Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

Çox sayda polis xidm
ətləri,önyarğıların müxtəlif formalarını öz polis işçiləri daxilində 
xüsusi qruplara qar
şı  istifadə  edir.  Polis önyarğılarının  daha yayılmış  formaları  irqçi-
lik,cinsin
ə görə ayrımçılıq,yaşlılara qarşı ayrımçılıqdır. 
 
Polis irqçiliyi korrupsiya forma
sı kimi görünə bilər, çünki, o vəzifədən süni istifadəni 
əhatə edir. Hətta bu sahə mübahisəli və ya boz zona korrupsiyası olsa da,yaranacaq pot-
ensi
al  təhlükəsizlik  çətinliklərinə  görə  polis irqçiliyi hissəsinə  aid  edilməyə  uyğundur. 
AB
Ş,Almaniya,Birləşmiş  Krallıq  və  başqa  ölkələrin anti-terror  dəstələri  “evdə  yetişən” 
terrorçula
rın  beynəlxalq terrorçu  təşkilatlarla  əlbir  terror  planlarını  üzə  çıxaranda azlıq 
nüma
yəndələrinə  qarşı  ayrımçılıq  edilməməsinin  əhəmiyyəti ortaya  çıxır.    Bu  bir  incə 
məsələdir,çünki polis  işçiləri  bəzən  azlıq  grupları  tərəfindən  məşxərəyə  qoyulur.  Polis-
lər,cəmiyyətin bütün təbəqələrindən gələn təxribata peşəkarcasına və bərabər şəkildə ca-
vab verməlidirlər.  
2.6.8. 
Uyğunsuz seçim və rütbə qaldırma prosedurları 
Şəxsi əlaqələri hesabına,məsələn,ailə üzvlərinin və ya dostlarının hesabına vəzifəyə tə-
yin edil
miş və polis xidmətləri içərisində rütbəsi artırılmış polis işçilərinin saysız hesabsız 
nümun
ələri vardır. Bu uyğunsuz davranışdır. Vəzifəyə təyin etmə və rütbə artırma öncə-
d
ən müəyyən edilmiş kriteriyalar əsasında və şəffaf prosedurlarla həyata keçirilməlidir.  
2.6.9. 
 
İkinci iş yeri 
Bir çox po
lis işçilərinin işdən sonra öz biznesləri vardır. Çox sayda ölkələrdə bu qa-
nunsuzdur. H
ətta harda bu belə deyilsə, bir çox biznes növləri qanunsuz fəaliyyəti əhatə 
edir. Qanuni f
əaliyyət əsasında baş verən başqa biznes növləri polis təhlükəsizliyi və qo-
ru
ma  işləri(məsələn,  həyəcan  sistemlərinin qurulması)  ilə bir  birini örtə bilər  və  maraq 
münaqi
şələri də ola bilər.  
2.6.10. 
I
şdən sonrakı davranış 
Po
lis işçiləri qəbul etməlidirlər ki,hətta onların işdən sonrakı davranışları ictimaiyyət 
tərəfindən müşahidə edilir və onların davranış məsuliyyətləri polis formasını çıxartdıqdan 
sonra da 
atıla bilməz. 
2.6.11. 
Cina
yətgarlarla bağlılıq  
Yəqin ki,polis korrupsiyasından yaranan ən böyük təhlükəsizlik riski polis işçilərinin 
mü
təşəkkil cinayət dəstələri və /və ya terrorçularla bağlılığı zamanı baş verir.Bu cür bağ-
lılığı  sübut  etmək  daha  çətindir,nəinki polis korrupsiyasının  digər  formaları  haqqında 
möh
kəm dəlillər təmin etmək. Məsələn,2010-cu ilin əvvəlində,Şimali Irlandiya Polis işçi-
lərinin və Irlandiya Respublika Ordusunun 2004-cu ilin dekabrında Belfast bankının so-
yulma
sında (təqribən 38 million Euro)birgə əməkdaşlığı iddiaları  hələ də sübut olunma-
mışdır
12
,eyni zamanda polisin 2004 Beslan 
qətliamına aparan terror aktına “göz yumdu-
gu” iddiala
rı sonradan kənara atılmışdır.    
36 

