Paul karl feyerabend 13 Ocak 1924'te Viyana'da doğdu. Avusturya asıllı abd'li filozof. Bilimsel gelişmenin ancak yeni kuramların eskilerini yadsımasıyla sağlanabileceğini ileri
Yüklə 8,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
F. Atomlar ve görelilik...................................................................261 G. Çıkarılacak dersler.................................................;................265 -Ek, 1988 ........................................................................................266 VIII. ARİSTOTELES’İN KONTİNYUM VE MATEMATİK TEORİSİ ÜZERİNE BAZI (GÖZLEMLER....................................267 IX. GALİLE VE DOĞRULUĞUN TİRANLIĞI ................................... 299 Ek.....................................................................................................318 X. PUTNAM’IN KI YASLAN AM AZLIK ÜZERİNE DÜŞÜNCELERİ..............................................................320 XI. KÜLTÜREL ÇOĞUL(CU)LUK MU YOKSA YENİ YAVUZ BİRÖRNEKLİK Mİ?...............................................330 XII. AKLA VEDA ......................... . ............................................................ 338 A. Döküm.......................................................................................338 B. Bilimin yapısı............................:...............................................339 C. Vaka incelemeleri.....................................................................344 D. Bilim-birçok gelenekten biri....................................................358 E. Akıl ve pratik.............................................................................367 »I F. Özgür bir toplumun öğeleri......................................................370 G. İyi ve kötü..................................................................................373 H. Akla veda...................................................................................380 SUNUŞ Bu kitapta topladığım denemeler kültürel çeşitlilik ve kültürel değişim konularını tartışıyor. Çeşitliliğin hayırlı, tektipliğin ise sahip olduğumuz neşe, coşku ve (düşünsel, duygusal, maddi) kaynakları zayıflatan bir şey olduğunu gösterme iddiasındalar. Bu tür bir bakış açısına karşı çıkan güçlü gelenekler vardır. İnsanların kendi hayatlarını çeşitli şekillerde düzenleyebileceklerini kabul ederler; ancak bunun bir sınırı olması gerektiğini eklemeyi de unutmazlar. Bu sınırlar onlara göre, insani eylemleri düzenleyen ahlâk kuralları ile insanın doğadaki konumunu tayin eden fiziksel yasalar tarafından çizilir. Platon’dan Sartre’a filozoflar, Pisagor’dan Monod’ya bilimadamları elimizde bu tür kural ve yasalar bulunduğunu iddia ederek buna rağmen çe- şitliliğin (değerler, inançlar, teoriler çeşitliliğinin) nasıl olup da hâlâ sürebildiğinden yalanmışlardır. 17. yüzyılın sonlan ile 18. yüzyılın hemen başlarından itibaren bu yakınmalar vahim bir şekilde artmıştır. Şimdi sağda solda “çağdaş kültür”ün “bunalım”da olduğunu duyuyoruz. Dediklerine bakılırsa “[çağdaş kültür] insan ve dünya hakkındaki geleneksel hümanist görüşlerle, bilimin değerden yoksun mekanik tasvirleri arasında ortaya çıkan derin bir çelişkiyle” ikiye aynldığı gibi, be- şçri bilimler, felsefe, sanat ve toplumsal düşünce de bir “kültürel başıbozukluk” (cacophony), ya da “felsefi illet” tarafından için için kemirilmektedir. Bazı eleştirmenler öyle uç boyutlarda bir parçalanma hissediyorlar ki, örneğin Jürgen Habermas yakınlarda “neue Unübersichtljchkeit”dan, yani “yeni bir dökümlenemezlik” halinin ortaya çıktığından söz ediyor: kamusal hayatı bir sel gibi kaplamış üslûplar, teoriler, bakış açıları ortasında insanın kendine bir yol bulması imkansızlaşmıştı^ 1 Yakınmaların adeta dünyadan habersiz görünmesi çok şaşırtıcı. “Kültür”ün zaman zaman şu ya da bu düzeyde bir dağınıklık gösterdiği doğrudur. Ama bu eğilim yeni bir şey olmadığı gibi her zaman onu dengeleyen başka güçlü eğilimler vardır: örneğin günümüzde okullar başka okullann arkasına dolaşıyor, onları yutuyor, soğuruyor; farklı alanlardan bilimadamlan disiplinler arası yeni alanlar yaratıyor (örnek: sinerji çalışmalan; moleküler biyoloji), büyük “birleştirici” modeller (evrim; bütüncülük; zihin-gövde sorununun ikici çözümleri; dilbilimsel spekülasyonlar) birtakım önemli ayrımları bulanıklaştmyor; sinema, bilgisayar; sanat, rock müzik, yüksek enerji fiziği (krş. Andrew Pickering’in büyüleyici çahşması, Constructing Quarks, Chicago 1. “Bunalım" ve “derin çelişki" için bkz. Roger Sperry, Science and Moral Priority, New York 1985, s.6. Bilimler ile beşeri bilimler arasındaki çatışma için krş. C.P. Snow, The Two Cultures and the.Scientific Revolution, Cambridge 1959 (İki Kültür, çev. A. Usluata, Varlık Y., 1973) ve W.T. Jones, The Sciences and the Humanities, University of California Press 1965. Jones bilimler ile beşeri bilimler arasındaki çatlağı "çağdaş kültürün bunalımı” diye adlandırır. "Kültürel başıbozukluk” deyimi. Precis dergisinin Columbia Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'ndeki bir postmodernizm tartışmasını konu alan bir sayısında; “illet”, K.R. Popper'in The Open Society and its Enemies (2. Cilt, New York 1966, s.369) kitabında geçer (Açık Toptum ve Düşmanlan, /-//, çev. M. Tunçay-H. Rızatepe, Remzi K„ 1989. Habermas’ın gözlemleri Die Neue Unübersichtlichkeit, Frankfurt 1985, içinde bulunabilir. Yüklə 8,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|