176
Təmizlənmiş
qaz
1
2
3
4
qaz
toz
Şəkil 7.1. Siklon
Qazın t
0
=30-50
0
C şeh nöqtəsinin t
0
-dan yüksək olmalıdır
ki, kondensasiya və şeh damlaları olmasın. Siklonun
məhsuldarlığı onun diametrindən asılıdır (d artığca Q artır) və
100-68000 m
3
/saat olur. ∆p=750 Pa, təmizləmənin effektlilik
əmsalı η=0,83-0,975 d> 10 mkm hissəciklər üçün.
7.4.Elektrik filtrlər (süzkəçlər)
Qazların
asılmış
toz
və
duman
hissəciklərdən
təmizlənməsi üçün ən əlverişli üsullardan biri hissəciklərin
ionlaşmasına
əsaslanır.
Burada
tacvari
və
çökdürən
elektrodlardan istifadə edilir.
Çirklənmiş qazlar, elektrik filtirinə daxil olduqda
müxtəlif xarici təsirlər (rentgen şuaları, radioaktiv şualanma,
kosmik şualar, qazların qızması və s.) nəticəsində müəyyən
qədər yonlaşırlar və elektrik cəryanı keçirirlər. Gərkinlik
artıqca elektrodlar arası fəzadə toz hissəciklərinin daha çox
miqdarı daha çox yonlaşır, neytral molekullar müsbət ionlara
və elekronlara çevrilir. Bu proses qazın zərbə ilə ionlaşması
adlanır. Qazın zərbə ilə ionlaşması silindrik kondensatorlar
üçün xarakterik olan, ancaq qeyri müxtəlif cinsli elektrik
1. Siklon gövdəsi
2. qaz daxil olan boru
3. təmizlənmiş qaz çıxan boru
4. bunker
177
sahəsində baş verir. Tacvari 1 və çökdürücü elektrodları
arasında, 3 elektrik xətləri ilə sönən gərginliklik sahəsi
yaradılır ki, bu da çökdürücüdən tacvari elektroda və ya əksinə
yönəlir. Elektrodlara gərginlik 4 düzləndiricindən verilir
(şək.7.2).
Elektrik süzgəçinin sxemi aşağıdakı kimidir.
Şək. 7.2.
Aerozol hissəcikləri, elektrodlar arası fəzaya düşdüdə
səthlərində adsorbsiya edərək, elektrik yükü alırlar və eksyüklü
elektrod tərəfinə yünəlirlər. Bu proses bir anda baş verir.
Elektrik süzgəçlərin tozlu qazı təmizlənmə effektliyi
nəzəri olaraq hesablana bilər:
x
e
F
w
e
1
η =0,95÷0,99
F
x
–çökdürücü elektrodun xüsusi sahəsi (çıkdürücü
elementlərin səthinin təmizlənən qazların sərfinin nisbətinə
bərabərdir, m
2
c/m
3
) (9) dusturdan görünür ki, elektrik
süzgəçlərin qaz təmizləmə effektliyi W
e
F
x
artıqca artır.
W
e
F
x
………
3,0
3,7
3,9
4,6
η ...............
0,95
0,975
0,98
0,99
Sənayedə bir sıra quru və yaş elektrik filtirləri istifadə
olunur:
178
1. UQ tipli elektrik filtrlər (Unifikasiya edilmiş,
horizontal) qazların tozlardan təmizlənməsi üçün
işlənir.
2. “C” tipli yaş elektrik filtrləri.
3. İki zonalı elektrik süzgəcləri.
4. Elektriki duman və toztutucu süzgəclər; (UPP tipli)
konstruksiyalar ventilyasiyadan atılan havada təzları
tutur.
7.5.Filtirlər (süzgəclər)
Sənayedə vensilyasiya havasilə və qaz tullantılarını
təmizləmək üçün süzgəc geniş tətbiq olunur.
Filtirləmə prosesi məsaməli arakəsmədə hissəciklərin
tutulmasından ibarətdir (şəkil 5). Filtr kövdəsindən (1),
məsaməli arakəcmə (2) ilə ayrılan (filtr elementi) iki boşlüqdan
ibarətdir. Filtrə çirklənmiş qazlar daxil olur və filtr
elementindən keçəndə təmzilənir. Toz hissəcikləri məsamələr
arakəsmənin giriş hissəsində çökür və məsamələrdə tutulur.
Toz hissəcikləri arakəsmənin səthində toz qatını (3)
əmələ gətirir. Beləliklə yenidən daxil olan hissəciklər üçün
filtrli arakəsmə rolunu oynayır ki, bu da filtr elementində
təzyiqlər fərqini və filtrin təmizləmə effektivliyini artırır.
Hissəciklərin filtr elementlərinin məsamələrinin səthində
çökməsi dəymə effektini və eyni zamanda hissəciklərin
diffuzyalı inersiyalı və qravitasiyalı çpkmə proseslərinə əsasən
baş verir.
T
ə
m
iz
lə
n
m
iş
q
a
z
qaz
1
2
3
Şək.7.3
179
Təmizlənmənin
effetliyi
məsamələrin
və
toz
hissəciklərinin diametrlərindən asılıdır.
η = k(d
h
d
m
W
s
)
-
3
2
k - əmsal, d
h
d
m
–hissəciklərin və məsamələrin ölçüsü
d
m
< 0,1 mkm və W
s
–süzülmə sürəti ≤ 1 m/s olduqda Broun
diffuziyası hesabına hissəciklərin tutulması artır.
Tədqiqatlar göstərirlər ki, hissəciklərin tutması inersial
effekti Stoks kriteriyasının və Reynolde kriteriyalarının
qiymətindən asılıdır.
η =f (St, Re) burada
St =
m
k
h
s
h
d
k
W
d
9
2
k
k
– düzəliş əmsalı
Re – Reynolde ədədi =
h
s
d
W
Konstruksiyaya görə filtrlər cərcivəli, karkaslı, dölaqlı
olurlar.
Filtrlərin tipləri FR, FV, FP, FU. Havada olan turşu,
qələvi, yağ və s. dumanlardan təmizləmək üçün lifli
süzgəclərdən
istifadə
edilir.
Hissəciklərin
süzgəc
elementlərində çökmə - toxunma effekti və həmçinin diffuziya,
inersiya və qravitasiya prosesləri nəticəsində baş verir.
Toxunma effekti qarışığın hissəciklərinin süzgəcin
məsamələrini yaradan liflər, dənələr və s. elementləri ilə
toxunması nəticəsində baş verir.
7.6.Yaş toztutan aparatları
Toz hissəciklərinin ölçüsü çox kiçik olduqda (d=0,3÷1
mkm) yaş toztutan aparatdan istifadə edilir. Isti və partlayış
təhlükəli olan tozların təmizlənməsində də onlardan istifadə
edilir.
Dostları ilə paylaş: |