Qadın düz Ravikin üstünə gəlirdi. O, iri addımlarla yeriyir və qəribə tərzdə səndələyirdi. Ravik onu lap çatanda gördü. Gördü ki, rəngi avazıyıb, almacıq sümükləri çıxıb, gözləri az qalır hədəqəsindən çıxsın
Yüklə 1,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
63 – Bir qədəh «Dübene», bir qutu da «Kolonial» siqareti. Ravik qutunu açdı, qara tənbəkidən doldurulmuş siqaretlərdən birini çıxarıb yandırdı. Qonşu stol arxasındakı fransızlar öz satqın hökumətlərindən, Munxen sazişindən danışırdılar. Hərdən bəzi sözlər qulağına dəyirdi. İndi hamı bilirdi ki, dünya laqeyd-laqeyd yeni bir müharibəyə doğru gedir. Heç kim də etiraz eləmirdi. İndi adamın bircə şeyə gücü çatardı ki, o da möhlət uğrunda mübarizə aparmaq idi, bircə illik möhlət! Burada da möhlət... hər yerdə möhlət... «Dübene»sini içdi. Konyakın şirin dadı, kəskin qoxusu ürəyini bulandırdı. Axı niyə bundan istədi? Xidmətçiyə əl elədi: – Bir qədəh «Fine». Pəncərədən baxa-baxa qara fikirləri özündən qovmağa çalışdı. Əgər əlindən bir iş gəlmirsə, niyə boş yerə özünü dəli eləyirsən?! Bu ibrət dərsini aldığı günü xatırladı. Həyatın ona verdiyi böyük ibrət dərslərindən biri də o idi... ...Bu hadisə 1916-cı ilin avqust ayında İperi yaxınlığında olmuşdu. Bölük bir gün qabaq ön xətdən qayıtmışdı. Cəbhəyə gəldikləri gündən ilk dəfə idi ki, belə sabitlik yaranmışdı. İtki olmamışdı. İndi avqust günəşi başlarını döyə-döyə tonqalın qırağına yığışıb, kimsəsiz tarlalardan tapdıqları kartofları közdə bişirirdilər. Bircə dəqiqə sonra isə hər şey dəyişdi. Qəflətən toplar guruldadı və mərmilərdən biri düz tonqalın ortasına düşdü. Özünə gələndə gördü ki, ona heç nə olmayıb, hətta yaralanmayıb da, ancaq iki yoldaşı ölüb. Onlardan bir az o tərəfdə isə Paul Mesman yıxılıb qalmışdı. Onun qarnı yırtılmış, içalatı çıxmışdı... Paulu lap ayaq açıb yeridikləri vaxtdan tanıyırdı. Həmişə bir oynamış, bir yerdə məktəbə getmiş və heç vaxt ayrılmamışdılar... Onu brezent çadıra büküb səhra xəstəxanasına gətirdilər. Yol taxıl zəmisindən və böyük bir yamacdan keçirdi. Dörd nəfər idilər, hərəsi də çadırın bir küncündən tutmuşdu. Qəhvəyi rəngli çadırın arasında qıvrılan Mesman, dümağ, piyli, qana bələnmiş içalatını qucaqlamışdı. Ağzı açıq idi, gözləri çevrilmişdi... O, iki saatdan sonra canını tapşırdı. Bu iki saatın birini ara vermədən qışqırdı... Ravik necə geri qayıtdıqlarını xatırladı. Lal-dinməz, qanıqara halda barakda oturmuşdu. Ömründə birinci dəfə idi ki, belə şey görürdü. Dəstə komandiri Kaçinski – o, müharibədən qabaq çəkməçi olmuşdu – gələndə də beləcə oturmuşdu. Kaçinski: – Dur, – dedi, – bavarların yeməkxanasına pivə, araq gəlib. Kolbasa da var. Heyrətlə onun üzünə baxdı. Kaçinskidən belə qansızlıq gözləmirdi. Kaçinski də bir xeyli onu süzüb dedi: – Sən gedəcəksən. Lap döyə-döyə də olsa, aparacağam. Əməlli-başlı yeyib – içib dəmlənəcəksən, sonra da fahişəxanaya gedəcəksən. Cavab vermədi. Kaçinski onun yanında oturdu: – Başa düşürəm... mənim haqqımda indi nə fikirləşdiyini də bilirəm. Sənin gəldiyin ikicə həftədir, ancaq mən iki ildir buradayam. Gəl məni eşit! Bundan sonra Mesmana kömək eləyə bilərik? Yox! Bilirsən ki, əgər onu xilas etməyə zərrə qədər imkan olsaydı, hər şeydən keçərdik. Başını qaldırdı. O, bunu bilirdi. Heç kim eləməsə də, Kaçinski eləyərdi... 