Cədvəl 7
Ətraf mühitin bəzi xəstəliklərin spesifik və qrupunun yayılmasuıa
№
Xəstəliklər
Ətraf mühit amilləri
1
2
3
1.
Qan
dövranı
(ürək,
damarlar)
sisteminin
xəstəlikləri
1.
Kimyəvi maddələrin atmosfer havasının çirklənməsinin
məcmu indeksi
2.
Səs-küy
3.
Elektromaqnit sahəsi
4.
İçməli suyun tərkibi (xloridlə, nitratlar, nitritlər, cod- luq)
5.
Mikroelementlər üzrə ərazinin epidemikliyi (kalsium,
maqnium, mis və s.)
6.
Qida məhsullanmn pestisidlərlə çirklənməsi
7.
İqlim: havanın dəyişmə sürəti, yağmurlu günlərin sayı,
atmosfer təzyiqinin dəyişməsi və s.
2.
TənəRus
orqanlannın
xəstəlikləri
1.
Atmosfer havasınm kimyəvi maddələr və tozla çirklənməsi.
Xüsusilə karbon və kükürd oksidləri ilə
2.
Hava şəraiti: havanın dəyişmə sürəti, rütubətlilik, külək
3.
Sosial şərait: mənzil, ailənin maddi səviyyəsi
4.
Hava mühitinin pestisidlərlə çirklənməsi
3.
Həzm borusu
orqanlannın
xəstəlikləri
1.
Qida məhsullarının və suyun kimyəvi zəhərli preparatlarla
çirklənməsi.
2.
Mikroelementlər üzrə ərazinin epidemikliyi
3.
Sosial şərait, maddi səviyyə, mənzil şəraiti
4.
Atmosfer havasının kimyəvi maddələr, xüsusilə kükürd
dioksidlərlə çirklənməsi
5.
İçməli suyun tərkibi, onun codluğu
6.
Səs-küy
4.
Endokrin
sistemli
xəstəlikləri
1.
Səs-küy
2.
Atmosfer havasının xüsusilə karbon oksidilə çirklənməsi
3.
Mikroelementlər üzrə ərazinin endemikliyi, ağır me- tel
duzlan üzrə çirklənmə
4.
İnsanizasiya səviyyəsi
5.
Elektromaqnit sahəsi
6.
İçməli suyun codluğu
5.
Qan
xəstəlikləri
1.
Ərazinin mikroelementlər, xüsusilə xrom, kobalt, dəmir üzrə
epidemikliyi
2.
Elektromaqnit sahəsi
3.
Qida və suyun nitrat və nitrit, pestisidlərlə çirklənməsi
81
Cədvəlin davamı
1
2
3
6.
Allergiya
təbiətli
xəstəliklər
1.
Atmosfer havasının çirklənməsinin məcmu şöbəsi
2.
Sosial şərait: mənzil
3.
Qida və suyun pestisidlərlə çirklənməsi
7.
Dəri və dərialtı
toxuma
xəstəlikləri
1.
İnsanizasiya səviyyəsi
2.
Mikroelementlərin xarici mühitdə qıtlığı və çoxluğu
3.
Atmosfer havasının təbii amillərlə birlikdə kimyəvi
maddələrlə çirklənməsi
8.
Hamiləliyin
patologiyası və
doğuş
anomaliyalan
1.
Atmosfer havasının kimyəvi maddələrlə çirklənməsi
2.
Elektromaqnit sahələri
3.
Ətraf mühitin çirklənməsi
4.
Səs-küy
5.
Xarici mühitdə mikroelementlərin qıtlığı və bolluğu
6.
tonlaşdıncı radiasiya
9.
Psixi
pozğunluq
1.
Havanın kimyəvi maddələrlə çirklənməsinin məcmu
səviyyəsi
2.
Səs-küy
3.
Elektromaqnit sahəsi
4.
Mühitin zəhərli kimyəvi maddələrlə çirklənməsi
10.
Sidik-cinsi
orqanlann
xəstəlikləri
1.
Mikroelementlərin çatışmazlığı və ya bolluğu
2.
