Ha
şiyə 2: Dəyərlər və polislik işi yanaşması arasındakı əlaqələr
Sa
hə polis işi
Cina
yətlə mübarizə po-
lis
lik işi
Kəsfiyyat əsaslı polis
xid
məti
Kənar orientasiya
Problem h
əll etmə
Tərəfdaşlıq
Cavabdehlik
Səlahiyyət
Hüquq-mühavi
zə(qanun
son nöq
tədir)
Təsir orientasiyası(sim-
ptomlar)
Hadi
sələr, reaksiyalar
Icra
Hüqu
qi əsaslandırma
Məqsəd
qoymaq
Reaktiv v
ə pro-aktiv iş
Əlavə edilmiş dəyərlərin
təmin olunması
Mübadi
lə
Məqsəd orientasiyası
Dəyərlər/prinsiplər
Inam,
açıqlıq,imkan, şəf
faf
lıq, hörmət
Dəyərlər,/prinsiplər
Intizam,bürokratiya(bürok-
ratiya
nın mərkəzləşdiril-
məsi),izolyasiya olmuş ad-
dimlar,
məxvilik
Dəyərlər/prinsiplər
Açıqlıq, ağıl,təşəbbüs, məh-
suldar
lıq, səmərəlilik,əmək-
daşlıq
Hesa
ba alınmalı olan ikinci amil polis fəaliyyətinin növü və təşkilatın funksiyası ilə
bağlıdır.Polisin işlədiyi mühitə uyğun olaraq polis mədəniyyəti də fərqlənir, yəni bu mü-
hit üç
dəyişimin birləşməsidir: 1) təhlükə 2)hakimiyyətin ictimaiyyətlə münasibəti və 3)
səmərəlilik
Cəmiyyətdə mövcud olan dəyərlər digər daha əhəmiyyətli amildir və polis təşkilatı-
nın dəyərlərini və köklü prinsiplərini müəyyən edərkən nəzərə alınması zərurirdir.
Polis
işçiləri də vətəndaşdırlar, onlar də cəmiyyətdə yaşayır və bu cəmiyyətin
dəyərlərinin təsiri
al
tında olur.Ona görə də bir polis xidmətindən digərinə keçdikcə dəyərlər də dəyişir. Yu-
xa
rıda
bir və ya bir neçə mədəniyyətlər alt bölməsində deyildiyi kimi ,eyni polis xidməti-
nin daxilin
də dəyərlər də fərqli ola bilər.
Şəkil2: Polis xidmətinin konkret və ümumi dəyərlər diaqramı
Bir çox
dəyərlər bütün
polis xidmətləri üçün ümumidir,ya onlar ictimai xidmətin işinə
xas
dır,ya da onlar polisin fəaliyyətlərinin xalqın gözündə etibarlı və arxalana biləcək ol-
Polis
Direktorluğu
C
Polis
Direktorluğu
A
Polis
Direktorluğu
B
Polis
Direktorluğu
D
Ümumi
D
əyərlər
S
ə
ciyy
ə
vi
S
ə
ciyy
ə
vi
S
ə
ciyy
ə
vi
S
ə
ciyy
ə
vi
79
ma
sına kömək edir. Ümumi polis dəyərlərinin bir neçəsini müzakirə etmək üçün aşağıda
Cədvəl 2-ə baxın.
Cədvəl 2: Polis Xidmətlərinə Xas olan Əsas Dəyərlər
Dəyərlər
Po
lis işçisi üçün çətinliklər
Sadiqlik
Ibar
ətdir:
-
xidm
ət etmək öhdəliyi
-
tabe olmaq borcu
-
peşəkar məxviliyi qorumaq öhdəliyi
-
ehtiyatda olma mük
əlləfiyyəti
Dürüstlük
Görünm
əlidir:
-
nümun
ə göstərən(‘yol göstərmə və
ay
rımçılığa yol verməmək prinsipinə
hörm
ət)kimi
-
korrupsiya il
ə mübarizə aparan kimi
-
heç bir t
ərəf tutmayan kimi
Məsuliyyət
Qay
ğılar:
-
bütün s
əviyyələrdə məsuliyyət daşı-
yan po
lis işçiləri
-
polis xidm
ətləri tərəfindən
boynuna
götürül
ən itkilər(cərimə və/və ya polis
işçisinin borcu)
Tərəfsizlik
Görünm
əlidir:
-
obyektivlik
-
neytral
lıq
-
ay
rımçılığa yol-verməmək
Şəffaflıq
Daxildir:
-
yuxa
rı hakimiyyət dairələrinə(nazir-
lik,hüquqi,inzibati),t
ərəfdaşlara (təhlü-
k
əsizliklə məşğul olan digər təşkilatla-
ra) v
ə “müştərilərə” (ictimaiyyət,birlik-
l
ər) hesabat vermə (məlumatla təmin
etm
ə,izahat və əsaslandırma).
-
qanun aliliyinin qorunma
sı
Imkanla
rın olması
Daxildir:
-
c
əmiyyətin,hakimiyyətin və tərəf-
daşların
gözləntilərinə cavab
80
-
t
əhlükəsizlik məsələləri ilə məşğul
olan dig
ər təşkilatlarla birgə hərəkət
etm
ək
-
ictimaiyy
ətə və hakimiyyətə açıq
olmaq
Açıqlıq
Daxildir:
-
h
ər bir şəxsin azadlıq və təhlükəsiz-
liyi hüququ
-
ictimaiyy
ətə məlumat
-
po
lis işçilərinin təlimi(rəngarəng
seçilm
ə, xaricə yönəlmiş təlim)
Insan ləyaqəti
Görünməlidir:
-
yaşamaq
hüququ
-
işgəncə,qeyri-insani və ya aşağıla-
yıcı münasibət və ya cəzanın qadağan
edilməsi
-
başqalarının hüquq və azadlıqları-
na hörmət
Add
ım2: Məqsədlərin və real vəziyyətin yerinə yetirilməsi arasındakı boşluğun
ölçül
məsi
_____________________________________________________________________
Bu
mərhələdə,təşkilatın yerinə yetirməyə çalışdığı dəyərlər ayırd edilir. Bu o demək
deyil ki, bu
dəyərlər təşkilatın işçilərinin hamısı tərəfindən paylaşılır. Ona görə də, indiki
zaman
da təşkilatın dəyərlərinin nədən ibarət olduğunu müəyyən etmək və onların hansı
dərəcəyə qədər istifadə edildiyini müəyyən etmək əhəmiyyətlidir.
Real
vəziyyətin arzulanan vəziyyətlə müqayisə edilməsi, onlar arasındakı oxşarlıqları
v
ə fərqlilikləri önə çıxarmağa imkan verir. Bu da öz növbəsində xüsusi diqqət tələb edən
dəyərləri müəyyən etməyə və onlara təsir etmək ehtimalı olan addımlar
barədə qərar
verməyə imkan verir.
Analizin bu
mərhələsi mühüm əhəmiyyət daşıyır,çünki o vəziyyətin ani fotosunu verir. O,
həmçinin ortada olan dəyərin yerinə yetirlməsi ilə bağlı riskləri və bu dəyərin altında yerləşən
məsələləri müəyyənləşdirmək məqsədi güdür.Bu risklər və məsələlər müxtəlif cür ola bilər.
Onlar strukturlu v
ə funksional ola bilər; bu halda onlar xidmətlərin işi-
nə,işin təşkilinə və ierarxik səviyyələrə bağlanır.
81