178
8.
Qimmatli qog‘ozlar bo‗yicha operasiyalarda o‗z mablag‘laridan
foydalanish ko‗rsatkichi.
9.
Daxldor shaxslar bilan ish olib borish.
Bugungi kunda yangidan tashkil etilayotgan va faoliyat ko‗rsatayotgan
banklarning eng kam ustav fondi tijorat banklari uchun
10 mln.yevro
ekvivalentida
,
chet el kapitali ishtirokida
ochilayotgan banklar uchun
10
mln.yevro ekvivalentida, xususiy banklar uchun esa 5 mln.yevro ekvivalentida
me‘yor o‗rnatilgan.
Kapitalning yetarlilik koeffisenti quyidagicha aniqlanadi:
х
А
К
М
1
bunda K –
bank kapitali; A
x
– xatarni hisobga olib chamalangan bank
aktivlari
Bank kapitali asosiy ikki qismdan – asosiy va qo‗shimcha kapitaldan iborat.
Bunda asosiy kapitalni umumiy kapitaldagi salmogi 50 foizdan kam bo‗lmasligi
kerak.
Bank kapitali o‗zining xatar darajasiga ko‗ra quyidagicha bo‗linadi:
a) xatardan xoli bo‗lgan aktivlar;
b) minimal xatarli aktivlar;
s) yuqori xatarli aktivlar;
d) Maksimal xatarga ega bo‗lgan aktivlar.
Mazkur koeffisentning minimal miqdori 0,08 ga teng bo‗lishi kerak.
Bank kapitali bilan uning majburiyatlari o‗rtasidagi nisbat ko‗rsatkichi
quyidagicha aniqlanadi:
М
К
М
2
Bunda M – bank majburiyatlari
Bu ko‗rsatkich bank majburiyatlarini o‗z kapitali bilan ta‘minlanganligini
ko‗rsatadi va uning eng yuqori miqdori 0,05 ga teng.
Tijorat banklari uchun quyidagi likvidlik koeffisentlari belgilangan (bank
likvidligi deb o‗z aktivlarini naqd pul sifatida ishlatish yoki ularning nominal
qiymatini saqlab qolgan xolda tezda pul mablag‘lariga aylantirish yo‗li
bilan
mavjud moliyaviy majburiyatlarini qoplay olish qobiliyatiga aytiladi):
a) Lahzali likvidlik koeffisenti va u quyidagi nisbat bo‗yicha aniqlanadi:
БМ
ЛА
М
3
Bunda: LA – bankning pul shaklidagi aktivlari
BM – bankning muddatsiz depozit hisob varaqlariga doir majburiyatlari
Bu me‘yor bankning omonatchilari oldidagi majburiyatlarini shu lahzada
bajara olish qobiliyatini anglatadi va uni Markaziy bank tomonidan kunlik balans
asosida tezkor tarzda nazorat qilib boriladi. Bu koeffisentning
minimal miqdori
0,25 dan kam bo‗lmasligi kerak.
179
b) Joriy likvidlik koeffisenti likvid shakldagi bank aktivlarining talab qilib
olingunga qadar bo‗lgan hisob varaqlari buyicha va muddati 30 kungacha bo‗lgan
majburiyatlar nisbati sifatida aniqlanadi:
)
1
(
)
1
(
4
БМ
ЛА
М
Bunda: LA (1) – qaytarish muddati 30 kungacha muddatda berilgan
bankning likvid aktivlari va kreditlar
BM (1) – qaytarish muddati 30 kungacha bo‗lgan yo‗qlab olingungacha
turadigan majburiyatlari
Bu koeffisentning minimal miqdori 0,3 ga teng
v) Qiska muddatli likvidlik koeffisenti bankning qaytarish muddati 30
kundan 1 yilgacha bo‗lgan
depozitlar, olingan kreditlari va boshqa qarz
majburiyatlariga nisbati tarzda aniqlanadi.
К
Д
А
М
5
Bunda A – 30 kundan 1 yilgacha bo‗lgan bank aktivlari
D – muddati 30 kundan bir yilgacha bo‗lgan jalb qilingan depozitlar va jalb
qilingan resurslar
Bu ko‗rsatkichning xajmi 1 – ga teng bo‗lishi kerak.
Bir qarz oluvchiga to‗g‘ri keladigan xatarni eng katta hajmi quyidagicha
aniqlanadi.
К
YK
М
6
Bunda YK – bank xatarining bir qarz oluvchiga to‗g‘ri
keladigan summasi
qo‗shilgan depozitlardan tashqari 75 foiz balansdan tashqari majburiyatlar. Bu
davlat kafolatlangan kreditlariga tegishli emas.
Bu me‘yorning yuqori chegarasi 0,25 ga teng.
Barcha katta kreditlarga to‗g‘ri keladigan xatarning eng yuqori hajmi
quyidagicha aniqlanadi:
Dostları ilə paylaş: