Parlament üzvləri üçün vəsait

37
Uşaqların, özəl sektor, kütləvi informasiya vasitələri və vətəndaş 
cəmiyyətinin iştirakı
Çox az öl kə öz si ya sət lə ri ni müəy yən edər kən, uşaq la rın mü da-
fiəsi agent lik lə ri ilə əmək daş lıq əsa sın da fəaliy yət gös tə rir və ya 
uşaq la rın bir ba şa iş ti ra kı nı yax şı qar şı la yır. Di gər öl kə lər uşaq la rı 
bü tün mü va fiq mə lu mat la rın ha zır lan ma sı na cəlb et mək dən sə, 
bu mə lu mat la rı sa də cə uşaq la ra çat dır ma ğı üs tün tu tur lar.  
Kon  ven  si  ya yet  kin  lik sə  viy  yə  sin  dən (“in  ki  şaf mər  hə  lə  si”) ası  lı ola  raq 
uşaq  la  rın cin  si zo  ra  kı  lı  ğa qar  şı mü  ba  ri  zə  də iş  ti  ra  kı  nı təş  viq edir.  
Özəl  sek to run  (in for ma si ya  və  kom mu ni ka si ya  tex no lo gi ya la rı, 
tu rizm və sə ya hət, bank və ma liy yə sek to ru) cin si zo ra kı lı ğın qar-
şı sı nın alın ma sın da iş ti ra kı da fay da lı dır. 
Ki ber-ci na yə tin va rid ol ma sı cin si zo ra kı lı ğa ye ni bir mü hit qa zan dır-
mış dır.  Bu sə bəb dən, qa baq la yı cı təd bir lər və si ya sə tin ha zır lan ma-
sın da in ter net pro vay der lər, mo bil te le fon və ax ta rış ope ra tor la rı nın 
iş ti ra kı önəm li dir. İn ter net is ti fa də çi lə ri in ter net ci na yət lə ri nə qar şı 
mü ba ri zə apa rıl ma sı sa hə sin də ix ti sas la şan agent lik lə rin möv cud-
lu ğu ba rə də da ha çox mə lu mat lan dı rıl ma lı dır lar və bu agent lik lər 
uşaq la ra qar şı möv cud təh lü kə lər ba rə də mə lu mat lar yay ma lı dır lar. 
İn ter net is ti fa də çi lə ri in ter net də rast laş dıq la rı şok edi ci şə kil və ya 
dav ra nış ba rə də dər hal mə lu mat ve rə bil mə li dir lər. 
Xü su si lə sə ya hət və tu rizm sə na ye si in ki şaf da olan “seks tu rizm”ini 
hə də fə al ma lı dır.
7
 Bu öz lü yün də, sa də cə, por noq ra fi ya nın yön lən-
di ril mə si ilə və ziy yə tin hə qi qi hə yat da  də yiş mə si və in san la rı is tis-
mar et mək və on la rın bə dən lə ri ni sə na ye ləş dir mək məq sə di lə iki 
sa hə nin bir ləş di yi  à la car te fa hi şə li yi dir.
8
  Sə ya hət çi lə rin, bro şur la rın 
7.      Adətən  ödəniş  qarşılığında  yerli  insanlarla  cinsi  əlaqəyə  girmək  məqsədilə    sərt 
hüquqi  məhdudiyyətlər  nəzərdə  tutulmayan  və  ya  iqtisadi  baxımdan  kasıb  ölkələrə 
səyahət etmək .
8.  Franck Michel, Le Monde diplomatique, avqust 2006.

