Paul karl feyerabend 13 Ocak 1924'te Viyana'da doğdu. Avusturya asıllı abd'li filozof. Bilimsel gelişmenin ancak yeni kuramların eskilerini yadsımasıyla sağlanabileceğini ileri

simler   birleştirildiğinde   ya   da   bölündüğünde   yüzeyleri   de   eş   zamanlı
olarak   ilkinde,   yani   temas   ettiklerinde   bir,   diğerinde,   yani
.bölündüklerinde   iki   [yüzey]   haline   gelir.   O   nedenle   cisimler   bir-
leştirildiğinde   söz   konusu   yüzey   ortada   yoktur,   ama   varken   yok
olmuştur”   (1002bl   vd.).   Bu   açıklamayı   kuantum   teorisinde   konum   ve
böl(ün)me hakkında söylenenlerle karşılaştırmak lazım.
6. Bu   tespitler   Aristoteles’in   yer   teorisinde   önemli   bir   rol   oynar.
Aristoteles’e   göre   bir   nesnenin   yeri   o   nesneyi   “barındıran   bünyenin
(body)  iç sınırlarını çizen yüzey”dir (212a7); bu iç sınır ise gerçek bir
fiziksel bölünmüşlüktür. Dolayısıyla, “bir şey eğer onu kuşatan çevreden
ayrılamaz ve onun devamı bir haldeyse, o zaman onun içinde bir yere
sahip   değildir,   yalnızca   bütünün   bir   parçası   olarak   bir   yere   sahiptir”
(211a29   vd.).   Örneğin,   bir   kısmı   suyla   doldurulmuş,   gölde   yüzen   bir
şişenin gölde bir yeri vardır: yüzey, göl suyunun şişeyle buluştuğu yerde
oluşan yüzeydir -dışardaki havanın şişeyle buluştuğu yerde oluşan yü-
zeye eklenmiştir (Şekil 2). Şişenin içindeki suyun da bir yeri vardır, yani
şişenin   içerdeki   suya   temas   ettiği   iç  yüzey  artı   içerdeki  havanın  suya
temas   ettiği   yüzey.   Her   iki   yer   de   fiziksel   olarak   teşhis   edilebilir
yüzeylerdir, ancak; şişenin içindeki bir su damlası o suyun bir 
parçasıdır,
onun   o  su   içinde  
bir   yeri   yoktur,  
yalnızca  o   suyun   bir  parçası   olarak
şişenin içinde bir yeri vardır. Damlanın şişedeki suyun içinde potansiyel
olarak bir yeri olduğunu ve bu potansiyel yerin damlanın fiziksel olarak,
örneğin dondurularak, suyun diğer kısmından ayrılması halinde fiiliyata
geçebileceğini söyleyebiliriz (212b3 vd.).

---

3’te verilen argüman yerin, cismin -cisim kaldırıldığında geride kalan-
iç kaplamı (
diastema
) olamayacağını da gösterir (yerin geride kalan şey
sanılması [208bl vd.]); çünkü eğer böyle bir varlık olsaydı, “aynı şey
içinde sonsuzca çok yer olurdu” (211b21). Bu argüman, diyor H. Wagner
(.
Aristoteles  Physikvorlesung,
  Darmstadt  1974,   s.544   vd),   Aristoteles
fiziğinin antik çağdan bugüne yorumcuların Önüne koyduğu çözülmesi
en   zor   durumlardan   birisidir.”   Oysa   durum   oldukça   basit,   nerdeyse
sıradan.  Argümanda   somut   bir   cismin  
diasteması
  matematiksel   olarak
değil fiziksel olarak görülüyor (yer her durumda fiziksel bir etki ortaya
koyar [208bll]) ve onun yerle özdeş olduğu varsayılıyor. 
Diastemayı
 fi-
ziksel olarak görmek her zaman ona eşlik eden gerçek bir fiziksel nesne
bulunduğunu   ima   eder;  
diastemanm
  yerle   özdeşleştirilmesi   ise   bu
nesnenin bir yer gibi davrandığını öne sürme, yani yeri 
diastemas
 olduğu
varsayılan   cisim   hareket   ettiğinde  
diastemanm  
geride   kaldığını   öne
sürme   anlamına   gelir   (208bl   vd.).   Geriye   kalan   bu  
diastema,
matematiksel bir varlık haline gelmez, ne de tikel bir cismin tikel bir
vasfı olmaktan çıkıp tüm cisimlerce paylaşılan bir şey haline gelir (her
fiziksel   nesnenin   kendi  bireysel   yeri   ve   dolayısıyla   da   kendi   bireysel
diasteması
  vardır).   O   yüzden   de,   farklı   birçok   nesne   tarafından   işgal
edilip terk edilen her yer birçok farklı 
diastema
 barındırır; ve her yer bir
cisim tarafından

