Паша Ибиш оьлу Сяфяров

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
88 
Ballıqaya mis təzahürü 
 
Bu t
əzahür  Ballıqaya  kəndinin  şimal-şərqində  yerləşir.  Bu 
sah
ədə  Bat  yaşlı  vulkanogen-qırıntı  mənşəli  süxurlar  inkişaf 
tapmışdır.  Bu süxurlar çoxlu sayda cənub-qərb istiqamətində 
uzanan  qırılmalarla  kəsilir.  Bundan  əlavə  Qaraçay  çayı  boyu 
şimal-şərq istiqamətində  uzanan regional dərinlik  qırılması 
müşahidə  olunur  ki,  bu  qırılma  ilə  şimal-qərb istiqamətli 
qırılmanın kəsişmə düyünündə mis filizləşməsi müşahidə olunur. 
Mis filizl
əşməsi  əsasən malaxitləşmə  və  azuritləşmə  ilə  təmsil 
olunur ki, bu filizl
əşmə qalınlığı 2 sm.-ə qədər olan kvars-kalsit 
damarcıqlarına  uyğunlaşmışdır.  Damarcıqların  uzanması  şimal-
q
ərb 320
0
,  düşməsi isə  cənub-qərb 75
0
  t
əşkil  edir.  Təzahürdə 
misin miqdarı 0,3-3,0 % təşkil edir.  
 
Buzluq mis t
əzahürü 
 
Buzluq mis t
əzahürü Buzluq kəndindən  şimal-qərbdə  yerləşir. 
Filizl
əşmə Kimeric yaşlı əhəngdaşları və onları örtən vulkanogen-
terrigen m
ənşəli  süxurların  təmasında,  şimal-şərq istiqamətində 
uzanan Murovdağ-Erkəc regional dərinlik qırılması ilə şimal-qərb 
istiqam
ətində  uzanan filizənəzarətedici  qırılmanın  kəsişmə 
düyününd
ə  yerləşir.  R.  N.  Abdullayevə  görə  mis filizləşməsi 
hidrotermal xarakter daşıyır.  
 
Başqışlaq barit yatağı 
 
Başqışlaq  kəndi  ərazisində  yerləşir.  Yataq 5 kv.  km.  sahəni 
əhatə  edir.  Rayonun  geoloji  quruluşunda  bat  yaşlı  vulkanogen-
qırıntı və Kimeric yaşlı terrigen-çökmə süxurlar kompleksi iştirak 
edir ki, bu süxurlar orta-
əsasi tərkibli subvulkanik və  damar 
kütl
ələri ilə yarılırlar.  
Struktur c
əhətdən  bu  yataq  Göygöl  qalxımının  cənub-şərq 
cinahında  yerləşən vulkano-tektonik  bir  strukturda  intişar 

---

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
89 
tapmışdır.  Rayonun  geoloji  quruluşunda  iştirak  edən süxurlar 
kompleksi müxt
əlif istiqamətli  qırılma  pozulmaları  ilə  kəsilir. 
Yataq bütünlükl
ə  şimal-şərq istiqamətində  uzanan  Murovdağ-
Erk
əc regional dərinlik qırılmasına uyğunlaşmışdır.  
Barit filizl
əşməsi  yatağın  tutduğu  sahədə  təşəkkül  tapmış 
müxt
əlif istiqamətli  çatları  doldurur.  Yatağın  ərazisində  60-a 
yaxın  filiz  damarı  aşkar  edilmişdir.  Əsas  maraq  doğuran  filiz 
damarları  şimal-qərb istiqamətində  uzanan  damarlardır  ki,  onlar 
da çoxsaylı apofizlərlə və şaxələnmələrlə mürəkkəbləşirlər.  
Filiz  damarlarının  düşmə  bucağı  30
0
-88
0
 
arasında  dəyişir.  Bu 
yataqda iki tip filizl
əşmə, barit və  barit-polimetal filizləşməsinə 
t
əsadüf olunur.  P.  S.  Qavrilyuk  Başqışlaq  yatağında  mineral 
əmələgəlməni iki mərhələyə bölür:  
1. Sulfid-kvars ( polimetal ) m
ərhələsi;  
2. Barit-kvars-kalsit m
ərhələsi.  
Yataq aşağı temperaturlu hidrotermal tipə aid edilir.  
 
