Q 88 Avtorlar: Tursunali Kuziyev, Sunnatulla Abdirasilov, Urinboy Nortoyev, Asqarali Sulaymanov Pikir bildiriwshiler

60
O‘. Saidov. «Oqtosh»
Sh. Kuziyeva. «Gullar»
R.Xudoyberganov. «Xojar  xola»

---

61
2. Xudojnik kartina arqali’ bizin’ itibari’mi’zdi’ nege qaratadi’?
3. Kartinani’n’ aldi’ng’i’ qatari’nda neler  su’wretlengen?
4. Kartina kompoziciyasi’ni’n’ du’zilisi, wondag’i’ zatlardi’n’ qat-
naslari’ qanday?
5. Kartinadag’i’ zatlar  qalay su’wretlengen?
6. Xudojnik su’wret arqali’ Aqtas taslari’ni’n’ ko’rinisin qay 
da’rejede ko’rseti p  bere alg’an?
7. Peyjaz turmi’stag’i’g’a  jaqi’n su’wretlengen be?
8. Kartinada hawa perspektivasi’ ren’lerde qalay su’wretlengen?
9. Kartinada ko’k jiyek si’zi’g’i’ qayjerden wo’tedi?
10. Kartina si’zde qanday sezim-tuyg’i’lar  ha’m pikirler  woyata-
di’? R.Ahmedov, R.Xudoybergenov, B.Boboyevlardi’n’ do’retiwshilik 
su’wretlew wo’neri shi’g’armalari’n ko’rkemlik jaqtan tu’siniwde, 
joqari’dag’i’ sorawlar  si’yaqli’ ali’p  bari’ladi’.
Tapsi’rma.  Xudojniklerdin’ shi’g’armalari’nan nusqalar  ali’w ha’m 
wolar  haqqi’ndag’i’ mag’luwmatlardi’ toplaw.
B.Boboyev. «Osuda kun»

---

62
1 0 - s a b a q .  REN’LI SU’WRET HA’M GRAFIKADA PEYZAJ. 
PEYZAJ JANRI’NDAG’I’ SHI’G’ARMALARDI’ TALQI’LAW 
HA’M DO’RETIWSHILIK JUMI’S
Ren’li su’wret shi’g’armalari’ — kompoziciya, yag’ni’y shi’g’ar-
madag’i’ zatlardi’n’ formasi’, du’zilisi, wo’z ara baylani’sli’li’g’i’ni’n’ 
d u r i ’ s   s u ’ w r e t l e n i w i ;   k o l o r i t  —  r e n ’ l e r d i n ’   s a ’ y k e s l i g i ; 
ritm — shi’g’armasi’ni’n’  kompoziciya bo’limleri tegis, dinamikali’q 
jag’dayda ta’kirarlani’wi’; ren’ kontrasti’ — bir  tu’rdegi ren’di wo’z 
M.Kagarov. «O‘zbekistonim»
T.Muhamedov. «O‘zbek xalq 
ertaklari va latifalari»na 
sali’ng’an illyustraciya

---

63
a’tirapi’ndag’i’ ren’lerge say tu’siniliwi; ren’ perspektivasi’ si’yaqli’ 
su’wretlew qurallari’ tiykari’nda jarati’ladi’.
Bizge belgili, ren’li su’wret shi’g’armalari’n jarati’wda xudojnik 
ha’r  tu’rli boyawlardan may boyaw, akvarel, guash, tempera, pastel, 
ren’li qa’lemnen paydalanadi’.
Grafika wo’nerine a’piwayi’ qara qa’lemde sali’ng’an su’wret, te-
mali’ kompoziciyalar, kitapti’n’ ishki ha’m si’rtqi’ ta’repine islengen 
R.Ahmedov. «Oqtosh»

