boruvchi yorug‘ va qorong‘i konsentrik aylanalar (halqalar) ko‘rinishiga ega bo‘lib, asta-sekin geometrik soyani egallab boradi (52- b rasm).
Agar ekran (
B)ga tushayotgan yorug‘lik to‘lqini
monoxromatik bo‘lsa ( = const), halqalar almashinib boruvchi yorug‘ va qorong‘i aylanalar ko‘rinishiga ega bo‘ladi. Agar ekranga tushayotgan yorug‘lik
nomonoxromatik to‘lqin ( const) bo‘lsa, ekranda kamalak rangdagi manzara kuzatiladi. Bu
difraksion manzara deyiladi. Difraksion manzarani tabiiy sharoitlarda ham kuzatish mumkin: tuman (muzlagan) yoki terlagan deraza oynasi orqali qaralsa, kuzatilayotgan yorug‘lik manbayi atrofida
rangli halqalarni ko‘rish mumkin. Bu yorug‘likning juda kichik to‘siq vazifasini bajaruvchi tomchilardagi difraksiyasidir.
Yorug‘likning difraksiyasini tajribalar asosida chuqur o‘rgan- gan va uning nazariyasini yaratgan fransiyalik Frenel dumaloq diskdan, dumaloq teshikdan va ingichka sim toladan bo‘ladigan difraksiyalarni kuzatadi. 1818- yili yorug‘likning korpuskular nazariyasi tarafdorlari bilan to‘lqin tabiati nazariyasi tarafdorlari o‘rtasida Parij Fanlar akademiyasidagi tortishuvda Frenel tarafdorlari g‘olib chiqadi va oliy mukofotga sazovor bo‘lishadi. Bunda quyidagi e’tiroz bildirilgan edi: agar yorug‘lik to‘lqin tabiatiga ega bo‘lsa, dumaloq diskda kuzatilayotgan difraksiya markazida yorug‘ dog‘ paydo bo‘lishi kerak. Shu zahotiyoq qorong‘i joyda tajriba o‘tkazilib,
haqiqatdan ham, diskning qoq markaziga to‘g‘ri kelgan ekranda yorug‘ dog‘ paydo bo‘lganligi kuzatiladi.
Òo‘lqinlar difraksiyasi hodisasini Guygens prinsipi yordamida sifat jihatdan tushuntirish mumkin.
Ammo turli yo‘nalishlarda tarqalayotgan to‘lqinlarning intensivligi (
I ~A2) haqida Guygens prinsipi hech qanday
ma’lumot bermaydi. Bu kamchilikni Frenel tuzatdi va u Guygens
prinsipini ikkilamchi to‘lqinlar interferensiyasi haqidagi g‘oya
5 6