71
– Pis deyil. Ancaq axıra kimi qatlanmır. – Kişi gülümsədi. –
Məni Pireney
dağlarından keçirdi, bəsimdir. Qonsales öldü.
Ravik, Qonsalesin kim olduğunu xatırlaya bilmədi. Ancaq yadına kömək elədiyi
cavan bir tələbə düşdü.
– Manoladan xəbəriniz olmadı?
– Əsir düşdü, güllələdilər...
– Bəs briqada komandiri Serna?
– Öldü. Lap Madridin yaxınlığında... – Kişi yenə gülümsədi. Ancaq bu çox donuq,
qeyri-ixtiyari, hissiz-duyğüsüz, ötəri bir təbəssüm idi. – Mura ilə Le Pen də əsir
düşdülər, güllələndilər.
Heç biri Ravikin yadına düşmədi. İspaniyada altıca ay qalmışdı; cəbhə yarılıb
dağılan kimi oradan çıxdı...
– Karnero, Orta və Qoldştayn
həbs düşərgəsindədir, – Alvares sözünə davam etdi,
– Fransadadırlar. Blatski də sağ qaldı. Sərhəd tərəflərdə gizlənib.
Ravik təkcə Qoldştaynı xatrıladı. Onda o qədər idilər ki!
– Bu mehmanxanaya düşmüsünüz? – deyə soruşdu.
– Bəli, dünən gəlmişik, – kişi üçüncü mərtəbəni göstərdi, – sərhəddəki düşərgədə
çox saxladılar, axırda buraxdılar.
Pulumuz var idi, – o yenə gülümsədi, – yaxşı
mehmanxanadır, əməlli-başlı çarpayıları var. Hətta divardan bizim rəhbərlərin
şəkilləri də asılıb.
– Düzdür. – Ravikin səsində kinayə əlaməti yox idi. – Elə şeyləri görəndən sonra,
bura adama cənnət kimi gəlir.
O, Alvareslə xudahafizləşib, öz otağına getdi.
Otaq yığışdırılmışdı, heç kəs də yox idi. Joan getmişdi. Ravik ora-bura baxdı: heç
nə qoymamışdı. Əslində, belə də gözləyirdi.
Zəngi basdı. Az keçməmiş süpürgəçi qız gəldi.
– Xanım getdi! – O, Raviki qabaqladı.
– Görürəm. Burada ayrı adam olduğunu siz haradan bildiniz?
– Yaxşı, yaxşı, müsyö Ravik... – Qız sözünü axıra çatdırmadı,
ancaq üz-gözündən
görünürdü ki, açıqca xətrinə dəyib.
– Səhər-səhər bir şey yedi?
– Xeyr, mən onu görmədim, yoxsa gətirərdim. O vaxtdan yadımda qalıb.
Ravik onun üzünə baxdı; son sözləri xoşuna gəlməmişdi. Pul çıxarıb qızın
önlüyünün cibinə basdı.
– Çox gözəl, – dedi, – gələn dəfə də belə eləyin. Özüm deməmiş, səhər yeməyi
gətirməyin. Otağı yığışdırmağa gələndə də əvvəlcə dəqiq
bilin ki, boşdur.
– Baş üstə, müsyö Ravik! – Qız gülümsədi.
Ravik narazılıqla onun arxasınca baxdı. Qızın nə fikirləşdiyini bilirdi. Ona elə
gəlirdi ki, Joanın əri var, istəmir görən olsun. Əvvəllər Ravik buna gülmüşdü,
ancaq indi xoşuna gəlmədi. Niyəsini özü də bilmirdi. Çiyinlərini çəkib,
pəncərəyə
tərəf getdi. Mehmanxana öz mehmanxanalığında qalırdı, onu dəyişmək olmazdı...
Pəncərəni açdı. Buludlar səmanı qoynuna almışdı. Evlərin damında sərçələr
civildəşirdi. Aşağı mərtəbədə iki nəfər mübahisə edirdi. Qolberqlər olcaqdı. Kişi
arvadından iyirmi yaş böyük idi. Özü Bratislav şəhərindən idi, taxıl alverçisi
72
olmuşdu. Qadın mühacir Vizenhofla gəzir və elə bilirdi ki,
heç kəsin bundan xəbəri
yoxdur. Ancaq onu bilməyən təkcə əri idi...
