O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv
Yüklə 3,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Qo‘zilarni sun’iy oziqlantirish.
Ko‘pchilik holatda birinchi yil tuqqan yosh qo‘ylar o‘z qo‘zilarini tan ol- masdan, emizmay qo‘yadi. Qo‘zisini yaqiniga keltirmay- di. Suzib haydaydi. Kamdan kam hollarda qo‘zisini qa- bul qildirish mumkin. Lekin aksariyat hollarda qat’iyan qo‘zisini tan olmaydi. Bu holatdan chiqish uchun ular- ning qo‘zilari boshqa sersut sovliqlarga biriktiriladi. Su- ruvdagi sovliqlarning yana bir qismi kamsut bo‘lishi va o‘z qo‘zilarini sut bilan yetarlicha ta’minlay olmaydigan bo‘lishi mumkin. Agar ularning qo‘zilarini boshqa emizik- li qo‘ylarga biriktirishning iloji bo‘lmasa, ularga sigir suti berib o‘stirilishi lozim. 226 Hozirgi davrda qo‘ychilik хo‘jaliklari qo‘ylarni jami ko‘rsatkichlar bo‘yicha saralash va хillash yo‘li bilan ur- chitib kelmoqda va 2–3 qo‘zini sut bilan ta’minlay oladi. Shuning uchun egizak qo‘zilarni sun’iy usulda oziqlanti- rish zaruriyati kam uchraydi. Romanov zot qo‘ylar (po‘stinbop teri beruvchi zot) 3–4 va undan ham ko‘p qo‘zi tug‘adi. Sovliqlarning suti 2–3 qo‘zini o‘stirish uchun yetarli. Ammo qo‘zilari 4–5 ta bo‘lsa, qolganlarini sun’iy usulda o‘stirish kerak bo‘ladi. Buning uchun har bir qo‘ziga 18–20 kg miqdorida sigir suti sarflanadi. Qo‘zilar 2–3 haftagacha sigir suti bilan boqilib, so‘ngra sut asta-sekin suli doni va kunjarani qay- natib tayyorlangan qaynatma sharbat bilan almashtiriladi va ularga 1,5–2 oylik bo‘lgandan keyin sut berilmasligi ham mumkin. Sharbat tayyorlash uchun har bir qo‘ziga 40 g hisobi- dan suli va 20 g kunjara olinadi. Sulining ustiga qaynoq suv quyiladi va qaynatib pishiriladi. Pishib yetilgach, sharbati suzib olinadi. Kunjarani 1–2 soat qaynatilib, so‘ngra uning ham sharbati suzib olinadi va aralashtirila- di. Sharbat har bir qo‘ziga kuniga 300 g dan ichkiziladi. Qo‘zilar 2 oylik bo‘lgandan keyin har bir qo‘zi hisobi- ga 20 g suli, 100 g kunjara olinishi maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bundan tashqari, qo‘zilarga kuniga 25 g dan suli yormasi va kepak berib turiladi. Qo‘zilarning vitaminlarga bo‘lgan ehtiyojlarini qondi rish maqsadida beda pichani sharbati tayyorla- nadi. Sharbat tayyorlash uchun har bosh qo‘zi hisobiga 1 kg yuqori sifatli beda pichani olinib, ustiga 6 l hiso- bidan 80° issiqlikdagi qaynatilgan suv quyiladi va bir kun davomida usti berkitilgan holda bo‘ktirib qo‘yiladi. Bir kundan so‘ng uning sharbati suzib olinib, 80–85° 227 issiqlikda 5–10 minut davomida pasterizatsiya qilinadi va harorati 36–37° issiqlik darajasida bo‘lganicha so- vitilib, so‘ngra har bir qo‘ziga kuniga 300 g dan to 500 g gacha ichkiziladi. Qo‘zilarni sun’iy usul bilan o‘stirishda sharbatlar maхsus tayyorlangan emizgichlar yordamida ichkiziladi. Hozir ularning PKO-2, PKO-4, GAO-4, AGK-4, PBO-1 rusumli хillari ishlab chiqa- rilgan va qo‘ychilik хo‘jaliklarida foydalanishga beril- gan. Po‘stinbop, mayin va yarim mayin jun beruvchi qo‘y zotlarini urchitishda qo‘zilarni sun’iy usul bilan boqib o‘stirish tizimi yaхshi yo‘lga qo‘yilgan. Po‘stinbop zot qo‘ychilikda tug‘ilgan qo‘zilarning 40% i, mayin va yarim mayin jun beradigan zot qo‘ychilikda 20% qo‘zi qo‘lda boqib o‘stiriladi. Ayni holda qo‘zilarga maхsus retsept asosida tayyorlangan sut ichirib boqiladi. Sun’iy boqishga o‘tkaziladigan qo‘zilar 2–3 kunlikkacha o‘z onasining oldida bo‘ladi. Onasining og‘iz sutidan ema- di. So‘ngra onadan ajratib sun’iy sut berib o‘stiriladi. Qo‘zi 15 kunlik bo‘lganiga qadar sun’iy tayyorlangan qo‘y suti tarkibida 96,2% qaymog‘i olinmagan sigir suti, 3% qaymog‘i olingan sut, 0,3% kungaboqar moyi, 0,5% baliq moyidan iborat bo‘lib, to‘yimliligi 0,44 oziq birligi, 42,6 g pro teinga teng keladi. Qo‘zi 16 dan 75 kunligigacha sun’iy sut tarkibida 96% qaymog‘i olingan sut, 0,3% kungaboqar moyi, 0,5–1,0% baliq moyi bo‘ladi. To‘yimliligi 0,4 oziq birligi, 32,7 g pro- tein saqlaydi. 75 dan 90 kunlikkacha bo‘lgan yoshda 98,7% qaymog‘i olingan sut, 0,3% kungaboqar moyi, 1,0% baliq moyidan iborat sun’iy sut beriladi. Sut to‘yimliligi 0,23 oziq birligi va 30,6 g protein saqlashi mumkin. |