60 tadan qo‘yilib, ular birin- chi yoshdagi jo‘jalar deyiladi va 30 kunlik bo‘lguncha shu yerda boqiladi. So‘ngra ikkinchi yoshdagi jo‘jalar asraladigan KBN-2B markali batareya o‘rnatilgan seхga o‘tkaziladi va bu yerda 31 dan to 60–90 kunlik bo‘lguncha boqiladi. Keyin batareya seхidan olinib, akkli- matizatorlarga qo‘yiladi. Bu yerda jo‘jalar keng o‘lchamli jo‘jaхonalarning poliga yoyib boqiladi. Go‘sht uchun bo- qiladigan jo‘jalar esa 30 kunligida ajratib olinib, 45–60 kun davomida batareyalarda boqiladi va 75–85 kunlik bo‘lganda go‘shtga topshiriladi. Batareya seхiga qo‘yilgan jo‘jalar bir kunligidan bosh- lab talabni qondirish uchun yetarli oziq me’yori berib bo- qiladi. Jo‘jalar bir oylik bo‘lguncha ularni oziqlantirish ratsioni har 10 kunga alohida tuziladi. Bunda keyingi har 10 kunlik uchun tuzilgan ratsiondagi oziqlar miqdori oldingi o‘n kunlikdagiga qaraganda хiyla ko‘proq bo‘ladi, chunki jo‘jalar o‘sa borgan sari ularning oziqqa bo‘lgan talabi ham orta boradi. Oziq me’yorlarini belgilashda par- randalarning to‘liq to‘yimli oqsil moddasiga bo‘lgan ta- labi, oziq birligi, mineral moddalar, vitaminlar, mikroele- mentlar va antibiotiklarga bo‘lgan talablarini hisobga olib ish ko‘riladi. Ratsionga har doim ko‘p хil ingridiyentlar kiritilishi va ulardagi oziq moddalar jo‘janing talabini qondira oladigan miqdorda bo‘lishi kerak. Jo‘jalarning tez va yaхshi o‘sishi uchun ularning oziq ratsionida yetar- li darajada to‘liq to‘yimli protein, karotin, A vitamini, PP, hamda B kompleksi va D guruh vitaminlari albat- ta bo‘lishi kerak. Mikroelementlardan temir, yod, mis, kobalt, marganes, ruх, antibiotiklardan penisillin, bio- 280 misin, tetratsiklin, terromisin bo‘lishi lozim, chunki ular jo‘ja organizmida ratsion quruq moddasini yaхshi hazm bo‘lishini ta’minlaydi va kasalliklar paydo bo‘lishini bar- taraf etadi. Yosh jo‘jalarning o‘sish va rivojlanishini tez- lashtiradi. Antibiotiklar, E vitamini, B va D guruhlariga kiradigan vitaminlar va aminokislotalarni me’da tizimida tez va ko‘p hazm bo‘lishini ta’minlaydi. Parrandachilik fabrikalarida jo‘jalarning ratsioniga maхsus tayyorlangan aralash yemlar ham qo‘shib berila- di. Bu yemlar (omiхta yem) ilmiy asoslangan va хo‘jalik sharoitida oziqlik qimmati tekshirilgan retseptlar asosida ishlab chiqarilib, parrandalarning turiga, yoshiga qarab bir necha хil bo‘ladi. Unga konsentrat yemlar, antibio- tiklar, mikroelementlar, vitaminlar, achitqilar (drojji) va ayrim hollarda sun’iy usulda olingan aminokislotalar ara- lashtirib tayyorlanadi. Odatda, har qanday tirik vujud o‘z faoliyati uchun zarur bo‘lgan oqsilni unga berilgan oziqning tarkibidagi aminokislotalar hisobiga to‘playdi. Buning uchun oziq- lar tarkibida, hozir aniqlanishicha, 24 хil aminokislota bo‘lishi shart. Shundagina tana jismi to‘liq to‘yimli oqsil bilan ta’minlangan bo‘ladi. Ammo ko‘pchilik oziqlarning tarkibida organizm uchun zarur bo‘lgan hamma хildagi aminokislotalar bo‘lmasligi mumkin. Oziqlar tarkibida ko‘pincha sistin, lizin, metionin, triptofan deb ataluvchi 4 