---

64
ha’r  tu’rli ko’rkem su’wretler, eti-
ketkalar, ha’r  tu’rli markalar  kiredi. 
Grafika wo’neri, tiykari’nan, ha’r  
tu’rli uzi’nli’q ha’m qali’nli’qtag’i’ 
si’zi’qlar  yamasa aq-qara boyawlar  
ja’rdeminde sa’wlelendiriledi. Grafika 
wo’nerinin’ shi’g’armalari’  ko’lemi 
jag’i’nan wonsha u’lken bolmag’an, 
ko’pshilik jag’daylarda qag’azg’a isle-
nedi.
Grafika to’rt tu’rge: u’skeneli 
grafika, gazeta-jurnal grafika-
si’, plakat ha’m a’meliy grafikag’a 
bo’linedi.
Telman Yaminovich  Muxamme-
dov  kitap  bezewshi xudojnik 
si’pati’nda miniatyura janri’ndag’i’ 
ko’p  ko’rinislik wo’zgesheliklerin, 
« W o ’ z b e k  x a l i ’ q   y e r t e k l e r i » n e 
salg’an su’wretlerinde ko’riw mu’mkin. Mine usi’ islengen su’wretler  
xudojnikke u’lken abi’ray keltirgen.
Xudojnik xali’q yerteklerinde shi’g’i’sti’n’ turmi’s ta’rizin, pey-
zaj, imaratlari’, kiyimleri ha’m do’geregi jen’il si’zi’qlar  da, ren’ 
woyi’nlari’ ha’m bezetiliwleri  arqali’ ko’riniske iye boladi’.
U’skeneli grafikali’q shi’g’armalardi’ arnawli’ a’sbaplarda, mol-
bertlerde qa’lem, ko’mir, tush, akvarel, tempera, guashlar  menen 
islenedi. Bul ko’rkem-wo’ner  shi’g’armalari’ da portret, natyurmort, 
peyzaj janrlari’nda jarati’ladi’.
Urol Tansiqbayev  Worta Aziyada peyzaj janri’na tiykar  
salg’an, woni’n’ ha’rbir  da’wirdegi do’retpesi wo’zine ta’n klas-
sik su’wretlew wo’neri tariyxi’na aylang’an. Waqi’t wo’tken sayi’n, 
bul ko’rkem-wo’ner  g’ayratkeri jaratqan biybaha shi’g’armalardi’n’ 
qa’dir-qi’mbati’ asi’p  barmaqta. Peyzaj wo’nerinin’ O’zbekistanda 
qa’li plesiwi ha’m biyik shi’n’i’na ko’teriliwinde, so’zsiz, bul ko’rkem-
J. Umarbekov. «Berk ko‘cha»
Tashkent

---

65
Orol dengizi
wo’ner  iyesi yerisken da’reje usi’ 
ku’nde de wo’rnek alatug’i’nday 
u’lgilerdin’ biri boli’p  qalmaqta.
P l a k a t   u s t a s i ’   N . T e n   w o ’ z 
shi’g’armalari’nda turmi’s ha’m 
ekologiyali’q temani’ jaratadi’. 
Woni’n’ shi’g’armalari’ndag’i’ pikirdi 
heshbir  mashqalasi’z, toli’q tu’siniw 
mu’mkin. Bug’an  mi’sal retin-
de «Orol» ko’rinisi mashqalasi’na 
arnalg’an  plakat da’lil boli’p  
tabi’ladi’. Ta’biyatti’ qorg’aw, woni’n’ 
bayli’qlari’n, haywanat du’nyasi’n 
qorg’aw bu’gingi ku’nde za’ru’r  
a’hmiyetli mashqalag’a aylang’an.
Peyzaj — Peyzaj  belgili  bir  
wori’nni’n’ ko’rinisi, su’wreti bul 
su’wretlew wo’neri janri’ boli’p  
yesaplanadi’. Peyzajda ta’biyat, 
ten’iz ko’rinisleri (marina), terek-
likler, taw janbawi’raylar, qala ha’m 
awi’llardi’n’ ko’rinisi, uluwma, ha’r  
tu’rli wori’nlardi’n’ su’wreti ar-
qali’ adamni’n’ sezim-tuyg’i’lari’ 
ko’rkem obrazlarda su’wretlenedi. 
Peyzaj worta a’sirlerde Qi’tay, Yapo-
niya; Woyani’w da’wirinde bolsa, 
Evropada rawajlandi’. O’zbekistanda 
U.Tansiqbayev  peyzaj janri’ndag’i’ 
wo’zine tartatug’i’n shi’g’armalari’ 
menen belgili.
Xudojnik N.G.Karaxan salg’an 
ta’biyat ko’rinisleri dekorativligi, 
ren’lerinin’ shi’g’i’sqa ta’n na’zikligi 
N.Ten. «Orol»
P.Benkov. «Hovli»
5 — Su’wretlew  wo’neri

---