Pəncərəni bağladı. Səhər-səhər kimisə öd kisəsindən təşrih eləmişdi. Düranın
əvəzinə kiminsə öd kisəsini kəsib götürmüşdü. Tanımadığı bir kişinin qarnını
yarmışdı, iki yüz frank da qonarar almışdı. Sonra Ketə baş çəkmişdi. Onun
qızdırması vardı, özü də çox qalxmışdı. Bir saat orada qaldı. Qız narahat yatırdı.
Elə qorxulu bir şey yox idi. Əslində, belə də olmalı idi...
Diqqətlə pəncərədən küçəyə baxdı. Nə isə olub qurtarandan sonra adam özündə
qəribə bir boşluq duyur... Çarpayı da susur və indi açılan gündüz gödən yırtan
çaqqal kimi sirli-soraqlı dünəni parçalayırdı. Gecənin qaranlığından boylanan
füsunkar meşələr çəkilib uzaqlara getmişdi və haradasa zamanın boşluğunda tutqun
xəyal kimi görünürdü...
Geri çevrildi, stolun üstündə Lüsyen Martinenin ünvanı gözünə dəydi.
Onu bu
yaxınlarda evə buraxmışdılar. Əl çəkməmişdi… Onun yanına iki gün əvvəl
getmişdi, indi heç lazım deyildi. Ancaq elə bir işi də yoxdu və qət etdi ki, yenə
getsin.
Ev Klavel küçəsində idi. Birinci mərtəbəsində ət dükanı yerləşirdi. Kök bir qadın
əti şaqqalayıb satırdı. O, qara geyinmişdi. Əri iki həftə bundan qabaq ölmüşdü və
indi şəyirdlə birlikdə özü alver edirdi. Ravik onu keçib gedəndə gördü. Deyəsən,
qonaq getməyə hazırlaşırdı. Şlyapasına qara rəngli uzun rübənd taxmışdı və tanış
qadına – başqası olsa, eləməzdi – bir bud donuz əti kəsirdi. Rübənd yelləndi, balta
göydə payıldadı və ətə yeridi.
– Bax, bircə dəfəyə! – deyə o, özündən razı halda, budu tərəziyə qoydu.
Lüsyen lap yuxarı mərtəbədəki balaca otaqda yaşayırdı. O, tək deyildi.
Təxminən
iyirmi beş yaşında cavan bir oğlan stula sərələnmişdi. Başında, adətən, velosiped
sürən idmançıların qoyduğu uzundimdik kepka vardı. Ağzındakı eşmə siqaret,
danışanda üst dodağına yapışıb qalırdı. Ravik içəri girəndə, yerindən də
qımıldanmadı. Lüsyen isə çarpayıda uzanmışdı. O, həyəcandan qızardı:
– Doktor… Bu gün gələcəyinizi bilmirdim… – Oğlana tərəf döndü: – Bu da…
– Adamdır, vəssalam! – Oğlan kobudluqla onun sözünü kəsdi. – Adını demək
lazım deyil. – O, geri söykəndi. – Demək, o doktor sizsiniz?
– Necəsiniz, Lüsyen? – Ravik ona fikir vermədi. – Uzanmaqda lap ağıllı iş
görürsünüz.
– İstəsə, çoxdan qalxardı, – oğlan yenə sözə qarışdı, – heç nə yoxdur. İşə getmir,
pul da yox…
Ravik ona tərəf döndü:
– Çıxın otaqdan, – dedi.
– Nə?
– Çıxın, qapını da örtün. Lüsyenə baxacağam.
Oğlan şaqqanaq çəkdi.
– Bu cür də baxa bilərsiniz. Biz elə incə-mincə adamlar deyilik.
Baxmaq nə
üçündür? Srağagün gəlib baxmısınız. Demək, bunun һaqqı da ayrı olacaq, eləmi?
– Əzizim, – Ravik çox sakit danışırdı, – siz һeç pul verənə oxşamırsınız. Haqqı
olacaq, olmayacaq, bunun sizə dəxli yoxdur. İndi isə sürüşün buradan!