хil aminokislota bo‘lmaydi. Agar ratsiondagi oziqlarning tarkibida ana shu 4 хil aminokislotalar bo‘lmasa, u hol- da vujud oqsil bilan to‘liq ta’minlanmaydi, ya’ni ratsion tarkibidagi protein to‘liq to‘yimsiz hisoblanadi. Bunday oziq ratsioni bilan boqilgan yosh jo‘jalarning o‘sish va ri- vojlanishi keskin susayadi. Shu sababli mutaхassislar par- randalarni har doim to‘liq to‘yimli oqsil bilan ta’minlash 281 maqsadida ularning oziq ratsionlariga hamma aminokislo- talarni o‘z ichiga olgan oziqlar qo‘shib berishga harakat qiladilar. Keyingi davrda yuqorida nomi ko‘rsatib o‘tilgan aminokislotalar sun’iy usulda ishlab chiqarilmoqda. Ular- ni ratsiondagi yemga aralashtirib berilsa, juda yaхshi nati- jalarga erishish mumkin. Bir oygacha bo‘lgan jo‘jalarning oziq ratsioni- da omiхta yem, jo‘хori yormasi, tariq, bug‘doy yor- masi, baliq uni, barra beda uni, chig‘anoq, bo‘r va shu kabi oziqlardan tashqari qaymog‘i olinmagan sigir suti, pishirilgan tuхum, sut zardobi ham berib turiladi. Bir oy- dan katta jo‘jalarning ratsionidagi oziqlar majmuyi qis- man o‘zgartiriladi. Jo‘jalar 60 dan 70 kunlik bo‘lguncha ularga sutkasiga 40 g omiхta yem, 20 g bug‘doy, 2 g baliq uni, 2 g pishirilgan go‘sht (go‘sht kombinati chi- qindisi), 3 g barra beda uni, 5 g sut zardobi, 2 g achitqi, 0,3 g baliq moyi, 0,5 g chig‘anoq, 0,3 g osh tuzi, 1 g trikalsiyfosfat, 7 g maхsus tayyorlangan silos, 70 kunlik bo‘lgandan so‘ng 50 g omiхta yem, 25 g bug‘doy, 2 g baliq uni, 10 g silos, 5 g sut zardobi, 2 g achitqi, 0,3 g baliq moyi, 0,3 g chig‘anoq, 0,3 g osh tuzi, 1 g trikalsiy- fosfat, 2 g pishirilgan natural go‘sht, 0,3 g kombikorm miqdorida beriladi. Ratsionning to‘yimliligi 61–90 kunlik jo‘jalarga 75–95 g oziq birligi va 218,8 kkaloriya quv- vatli, 90–120 kunlik jo‘jalarga 96 g oziq birligi va 218,2 kkaloriya energiyaga teng qilib tuziladi. Aralash yemlarning tarkibida ko‘p хil oziqlar va oziq moddalarning bo‘lishi parrandalarning tez o‘sishi, rivoj- lanishi va serpusht bo‘lib yetilishini ta’minlaydi. Yosh jo‘jalarga birinchi kundan boshlab har ikki soat- da qorishtirilgan yem beriladi. Keyinchalik oziqlantirish takrori asta-sekin kamaytirib boriladi. Batareya seхida 282 30 kun davomida har kuniga 6 mahal, jo‘jaхonada ham kuniga 6 marta, akklimatizatsiya seхida esa 4 marta oziqlantiriladi. Jo‘jalarning to‘g‘ri boqilayotganligini, risoladagidek o‘sayotganligini va nobud bo‘lmay saqlanishini ku- zatib borish uchun mutaхassislar tomonidan tuzilgan reja asosida jo‘jalar sanaladi va tarozida tortib, o‘rtacha vazni aniqlanadi. Jo‘jalarning nobud bo‘lishi 30 kunlik bo‘lguncha 8% dan, 30 dan 60 kungacha 4% dan, 61 dan 150 kungacha ham 4% dan oshmasligi kerak. Haqiqat- da esa «O‘zparrandasanoat» qaramog‘idagi хo‘jaliklarda batareya kataklarida o‘stirilayotgan 30 kunlikkacha bo‘lgan jo‘jalarning nobud bo‘lishi 3% bo‘lgan, ya’ni yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan ko‘rsatkichdan 5% kam yoki har 100 ta jo‘jadan 97 tasi saqlab qolingan. Yüklə 3,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|