 
Barit 
 
 
 

---

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
90 
Başqışlaq polimetal təzahürü 
 
Başqışlaq  barit  yatağının  bir  neçə  damarında  barit-polimetal 
filizl
əşməsi  müşahidə  olunur.  Qurğuşun-sink filizləşməsi barit-
kvars damarları ilə əlaqədardır və bu filizləşmə dərinliyə getdikcə 
artır.  Barit və  onlarla  əlaqədar  olan  sulfid  minerallaşması 
hidrotermal m
ənşəlidir və  genetik olaraq kvars-diorit və  diorit 
t
ərkibli subvulkanik intruzivlərin maqmadan sonrakı fəaliyyəti ilə 
əlaqədardır.  
Sarısu kükürd kolçedanı yatağı 
 
Sarısu  kəndindən cənub-qərbdə,  Sarısu  çayının  sol  sahilində, 
Kimeric yaşlı vulkanogen və terrigen-çökmə mənşəli çöküntülərin 
iç
ərisində  yerləşir.  Bu çöküntülər orta və  turş  tərkibli kiçik 
subvulkanik kütl
ələrlə yarılır. İntensiv kaolinləşmə, limonitləşmə 
v
ə  zəif piritləşmə  ilə  xarakterizə  olunan kolçedan filizləşməsi 
şimal-şərq istiqamətində uzanan və cənub-şərqə 80
0
 
bucaq altında 
düşən  qırılma  pozulması  boyu  müşahidə  olunur.  Filizləşmənin 
qalınlığı 2-5 m. təşkil edir.  
 
Dodadağ kükürd kolçedanı təzahürü 
 
Bu t
əzahür  Başqışlaq  kəndindən 1,5-2 km.  cənub-qərbdə, 
Dadasar dağının qərb yamacında bat yaşlı vulkanitlərin içərisində 
yerl
əşir.  Filizləşmə  kaolinləşmə, limonitləşmə  və  zəif piritləşmə 
il
ə təmsil olunur.  
Yuxarı Ağcakənd gips yatağı 
 
Bu yataq Goran d
əmir  yolu  stansiyasından  -  45 km.  cənub-
q
ərbdə  yerləşir.  Yatağın  geoloji  quruluşunda  Kimeric  yaşlı 
m
ərmərləşmiş 
əhəgdaşları 
ilə 
tuffitl
ərin, 
tufların, 
tufqumdaşlarının  növbələşməsi  müşahidə  olunur.  Burada 5 gips 
ştoku  aşkar  olunmuşdur.  Bu linzalardan 3-nün  ehtiyatı  çox 

---

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
91 
böyükdür. 
Onların uzunluğu 400 m.-ə qədər, qalınlığı isə 10-110 
m. t
əşkil edir.  
 
 
Gips kristalı 
 
K
əpəz qızıl təzahürü 
 
Bu t
əzahür Kürəkçayın  sol  qolu  olan  Qarabulaqsu  çayının 
hövz
əsində,  eyniadlı  yaşayış  məntəqəsindən 5 km cənubda 
yerl
əşir. 1993-1999-cu illərdə F. F. Abdullayeva, S. N. Həsənov 
v
ə  başqaları  tərəfindən  Kiçik  qafqazın  şimal-şərq  yamacında 
yerl
əşən  dağ  çaylarının  çöküntülərində  aparılmış  səpinti  qızıl 
yataqlarının  axtarışı  işlərinin nəticəsində  Kürəkçay və 
Qarabulaqsu  çaylarının  çöküntülərində  səpinti  qızıl  aşkar 
olunmuşdur. Əldə olunmuş nəticələrə əsasən səpinti qızıl areolları 
əmələ  gətirə  biləcək  köklü  qızıl  mənbələrinin axtarışı  məqsədilə 
yoxlama  xarakterli  axtraış  marşrutları  aparılmışdır.  Axtarış 
marşrutları  nəticəsində  Kəpəz sahəsində  bir neçə  hidrotermal 
d
əyişmə  zonaları  aşkar  olunmuşdur.  Qarabulaqsu  çayının  sağ 
sahilind
ə  qeyd olunan XI
a
,  XI,  XII  zonaları  qızllıq  cəhətdən 
diqq
əti daha çox cəlb edir. Kəpəz sahəsinin geoloji qurluşunda üst 
bayos v
ə bat yaşlı effuziv süxurlar iştirak edirlər.  
K
əpəz sahəsində həm şimal-qərb (280-320
0
), h
əmdə şimal-şərq 
(10-80
0
) istiqam
ətli filizləşmə  zonaları  qeyd  olunur.  Şimal-şərq 

---