Atmosfer havasının çirklənməsi
3.
İçməli suyun tərkibi və codluğu
11.
Bəd şiş
xəstəlikləri
1.
Havanın xüsusilə kanserogen maddələrlə çirkləndi- rilməs
2.
Qida və suyun nilrat və nitritlərlə, pestisidlər və digər
konserogenlərlə çirkləndirilməsi
3.
Mikroelementlər üzrə ərazinin epidemikliyi
4.
İçməli suyun tərkibi və codluğu
5.
İonlaşdıncı radiasiya
Kəskinlik dərəcəsinə görə ekoloji şəraitin bütün arealları iki
kateqoriyaya bölünür: kəskin və çox kəskin. Bu zonalar Rusiya
ərazisinin 20%-ni əhatə edir, orada rusiyalıların beşdə bir hissəsi
yaşayır.
Çox kəskin ekoloji şərait o yerdə əmələ gəlir ki, orada təbii
mühitin vəziyyəti birbaşa əhalinin həyat şəraitinə təhlükə yaradır,
ayrı-ayrı ekoloji problemlər isə kritik və ya katastrofik dərəcəyə
çatır. Bu məqsədlə fövqəladə ekoloji şərait və ekoloji fəlakət
zonaları yaradılır.
«Çətin ekoloji şəraitə malik regionlar» adlanan 8-ci cədvəldə
oranın ekoloji problemlərinin qısa səciyyəsi verilir. Ru-
82
siya hüdudunda belə regionlar çox rast gəlir. Buraya sərhədyanı
areallar - Çernobil AES zonası, Şimali Xəzəryanı, Qara və Azov
dənizlərinin sahil zonaları daxildir.
Həmhüdud dövlətlərin ətraf mühitinin vəziyyəti də ölkəmizin
ekoloji şəraitinə böyük təsir göstərir. Çirklənmənin transsərhəd
keçiriciliyi və «eksportu» qonşu ölkələrin mənafeyinə ziddir.
Çox çətin ekoloji şəraitə malik r^onlar
(1991-d ilin vəziyyəti üzrə)
Csdvəl
8
Regionlar
Ekoloji problemlər
1
2
1. Kola yarımadası
Dağ-mədən işlərilə əlaqədar torpaqlann pozulması, quruda
suların tükənməsi və çirklənməsi, meşə massivlərinin və təbii
yem sahələrinin zəifləməsi, xüsusi qorunan təbii ərazilərin
rejiminin pozulması
2. Moskva regionu
Atmosferin çirklənməsi, quruda suyun tökənməsi və
çirklənməsi, məhsuldar torpaqlann itkisi, torpaqlann
çikrlənməsi, meşə massivlərinin zəifləməsi
3. Şimali Xəzəryanı
Neft və qaz işləmələrilə əlaqədar torpaqlann pozulması, balıq
resurslannm tükənməsi, torpaqların ikinci dəfə şoranlaşması və
deflyasiyası, atmosferin çirklənməsi, xüsusi qorunan ərazi
rejiminin pozulması.
4.0rta-Povoljye və
kamayam
Quruda suyu tükənməsi və çirklənməsi, dağ-mədən işlərilə
torpaqlann
pozulması,
torpaqlann
eroziyası,
dərə
əmələgəlmələri, atmosferin tökənməsi, meş%iz- ləşmə, meşə
massivlərinin zəifləməsi
5. Uralın sənaye zonası
Dağ-mədən
işlərilə
torpağm
pozulması,
atmosferin
çirklənməsi, quruda suyun, torpağm tökənməsi və çirklənməsi,
məhsuldar torpaqlann itkisi, meşə massivlərinin zəifləməsi
6. Qərbi Sibirin
neft-qaz
sənayesi rayonlan
Neft və qaz işlərilə torpağm pozulması, torpağm qidalanması,
maral otlaqlannm zəifləməsi Balıq ehtiyatlan və mədən
faunasmın tükənməsi, xüsusi qorunan ərazi rejiminin
pozulması
83
Dostları ilə paylaş: |