---

 
2009-cu  il
də  Kvinslendin(Avstraliya)  Cinayət  və  Pozuntu  Komissiyası  komissarının 
kö
məkçisi rolunu ifa edən  şəxs  bağlılığın  nəyə  görə  adətən  çox  çətin olduğunu izah 
etmişdir
13
: üçün
cü tərəfin şahidliyi olmadiğı halda və ya polis işçiləri tərəfindən könüllü 
su
rətdə boynuna alınmadığı  halda, informasiya mənbələri çox zaman cinayətgarların öz-
ləri olur. Bunlar təkcə həqiqətə uyğun olması ilə deyil, ola bilər ki, onlar, ya  ayrı-ayrı po-
lis işçiləri haqqında qisas axtarırlar,ya da başqa məqsədlər daşıyırlar,beləliklə,onların ifa-
dələrinə xüsusi ehtiyatlılıqla yanaşılmalıdır. 
 
2.7.
 
        Polis pozuntula
rının və qeyri etik davranışın(uyğunsuz) digər növləri 
Korrupsiya,polis qanun pozuntusunun ancaq bir forma
sıdır.Polis işçiləri tərəfindən tö-
r
ədilən əsasən üç növ pozuntu var: cinayət edilməklə pozuntu,intizam kodeksi pozuntusu 
v
ə etika kodeksinin pozulması. Korrupsiya halı bu başlıqların arasında ola bilər,eyni za-
manda bütün  üç  növ  pozuntu,pis  davra
nış nümunələrini əhatə edə bilər,  ancaq bir çox 
ekspertl
ər onları korrupsiya kimi qəbul etmir(2-ci Fəsilə bax).  Qeyri etik və uyğunsuz 
davra
nış arasındakı  dərin fərqə  dərindən baxmaq üçün,  ümumi nümunə  kimi  aşağıdakı  
Ha
şiyəyə baxın. 
Ha
şiyə3 .Qeyri etik (və ya uyğunsuz) davranış nədir? 
Po
lis işçisi ”norma” ilə “dəyər” arasındakı münaqişə ilə üzləşəndə qeyri- etik davranış 
ba
ş  verir.  Məsələn,əgər polis serjantı  xidməti maşını  sürərkən qəza törədir  və  yanında 
oturan g
ənc həmkarından bu qəza haqqında xəbər verməməyi xahiş edirsə,gənc polis işçi-
si n
ə edir?  Bu zaman komandirə sadiqlik əsasında tabe olmalı,ya da serjanta qarşı çıxma-
lıdır,çünki normalar  və  dürüstlük dəyərləri  bu cür  hadisələri xəbər verməyi tələb  edir. 
Əgər gənc işçi xəbər vermək əvəzinə qulaq asmağa üstünlük verirsə ,onda onlar qeyri-etik 
h
ərəkət edərək polis xidmətlərinin davranış kodeksində ifadə olunan dəyərləri pozurlar, 
eyni zamanda heç bir cinay
ət hüququnu pozmurlar. Başqa sözlərlə,onlar cinayət törətmir-
l
ər,lakin törədilən hərəkət qeyri-etik sayıla bilər.Korrupsiya,cinayət və qeyri-etik davranı-
şı bir-birindən ayırmaq bəzən çox çətin olur,çünki onlar çox zaman bir-birini örtür və tə-
rifl
ər də subyektiv ola bilir-vəziyyətdən asılı olaraq fərqlənir. 
 
Davra
nış  kodeksi daxilində,polis davranışının  növlərini müəyyən  edən  intizam kod-
eksl
əri var və onlar da cinayət davranışı kimi yox,qəbuledilməz davranış kimi hesab edilir 
v
ə onlara da  kodeksi pozanlara qarşı tətbiq edilən cəza növləri tətbiq edilir. Digər tərəf-
d
ən,etika kodeksi arzuolunan məna daşıyır və polis işçilərindən gözlənilən davranış növ-
l
ərini dəqiqliklə  müəyyən  edir.  Birlikdə  baxsaq,bütün bunlar davranış  kodeksini təşkil 
ed
ən sənədlərin bir hissəsidir  və geniş şəkildə aşağıdakı 2-ci Bukletdə verilmişdir.Birinci 
c
ədvələ baxsaq, müxtəlif növ pozuntuların qrafik izahatını görərik.
 
37 

---