---

işgal edildiğine (boşluk yoktur) ve  her  
diastema
  bir yer olduğuna jöre,
her cisim sonsuz sayıda yer içeriyor olacaktır.
7. Boşluğun, aynı 
diastema
 gibi, bağımsız olararak var olan bir varlık
olabileceği fikri hakkında da aynı şeyler söylenebilir (216b5 vd.). Yer
değiştirme   başka   cisimlerle   yer   değiştirebilen   bir   cismin   yaptığı   bir
harekettir. Fakat boşluk, bir cisimle yer değiştirebilecek değil onu içinde
ağırlayacak bir şey olarak tariflenir (213b5 vd.). O nedenle, diyelim bir
tahta küpü içine alabilir. Bu durumda aynı yerde iki şey olacakta; oysa bu
imkansızdır   (216bll   vd.).  Guericke’nin  
(Experimenta   Nova
  [1672],   2.
Kitap,   3.   Bölüm)   Aristoteles’in   ters   yönde   verdiği   argümanlardan   hiç
bahsetmeden, üstelik Aristoteles felsefesine ağır hakaretler  yağdırarak,
diasterriada.n
 yine boşluğu temsil eden bir şey olarak söz ettiğini görmek
ilginç.
8. Aristoteles’in   yaklaşımı   Galile’nin   ağır   cisimlerin   hafif   ci-
simlerden daha hızlı düşeceği varsayımına karşı getirdiği argümanları da
tesirsiz hale getirir. Galile’ye göre ağır bir cisim büyüklükleri farklı iki
cisimden   oluşuyormuş   gibi   düşünülebilir,   biri   büyük   ve   ağır,   diğeri
küçük ve hafif. Hafif olan parça daha yavaş düşeceğinden ağır parçayı
da-yavaşlatacak,   böylece   bir   bütün   olarak   cisim,   varsayımın   tersine,
kendi   parçasından   daha   yavaş   düşecektir.   Fakat   Aristoteles   parça
bütünden   fiziksel   olarak   ayrılmadıkça   bütünün   bir   parçasının   (ayrı)
eylemini düşünmemize izin vermez. Bu, Galile’nin argümanının işlemez
hale gelmesi demektir.
9. Aristoteles’in   matematik   anlayışının   özellikle   hareket   alanında
ilginç   uygulamaları   vardır.   5’te   gördük   ki,   parçalar   ve   böl
(ümlendir)meler   hakkındaki   cümleler   ancak   fiziksel   olarak   teşhis
edilebilir   ayırdolmuşluklar   hakkında   iseler   fiziksel   bir   anlam   ifade
edebilirler:   sürekli   bir   cismin,   kesilmediği   ve   sürekliliği   kesintiye
uğratılmadığı   sürece   herhangi   bir   fiili   parçası   yoktur.   Harekete
uyguladığımızda bu şu anlama gelir: sürekli bir hareketin herhangi bir
parçası aynı hareketin diğer bir parçasından ancak gerçek bir değişiklik
yapılarak, hareketin zamanıyla oynanarak

---