64 – Yaxşı, o öldü getdi, – Kaçinski sözünə davam etdi. – Daha heç nə eləyə bilmərik. İki gündən sonra yenə ön cəbhəyə gedirik. Bu dəfə əvvəlki tək asan olmayacaq. Burada oturub Mesman haqqında fikirləşə-fikirləşə özünü üzürsən. Əsəblərin korlanır, inamın itir. Bu da kifayətdir... Bu dəfə top atılanda cəld tərpənə bilməyəcəksən. Yarımca saniyə geciksən, bəsindir... Sonra səni də Mesman kimi əlimizdə aparacağıq. Bu, kimə lazımdır? Mesmana? Yox! Bəlkə, başqasına? Yox! Çanaq öz başında çatlayacaq, vəssalam. Anladın? – Hə... ə... Ancaq bacarmaram. – Mumla, bacararsan. Başqaları da belə eləyib. Sən birinci deyilsən! Həmin gündən sonra xeyli yüngülləşdi. Kaçinski ilə getdi, ilk həyat dərsini aldı: bacarırsansa, kömək elə, əlindən gələni əsirgəmə. Elə ki gördün bacarmırsan, unut! Üzünü çevir get! Özünü tox tut! Halıyananlıq dinc dövrlər üçündür, olum, ya ölüm məsələsində artıqdır. Ölənləri basdır, özün də başla həyatı bir tərəfdən söküb yeməyə. Bir vaxt gərəyin olacaq. Kədər qoy öz kədərliyində qalsın, ancaq həqiqətdən də qaçma. Həqiqətlərlə barışa-barışa da yas saxlamaq olar... Yalnız belə dözmək mümkündür... Ravik konyakını içdi. Qonşu stoldakı fransızlar yenə də öz hökumətləri, İtaliya, Çemberlen haqqında çərənləyirdilər. Eh, yenə sözlər, sözlər... İş görənlər isə başqaları oldu. Onlar güclü olmasalar da, qətiyyətli idilər. Cəsarətli olmasalar da, bilirdilər ki, qarşıdakı müqavimət göstərməyəcək. Möhlət aldılar... Bəs ondan necə istifadə elədilər? Yoxsa silahlandılar, o birilərinə çatdılar, ya da qüvvə topladılar? Başqalarının necə sürətlə silahlandığını gördülər, ancaq heç nə eləmirdilər, əlləri qoynunda nəsə gözləyirdilər, təzə bir möhlətə ümid bəsləyirdilər. Lap o morjların başına gələn işə oxşayır. Sahilə yüzü birdən çıxır. Ovçu gəlib əlindəki dəyənəklə onları bir-bir qırır. Hamısı köməkləşsəydi, onu birtəhər eləyərdilər. Ancaq arxayınca uzanıb, ovçunun yoldaşlarını necə qırdığına tamaşa eləyir, heç biri də yerindən tərpənmir. Ovçu da düz onun yanındakının öldürür, belə-belə hamısının axırını çıxırdı. Bu da Avropa morjlarının tarixçəsi... Sivilizasiyanın qürub çağı... Qədim Allahların qorğun-arğın, kölgə kimi çəkilib getməsi... İnsan hüquqları barədə gurultulu vədlər... Bir qitənin yerli-dibli satılması... Axır qiymət üstündə çərçilik... Getdikcə yaxınlaşan tufan... Püskürən vulkan qoynunda yallı gedən zavallı insanlar... Yavaş-yavaş yenə də fəlakətə sürüklənən xalqlar... At ölsəydi, itin bayramı olardı... Həmişə də belə olub! Ravik siqaretini söndürdü, yan-yörəsinə baxdı. Bütün bunlar nə deməkdi? Məgər ötən gecə də zərif boz göyərçinə bənzəmirdimi? Ölənləri basdır, özün də başla həyatı bir tərəfindən söküb yeməyə... Vaxt gözləmir. Çox şeyə dözmək lazımdır. Nə vaxtsa, kiməsə gərək olacaqsan. Gərək, ona hazır olasan... Xidmətçini işarə ilə yanına çağırıb, pulunu verdi. Ravik içəri girəndə «Şəhrizad» qaranlıq idi. Qaraçılar çalırdılar. Projektorun gur işığı yalnız orkestrin yanında oturmuş Joan Madunun stolunu işıqlandırırdı... Qapının ağzında dayandı. Xidmətçilərdən biri yaxınlaşıb stolu ona tərəf çəkdi. Gözləri Joanda olan Ravik yerindən tərpənmədi. – Araq içəcəksiniz? – xidmətçi soruşdu. – Bəli, bir qrafin gətirin. Yüklə 1,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|