19
aniqlanuvchi)
Y
vektorni tashkil etuvchi kattaliklar esa endogen (ya‟ni,
model
yordamida aniqlanuvchi) deb qaraladi.
Matematik modellashtirish – bu tajribaning o„ziga xos usuli bo„lib,
u obyektni
uning matematik modeli yordamida tadqiq qilishdir.
Matematik modellashtirish keng ma‟noda o„z tabiatiga ko„ra turli, lekin o„xshash
matematik bog„lanishlar bilan tasvirlanuvchi jarayonlarni o„rganuvchi
tekshirish va
izlanishlar usulidir.
Iqtisodiy-matematik modellar o„z o„rnida funksional va strukturali (tarkibiy)
bo„lishi mumkin.
Funksional modellar
kirish va chiqish parametrlarini, bog„lanish funksiyalarini
aks ettiradilar.
Strukturali modellar
murakkabroq bo„lib, tizimning
ichki strukturasini
ifodalab, ichki aloqalarni aks ettiradi.
Modellar
statik
va
dinamik
,
chiziqli
va
chiziqsiz
,
determinatsion
va
stoxastik
bo„lishi mumkin
Statik
modellarda iqtisodiy jarayonlar va ko„rsatkichlarning ma‟lum bir
vaqtdagi holati o„rganiladi.
Dinamik
modellarda esa iqtisodiy ko„rsatkchilarning
vaqt davomida qanday
o„zgarishi kuzatiladi va ularga qaysi omillar ta‟sir etishi o„rganiladi.
Chiziqli
modellarda maqsad mezoni chiziqli funksiya ko„rinishda bo„ladi, uning
ekstremal qiymatlari orasidagi munosabat chiziqli tenglamalar va tengsizliklar orqali
ifodalanadi.
Chiziqsiz modellarda -
maqsad funksiyasi va yechimi
orasidagi munosabatlar
chiziqsiz ko„rinishda ifodalanadi. O„z navbatida chiziqsiz
dasturlash quyidagi
turlarga bo„linadi:
Dostları ilə paylaş: 