---

38
pay la nıl ma sı, ha va yol la rı şir kət lə ri nin in ter net sə hi fə lə rin də audio-
vi sual is ma rış və bə ya nat la rın ve ril mə si yo lu ilə  xa ric də tö rə di lən 
sek sual xa rak ter li ci na yət lə rə gö rə ci na yət ka rın cəlb edil di yi ci na yət 
mə su liy yə ti ba rə də mə lu mat lan dı rıl ma sı ci na yə tin qar şı sı nı al maq 
üçün  yax şı  va si tə dir.  Uşaq  fa hi şə li yi,  uşaq  por noq ra fi ya sı  və  sek-
sual məq səd lər lə uşaq al ve ri nin ara dan qal dı rıl ma sı üçün fəaliy yət 
gös tə rən təş ki lat la rın bey nəl xalq şə bə kə si olan EC PAT In ter na tional 
təş ki la tı (Uşaq fa hi şə li yi, uşaq por noq ra fi ya sı və sek sual məq səd lər 
üçün uşaq al ve ri nin ara dan qal dı rıl ma sı)  1998-ci il də Dün ya Tu rizm 
Təş ki la tı ilə bir lik də  “Sə ya hət və tu rizm sa hə sin də uşaq la rı cin si is-
tis mar dan qo ru maq üçün dav ra nış mə cəl lə si” ha zır la mış dır.
Ma liy yə ins ti tut la rı nın, hü quq mü ha fi zə or qan la rı ilə əmək daş-
lıq edə rək, iz lə və ödə pe do fil in ter net sə hi fə lə ri ni dəs tək lə yən 
ma liy yə  me xa nizm lə ri nin  funk si ya sı nı  da yan dır maq  və  bun la rı 
zə rər siz ləş dir mək im ka nı ol du ğu üçün ma liy yə və bank sek tor la-
rı nın cəlb edil mə si çox va cib dir. 
Kon ven si ya, həm çi nin, küt lə vi in for ma si ya va si tə lə ri ni cə miy yə ti 
uşaq la rın cin si is tis ma rı və on la ra qar şı sek sual xa rak ter li hə rə-
kət lər ba rə də mə lu mat lan dır ma ğa və ic ti maiy yə tin bu möv zu-
da kı həs sas lı ğı nı ar tır ma ğa sövq edir. Küt lə vi in for ma si ya va si-
tə lə ri  açıq  şə kil də,  ic ti maiy yə tin  maarifl ən di ril mə sin də  və  cin si 
əla qə, va li deyn lə rin ro lu və cin si sağ lam lıq haq qın da sə nəd li və 
te le vi zi ya film lə rin də  möv zu nun real şə kil də ifa də edil mə sin də 
mü hüm ro la ma lik dir.  Bu funk si ya, ilk ön cə, küt lə vi in for ma si ya 
va si tə lə ri nin müs tə qil li yi və mət buat azad lı ğı prin si pi nə və da ha 
son ra, ci na yə tin qur ba nı ol muş bü tün uşaq la rın giz li lik hü qu qu-
na hör mət et mək lə hə ya ta ke çi ril mə li dir. 
Bu sa hə də ak tiv fəaliy yət gös tə rən di gər iş ti rak çı lar isə “və tən daş 
cə miy yə ti” adı al tın da eh ti va edi lən, diq qə tə la yiq və ya rar lı iş lər 
gö rən  qey ri-hö ku mət təş ki lat la rı (QHT-lər) və kö nül lü lər sek tor-
la rı dır.  Döv lət lər  cin si  is tis mar  və  sek sual  xa rak ter li  hə rə kət lə rin 
qar şı sı nın alın ma sı və uşaq la rın bu cür hə rə kət lər dən qo run ma sı 

---

39
məq sə di lə hə ya ta ke çi ri lən və tən daş cə miy yə ti la yi hə lə ri və proq-
ram la rı nın ma liy yə ləş di ril mə si ni sti mul laş dır ma lı dır. 
Cinayətin qarşısının alınmasında ixtisaslaşmış 
qurumlar və əlaqələndirici orqanlar 
Kon ven si ya döv lət lə ri də vət edir ki, on lar mil li və yer li sə viy yə lər-
də müx tə lif iş ti rak çı lar ara sın da uğur lu koor di na si ya nı tə min et-
sin lər və hə rə kət lə rin qar şı sı nın alın ma sı na çox şa xə li ya naş ma nı 
qə bul et sin lər. Prak ti ki ola raq bu nun nə ti cə sin də: 
 
X
təhsil və səhiyyə sektorları, sosial xidmət, hüquq mühafizə və 
məhkəmə orqanları arasında koordinasiya yaranmalı;
 
X
uşaq hüquqlarının təbliği və qorunması və ictimai siyasətin 
uşaqlar  üzərindəki  təsirinin  qiymətləndirilməsi  məqsədilə 
müstəqil təsisatlar yaradılmalı;
 
X
uşaqların  cinsi  istismarı  və  onlara  qarşı  seksual  xarakterli 
hərəkətlər  barədə  ictimaiyyətin  məlumatlılığını  artırmaq 
üçün  məsuliyyət  daşıyan    şəxs  təyin  edilməli  və  ya  qurum 
yaradılmalıdır.
9
  Bir sıra ölkələrdə müxtəlif adlarla tanınan belə 
bir  vəzifə  təsis  edilmişdir  -    Uşaq  Ombudsmanı,  Uşaq  Vəkili, 
Uşaq Hüquqları Komissiyası, Uşaq Hüquqları Komitəsi  və sair. 
Həmçinin aydındır ki, bu cür yanaşmanın uğurla tətbiq edilməsi 
üçün lazımi resurslar ayrılmalı və aydın vəzifələr təyin edilməlidir;
 
X
şəxsi  məlumatların  qorunması  tələblərinə  lazımi  şəkildə 
əməl  etməklə,  uşaqların  cinsi  istismarı  və  onlara  qarşı 
seksual xarakterli hərəkətlər hallarını müşahidə edilməsi və 
qiymətləndirilməsi  və  məlumat  çatışmamazlığını  aradan 
qaldırılması  məqsədilə,  vətəndaş  cəmiyyəti  ilə  əməkdaşlıq 
etməklə məlumat toplanılması  mexanizmləri yaradılmalıdır;
9.   Parlament Assambleyası uşaqlar üçün Avropa Ombudsmanının yaradılmasını artıq 
təklif etmişdir(bax 1460 saylı Tövsiyyə(2000).

---